کتاب دادو ستد الکترونیکی از منظر مهندسی مالی

فهرست
عنوان صفحه
فصل 1 9
مهندسی مالی 9
تاریخچه مهندسی مالی 12
ابزارهای مهندسی مالی 19
عوامل محیطی موثر در رشد و توسعه مهندسی مالی 20
رابطه مهندسی مالی با سایر حوزههای مالی 21
تفاوت مهندسی مالی و مدیریت مالی 22
معرفی شغل مهندسی امورمالی 24
مهارتهای لازم در شغل مهندسی امورمالی 25
وظایف یک مهندس امورمالی 27
بازار کار شغل مهندسی امورمالی 27
تفاوت مهندس مالی با تحلیلگر مالی 30
فواید و معایب استفاده از مهندسی مالی 34
علل رشد و گسترش مهندسی مالی 35
فصل 2 39
مدیریت مالی 39
اصول مدیریت مالی 40
آینده شغلی رشته مدیریت مالی 41
مزایا و معایب مدیریت مالی 42
تأثیر مدیریت مالی بر صنعت کسب و کار 43
اهداف مدیریت مالی 44
نوآوری مالی 45
ابزارهای مالی و بحران مالی 47
فصل 3 51
مدیریت ریسک 51
ریسک چیست؟ 51
انواع ریسک 53
رتبه بندی گروههای ریسک 67
مدیریت ریسک 74
فصل 4 77
سال مالی 77
تفاوت سال مالی برای شرکتهای مختلف 79
گزارش میان دورهای 80
محاسبه زمان سال مالی 81
اهمیت تعیین سال مالی برای شرکت 81
سال مالی شرکتهای بورسی 82
تفاوت دوره مالی و سال مالی 83
تفاوت سال مالی و سال مالیاتی 88
منابع و مآخذ 89

 

 

مهارت­های لازم در شغل مهندسی امورمالی

افرادی که قصد تحصیل و فعالیت در این حوزه را دارند، در وهله اول باید به مسائل پولی و مالی علاقمند باشند. سپس از آنجایی که رشته مهندسی مالی ترکیب علوم مختلفی مانند: مدیریت مالی و ریسک، ریاضیات کاربردی، علوم رایانه و فناوری اطلاعات، ریاضیات مالی و … است؛ تسلط بر هریک از این علوم به فارغ التحصیلان رشته مهندسی مالی کمک می­کند تا در بازار کار توانمند و موفق ظاهر شوند. علاوه بر آن، شناخت ریسک، اندازه­گیری ریسک، تعیین انواع نتایج مدیریت شرکت­ها، آشنایی با اصول و مبانی مالی هر کشور و همچنین بالا بردن قدرت تجزیه و تحلیل مسائل کاربردی با استفاده از تحقیقات موردی، از دیگر مهارت­ها و توانمندی­های یک متخصص در شغل امور مهندسی مالی است.

در نهایت اگر بخواهیم مهارت­ها و توانایی­های یک مهندس امور مالی را به صورت یک لیست خلاصه کنیم، شامل موارد ذیل می­شود:

• تسلط بر علوم پایه: همانطور که پیشتر گفته شد شما در شغل مهندسی امورمالی با شاخه­های مختلفی از دانش سروکار دارید. ترکیب این علوم مختلف است که ماهیت کار شما را تعریف می­کند، و عدم آگاهی در یک حوزه موجب ضعف در انجام وظایفتان خواهد بود. این علوم شامل: ریاضیات، کامپیوتر، مدیریت و … است.
• تسلط بر زبان انگلیسی: مباتی اصلی اقتصاد مهندسی طی چند دهه اخیر در اروپا و آمریکا پیشرفت­های شایان توجهی داشته است. شما هم جهت بروز نگه داشتن دانش و آگاهی شغلی باید از منابع انگلیسی استفاده کنید. از سوی دیگر بخش زیادی از فعالیت شما مربوط به تحلیل بازارهای جهانی و همکاری با متخصصان غیر ایرانی است. در این راستا تلاش کنید با داشتن تسلط بر زبان انگلیسی وظایف خود را به صورت اصولی و در سطح بین­المللی به انجام برسانید.
• شناخت کامل ابزارهای اقتصادی: ابزارهای اقتصادی بخشی از امکانات موجود و در دسترس شما جهت فعالیت است. در واقع همان­قدر که استفاده از دانش پایه و نرم­افزارهای گوناگون به شما کمک می­کند، شناخت بازارهای مختلف، انواع معاملات و سایر ابزارهای مالی از جمله محصولات استراتژیک به شما در شغلتان کمک خواهد کرد.
• آشنایی با اصول و مبانی عالی کشور: هرچند فعالیت در رابطه با اقتصاد بین­الملل باعث افزایش تجربه و دانش شما خواهد شد، اما در نهایت آنچه اهمیت پیدا می­کند، شناخت اصول و مبانی مالی کشور است. به عنوان مثال تناسبی که باید بین امورمالی و مسائل شرعی و قانونی رعایت شوند تا حدودی خاص کشور ماست، شما باید ضمن آشنایی با این موارد آنها را در شغل خود به کار ببرید.
• قدرت تجزیه و تحلیل مسائل کاربردی: در اکثر موارد مناسبات مالی از چندین عامل داخلی و خارجی تأثیر می­پذیرد. این موضوع باعث می­شود که در شغل مهندسی امورمالی نیاز به تجزیه و تحلیل­های پیچیده­ای داشته باشید. به این منظور همواره تلاش کنید توانایی ذهنی خود را در رابطه با مسائل پیچیده افزایش دهید.
• تسلط بر مدیریت مالی و مدیریت ریسک: مدیریت مالی بخش جدایی ناپذیر شغل مهندسی امورمالی است. در واقع شما تنها زمانی می­توانید به پیشرفت فکر کنید که با استفاده از اصول مدیریتی وضعیت فعلی را ثابت نگه دارید. از سوی دیگر در رابطه با اقتصاد همواره ریسک وجود دارد. مدیریت ریسک و تعیین شاخص­هایی برای کنترل آسیب­پذیری فعالیت­های اقتصادی از مهارت­های ضروری شما خواهد بود.
• توانایی مدیریت بحران: هرچند سال یکبار شاهد بروز بحران­های مالی شدید در اقتصاد جهان هستیم. نمونه بارز این مسئله را می­توان ریزش شدید بازار وال استریت در دهه گذشته دانست. در چنین مواردی فعالان حوزه مالی باید توانایی مدیریت بحران و کاهش حداکثری زیان مالی را داشته باشند.
• اعتماد به نفس بالا: فعالیت اقتصادی جای ترس و دودلی باقی نمی­گذارد. در این عرصه اگر به خود و تصمیمتان اعتماد نداشته باشید هیچ­گاه قادر به انجام اقدامات نوآورانه نخواهید بود. هر چند باید توجه داشته باشید که اگر دچار اعتماد به نفس کاذب شوید، به مراتب نتایج زیان­بارتری خواهید دید.

وظایف یک مهندس امورمالی

وظایف متخصصان در شغل مهندسی امورمالی با توجه به حوزه فعالیت­ها و محیط کاری آنها با یکدیگر تفاوت­هایی دارد. سه وظیفه اصلی مهندسین امورمالی شامل موارد زیر می­شود:

• ابداع و نوآوری: منظور از ابداع معرفی اوراق قرضه بهادار و فرآیندهای جدید است. این مهندسان اغلب بر روی اوراق جدیدی کار می­کنند که بتواند نیازهایی از مشتریان را برآورده کند که به وسیله دیگر اوراق موجود برطرف نشده باشد.
• به وجود آوردن بازار: مهندسان امورمالی می­توانند سازنده بازار باشند. آنان بازار معامله­ای را ترتیب می­دهند که علاوه بر برطرف کردن نیازهای مشتری با حداقل هزینه او را به اهدافش برسانند.
• یافتن روزنه قانونی: متخصصین در شغل مهندسی امورمالی دائمأ به دنبال پیدا کردن روزنه­ای هستند تا بتوانند از قوانین موجود بهره برداری کنند. برای مثال با استفاده از آربیتاژ و قوانین مالی در جهت افزایش سود تلاش می­کنند.

علاوه بر اینها از دیگر وظایف مهندسان امورمالی می­توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• استفاده از فناوری محاسباتی و اطلاعاتی پیشرفته در تحلیل سرمایه­گذاری و بازارهای مالی
• ارائه تحلیل­های مالی در موسسات صنعتی و بازرگانی
• استفاده از ابزارهای مدیریت ریسک یا کاهش ریسک
• به کارگیری فنون مهندسی مالی در کارگزاری­ها، بانک­های تجاری و سرمایه­گذاری، واحدهای خزانه داری و شرکت­های بیمه

بازار کار شغل مهندسی امورمالی

مهندس امورمالی یکی از رشته­های با درجه اشتغال بالا است، که دانش آموختگان این رشته می­توانند در موسسات مالی زیر مشغول به کار شوند.

• شرکت­ها و صندوق­های سرمایه­گذاری
• بانک­های تجاری، تخصصی و توسعه­ای
• بیمه­ها و تأمین اجتماعی
• سازمان بورس و اوراق بهادار
• موسسات خدمات و مشاوره مالی
• موسسات لیزینگی
• بانک­های سرمایه­گذاری
• واحدهای خزانه داری

در واقع این مهندسین تحت عناوین شغلی زیر به فعالیت می­پردازند:

• کارشناس قیمت گذاری در بورس اوراق بهادار
• کارشناس مدیریت دارایی به منظور مدیریت دارایی­ها و سرمایه­گذاری­ها
• کارشناس و پژوهشگر مالی در حوزه تحقیقات و مشاوره مالی
• کارشناس مهندسی مالی برای انتخاب پروژه­های سرمایه­گذاری و کاهش ریسک مالی در صنایع بانکداری خصوصأ بانکداری بین­المللی
• کارشناس طراحی نرم افزارهای مالی و کنترل صحیح تجارت­های بین بانکی
• کارشناس عقد قراردادها و طراحی ابزارهای مالی در بورس اوراق بهادار و دیگر موسسات مالی

 

ابزارهای شغل مهندسی امورمالی

شغل مهندسی امورمالی مانند بسیاری از مشاغل دیگر نیازمند ابزارهای مختلفی است. البته پیدایش ابزارهای مالی جدید مانند: سهام، اوراق قرضه، وجوه بلاتکلیف در بازارهای مالی و سایر فعالیت­های سودآور، ضرورت استفاده از مهندسی مالی در کسب و کارها را افزایش داده است. شایان ذکر است، ابزارهای مهندسی مالی را می­توانیم به دو نوع ابزارهای فیزیکی و ابزارهای غیرفیزیکی تقسیم بندی کنیم.

• ابزارهای فیزیکی این شغل همان تولیدات و محصولاتی هستند که در بازار کالا خرید و فروش می­شوند. بعبارت دیگر ابزارهای فیزیکی، تولیداتی هستند که ارزش ذاتی­شان در خود آنهاست و شامل تجهیزات: ماشین آلات، مواد غذایی، نفت و گاز و … می­شوند.
• ابزارهای مالی و غیرفیزیکی نیز به محصولات مالی گفته می­شود که در بازارهای مالی معامله می­­شوند. همانند محصولاتی که ارزش آنها وابسته به جریانات نقدی­ای است که در آینده برای صاحبان خود ایجاد می­کنند.

در مجموع ابزارهای مهندسان امورمالی را می­توانیم به صورت زیر نیز طبقه بندی کنیم:

ابزار بدهی: تعهدی کاغذی و یا الکترونیکی است که افراد و شرکت­ها در قبال دریافت وام و به جهت باز پرداخت آن، به وام دهنده و یا صاحبان سهام می­دهند.

ابزارهای مشتقه: این ابزارها اصولأ مبتنی بر یک پایه دارایی هستند و برای از میان برداشتن ریسک بازار طراحی شده­اند.

ابزار مالکیت: رایج­ترین انواع ابزارهای مالکیت، سهام عادی شرکت­ها و قراردادها هستند که مربوط به مالکیت حقوق صاحبان سهام و همچنین بخشی از یک سازمان می­باشد.

ابزارهای ترکیبی: این ابزارها ترکیبی از موارد بالا می­باشند که می­توانیم به ابزارهای مالکیت، بدهی، اختیار خرید سهام و همچنین اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام اشاره کنیم.

تفاوت مهندس مالی با تحلیل­گر مالی

• تحلیل گران مالی: عمومأ به شناسایی یک موقعیت و به تحلیل نقاط قوت و ضعف وضعیت موجود می­پردازند. بنابراین در ثبت رویداد مالی، تهیه سود و زیان و ترازنامه و نهایتأ تحلیل وضعیت مالی طراحی، انجام نمی­پذیرد. بنابراین تحلیلگر تا مرز شناسایی وضعیت موجود گام برمی­دارد.

عملکرد مهندسان مالی با تحلیل­گران بازار مالی متفاوت است. همانطور که اشاره شد، یک مهندس مالی با کمک تکنیک­های آمار، ریاضی، و علوم کامپیوتر در جهت رفع مشکلات اقتصادی تلاش می­کند. او با استفاده از دانش خود و ابزارهای موجود، در ابداع محصولات مالی نوآورانه موثر است و در روند ساده­سازی فرآیندهای اقتصادی و سرمایه­گذاری تأثیرگذار می­باشد.

از سوی دیگر یک تحلیل­گر مالی تنها به ارزیابی اطلاعات موجود پرداخته و در زمینه محاسبه و مدیریت ریسک و خطرپذیری فعالیت می­کند. این در حالی است که متخصصان در شغل مهندس امورمالی، ابزارها، روش­های نوآورانه و محصولات مورد نیاز برای کاهش دادن، بهینه­سازی و از بین بردن ریسک را جستجو کرده و آنان را به کار می­گیرند.

تحلیل گر مالی مقدمات ابداعات مهندسی مالی را فراهم می­آورد، ویژگی « ابداع و خلق» است که به مهندسی مالی غنا می­بخشد.

موضوعات علوم مالی

• مهندسی مالی
• مدیریت مالی
• مالی اسلامی
• مالی رفتاری و مالی عصبی
• مدیریت سرمایه گذاری
• بین رشته­ای مالی

 

دانشگاه­های برتر جهان در رشته مهندسی امورمالی

موسسه QS هرساله برترین دانشگاه­های جهان را بر اساس موضوعات مختلف دانشگاهی معرفی می­کند. این موسسه لیستی از 200 دانشگاه برتر در حوزه امورمالی را نیز ارائه نموده است که تعدادی از این دانشگاه­ها به ترتیب رتبه 1 تا 9 شامل موارد زیر می­شوند:

• دانشگاه هاروارد در ایالات متحده آمریکا
• دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی لندن در بریتانیا
• دانشکده آکسفورد در بریتانیا
• دانشکده کمبریج در بریتانیا
• موسسه فناوری ماساچوست در ایالات متحده آمریکا
• دانشگاه استنفورد در ایالات متحده آمریکا
• دانشگاه ملبورن در استرالیا
• دانشگاه کالیفرنیا برکلی در ایالات متحده آمریکا
• دانشگاه سیدنی در استرالیا

مهندسی مالی و انواع آن

مهندسی مالی همانطور که از نام آن پیداست ترکیبی از دو مفهوم قدیمی مالی و مهندسی در کنار هم است که از تکنیک­های ریاضی، تئوری مالی، ابزارهای مهندسی و تکنیک­های برنامه نویسی پیشرفته برای حل مشکلات مالی، بحرانی و پیچیده مانند تولید جریان­های نقدی ناسازگار، بازسازی دارایی­های غیرنقدی و غیره استفاده می­کند. این نوع مهندسی به عنوان یک حوزه چند تخصصی در علوم مالی، به بررسی ریاضی و محاسباتی مسائل مالی و صنعتی می­پردازد. که شامل استفاده از روش­های نظریه احتمال، آمار و بهینه سازی برای حل مسائل مالی، مشاوره در مورد سرمایه گذاری و مدیریت ریسک می­شود.

 

چگونه از مهندسی مالی استفاده کنیم؟

مراحل زیر را برای مهندسی مالی دنبال کنید:

1. نیاز به شناسایی

اولین و مهمترین مرحله انجام یک تحلیل اولیه و ارائه یک فرضیه مبنی بر وجود نیاز و تقاضا در بازار است.

2. ایجاد حداقل محصول مورد نیاز

براساس تحقیقات انجام شده در مرحله اول، حداقل محصول مورد نیاز براساس نیازهای اساسی ایجاد می­شود. این محصول طبق بازخوردهای دریافتی بیشتر اصلاح خواهد شد.

3. کارگاهی برای طراحی مدل

براساس بازخوردها و پیشنهادات دریافتی از کاربران، طراحان و برنامه نویسان، کارگاهی برای طوفان فکری برگزار می­شود و بحث مفصلی برای گنجاندن پیچیدگی­ها و طراحی یک مدل جدید برای محصول انجام می­شود.

4. تضمین کیفیت محصول

پیچیدگی­های آنها باید آزمایش شوند تا مطمئن شوید که اصل محصول بسیار مفیدتر و قوی تر است.

 

5. یک محصول عالی و کامل

محصولی که به این ترتیب ایجاد می­شود، را می­توان به عنوان یک محصول کامل نامید. زیرا از حداقل محصول مورد نیاز به محصول نهایی تبدیل شده است.

 

6. قیمت گذاری

اکنون تیم فروش باید قیمت محصول را براساس عوامل متعددی مانند توانایی در انتشار محصول و نیازی که در بازار برای آن وجود دارد، در صورتی که فقط برای یک بازار خاص آماده شده است، تعیین کند.

7. بازاریابی

موفقیت هر محصول به نحوه بازاریابی آن محصول بستگی دارد، زیرا باید به کاربران نهایی در مورد قابلیت­ها و مفید بودن آن آموزش داده می­شود.

8. راه اندازی محصول

نحوه راه اندازی محصول و استفاده از کانال­های توزیع برای اجرای استراتژی بازاریابی، آخرین و مهمترین بخش این مرحله است.

 

طراحی مجدد محصولات ساختار یافته

این نوع از تکنیک­های ریاضی مانند شبیه سازی، تصادفات و تجزیه و تحیلی برای طراحی و پیاده سازی رویکردهای جدید برای کشف راه­حل­های مشکلات در امورمالی استفاده می­کند. در فرآیند یافتن راه­حل­های جدید، می­توان استرتژی­های جدیدی را نیز به نفع شرکت توسعه داد تا سود شرکت را به حداکثر برساند.

 

معاملات سهامی

یک واقعیت جالب که به سال 1973 میلادی برمی­گردد، این است که دو مهندسی مالی به نام­های فیشر بلک و مایرون اسکولز، یک مدل قیمت گذاری اختیاری را ارائه کردند، عمومأ به عنوان مدل بلک اسکولز شناخته می­شوند. این مدل تا به امروز جز بهترین مدل­هاست و معامله گران در سرتاسر جهان از آن برای قیمت گذاری حق بیمه و برنامه ریزی استراتژی­های مدیریت ریسک، استراتژی­های ورود و خروج و محاسبه نوسانات ضمنی استفاده می­کنند. در واقع در دسترس بودن، ساده و در عین حال مفید، این روش معاملات توسط سهام را آسان کرده و استفاده از آن را برای محصولات مالی و کالایی بیشتر کرده است.

فواید و معایب استفاده از مهندسی مالی

• مزایا
• با کمک تکنیک­هایی که شامل مدلسازی ریاضی و مهندسی کامپیوتر می­شود، می توان از آن برای آزمایش، آنالیز کردن، یافتن رویکردها و ابزارهای جدید برای آنالیز سرمایه گذاری، ساختاربندی بدهی­ها، استراتژِ­ی­های معاملاتی، مدل­های مالی و غیره استفاده کرد.
• هر رویداد تاریخ آتی مانند قراردادها یا سرمایه گذاری­ها به دلیل عدم قطعیت ارتباط بین آنها، دارای ریسک بالایی است. در چنین مواردی مهندسی مالی به شرکت­ها کمک می­کند تا ریسک در سرمایه گذاری یا قراردادهای مربوط به خدمات یا کالا را با تکنیک­های محاسباتی خود برای بازده آتی ماهش دهند.
• مهندسی مالی برای تجزیه و تحلیل ارزش هر ترازنامه و بخش­های سود و زیان هر حساب برای منافع آن کسب و کار به کار برده می­شود. این علم می­تواند به شرکت­ها کمک کند تا موارد نامطلوب را پاک کرده و بیشتر روی موارد سودآور تمرکز کنند. این فعالیت­ها همچنین منجر به ارزیابی مالیاتی بهتری برای شرکت­ها می­شود.
• معایب
• حدس و گمان: همچنین باعث ایجاد رویه­های توهم­زا در بازار می­شود. که به بازار دیدگاه­ها و چشم اندازهای متفاوتی می­دهد.
• محصولات جدید بدون بررسی ریسک تولید آن: برای ارائه بیمه در برابر نکول در پرداخت­های اوراق قرضه، تبادل افول اعتبار برای مشخص کردن زیان­های تخمینی در صورت وجود ایجاد شد. این محصولات پیچیده جدید طراحی شده، در میان معامله گران، بانک داران و سرمایه گذاران بسیار محبوب شدند. زیرا تکنیک برای ایجاد جریان­های نقدی ثابت یا حداقل نفوذ ارائه دادند. بازاریابی و توزیع به گونه­ای بود که هیچ بررسی لازم نداشت و بسیاری از ریسک­ها مانند ارتباط و نفوذ بالا، عدم وثیقه گذاری و تغییر ساختار اوراق قرضه ناخواسته به اوراق قرضه با درجه بالا، کاملأ نادیده گرفته شد.

این کار منجر به افزایش سطح معاملات توهمی شد، چون معامله گران توانستند درآمد ثابتی با حق بیمه و نفوذ بالای خود ایجاد کنند. همه خوشحال بودند، سرمایه گذاران بازده خوبی دریافت می­کردند و معامله گران بورس چک­های حقوقی سنگینی دریافت می­کردند. شرکت­های سرمایه گذاری به طور تصاعدی رشد می­کردند که منجر به ایجاد حبابی در سال 2008 شد که اقتصاد جهانی را به بزرگترین رکود تمام دوران­ها تبدیل کرد.

از مزایای مهندسی مالی می­توان به بهبود کارایی و دقت تصمیم گیری، افزایش سرعت تحلیل و کاهش خطا و نوسانات بازار اشاره کرد. از معایب آن نیز می­توان به هزینه­های بالا، پیچیدگی و عدم قابلیت استفاده برای مسائل پویا اشاره کرد.