کتاب مهارت ‏مدیریت ‏استرس ‏بر ‏کیفیت ‏زندگی

مقدمه 9
فصـل اول 15
اضطراب 18
انواع اضطراب از نظر فروید 19
نشانه های اضطراب 21
نظریه روانکاوی 23
نظریه رفتار گرایی 24
نظریه اصالت وجود 25
نظریه اجتماعی 26
نظریه شناختی 26
فصـل دوم 29
استرس 29
آثار فیزیولوژیک استرس 30
استرس و دستگاه ایمنی 30
استرس و بیماری های خطرناک 31
زندگی با استرس 32
منابع لازم برای مقابله با استرس: از سلامتی تا امکانات مالی 33
سلامتی و توانایی 33
افکار مثبت 33
منبع کنترل 34
توانایی اجتماعی شدن 34
حمایت اطرافيان 35
استرس شغلی 37
الگو ها و نظریه های استرس شغلی 38
الگوهای کاراسک و پاین 38
الگوی ویتامینی استرس شغلی 40
الگوی طرح کلی با فاجعه 42
فصـل سوم 43
افسردگی 43
علائم افسردگی 44
دیدگاه های نظری افسردگی 45
عوامل زیست شناختی 45
عوامل جامعه شناختی 46
دیدگاه روان کاوی 47
دیدگاه شناختی 48
فصـل چهارم 51
کیفیت زندگی 51
مفهوم کیفیت زندگی مرتبط با سلامت 56
ابعاد کیفیت زندگی 59
بعد عینی کیفیت زندگی 62
بعد ذهنی کیفیت زندگی 62
فصـل پنجم 65
مدیریت استرس 65
آرامش آموزی 67
مراحل آرامش آموزی 69
نکات مهم در آرامش آموزی 69
فصـل ششم 73
مطالعات 73
منـابع و مآخـذ 81
منابع فارسی 81
منابع غیر فارسی 85

در مراکز بهداشتی درمانی که بیشتر به انسان، سلامت انسان و خدمت به انسان سروکار دارند. توسعه نیروی انسانی و بهره گیری بهینه از کادرهای موجود و پیش بینی نیازهای آنی و گزینش و نگهداری نیروی انسانی می باید به صورت امری مهم و مداوم مورد توجه قرار گیرد سرمایه گذاری منطقه ای در این قسمت باعث نتایج ملموس اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی می شود و این سرمایه گذاری و تلاش امیدبخش بوده و انگیزه ای در توجه هرچه بیشتر به توسعه منابع انسانی بهداشتی و درمانی و گسترش اقدامات جدی تر و سازنده تر در این راستا بشود.
در مورد مراکز بهداشتی و درمانی زمانی که سلامت و حتی زندگی افراد به خطر می افتد اتخاذ یک تصمیم سریع و صحيح موجب بروز استرس زیاد می شود . برخورد با آلام انسانی با مقادیر زیادی استرس همراه است. لوتان طبقه بندی مشاغل که در معرض استرس شدید قرار دارند شامل: وکلای مدافع، آتش نشانان، مدیران اجرایی و معلمین را در معرض استرس شغلی اعلام می دارد.
در حرفه پرستاری عوامل استرس زای شغلی متعددی وجود دارند. هر کدام از این عوامل به نوبه خود سهم بسیار بزرگی در ایجاد استرس دربین قشر پرستار بر عهده دارند. فشار روحی و روانی که براین قشر وارد میشود، تبعاتی نیز به همراه دارد. افزایش خطاهای شغلی، تنها یکی از ده ها مشکل کاری پرستاران است. در نتیجه ضرر مستقیم ناشی از کمبود نیروی پرستاری متوجه بیماران است. از جمله عوامل موثر بر وضعیت پرستاران عبارتند از (تیموری، ۱۳۹۰):
1- ساعت کاری بالا: در قانون برای مشاغل سخت و زیان آور ۳۶ ساعت در هفته تعیین شده، اما ساعات مصوب پرستاران در کشور اکنون ۴۴ ساعت در هفته است، در حالی که این میزان ساعت کاری برای حرفه پرستاری که از جمله مشاغل سخت و زیان آور به شمار می‌آید، بسیار زیاد است. نتایج مطالعه ای که در دانشگاه علوم پزشکی ایران انجام شد، نشان داد اغلب پرستاران شاغل در مراکز درمانی به دلیل حجم بالای کار و کمبود پرسنل پرستاری، از اختلالات اسکلتی عضلانی رنج میبرند.
۲- عدم امنیت شغلی: استخدام نشدن پرستاران و بستن قراردادهای ۳، ۶ و ۱۲ ماه بخصوص در پرستاران شاغل در بخشهای خصوصی نیز میتواند اسباب تنش و نگرانی را در این نشر فراهم آورد ٣- نبود امکانات مناسب و تجهیزات کافی: عدم وجود امکانات کافی برای رسیدگی به همه بیماران به طور مستقیم باعث زحمت و ایجاد فشار کاری برای پرستاران میشود، چرا که آنها باید باچنین امکانات کمی پاسخگوی همه بیماران باشند
۴- بارکاری زیاد: تراکم زیاد بیمار و کمبود کادر پرستاری، حجم کاری پرستاران را دو برابر کرده است.
براساس استاندارد جهانی تعداد پرستاران به ازای هر تخت بیمارستانی دو نفر است که این مقدار در ایران به ۹/. و حتی در برخی مناطق به ۰/ ۵ میرسد و نیز براساس همین استاندارد جهانی به تعداد هر هزار نفر جمعیت ۸ تا ۹ پرستار است که ایتر قم در ایران به طور خوشبینانه ۱ نفر است. با توجه به این استاندارد بیمارستان های کشور نیاز به ۲۴۰ هزار نیروی متخصص دارد این درحالی است که اکنون تنها حدود ۸۵ هزار پرستار در سراسر ایران مشغول به کار هستند. به عبارت دیگر به علت تعداد کم پرستاران به چهارم خدمت بیماران بر روی زمین میماند
۵ .دستمزد پایین در حالیکه حرفه پرستاری جزء سخت ترین مشاغل معرفی شده، اما پرستاران از کمترین
حقوق و مزایایر خوردارند. آنها را بر آن داشته است تا در چند شیفت کاری در مراکز درمانی حضور یابند که این امر بدون تردید نقش مؤثری در کاهش تواناییهایشان دارد. ۸۰ درصد کار درمان در بیمارستانها را پرستاران انجام میدهند اما سهم پزشک از یک عمل جراحی در بیمارستان ۸۵ درصد سهم بیمارستان ۱۰ درصد و سهم پرستار از یک عمل جراحی کمتر از ۵ درصد است. در شرایطی که دستمزد پرستاران در جهان در ردیف
های دوم و سوم وياچهارم دستمزدها قرار دارد.
در نظام بهداشتی ایران، فاصله دستمزد این قشر با سایر بخش ها بسیار زیاد است و در نظام سلامت کشور تنها حرفه ای که تعرفه ندارد، خدمات پرستاری است.
۶- اضافه کاری اجباری اضافه کاریهای اجباری باعث میشود که پرستاران نتوانند استراحت کافی داشته باشند و سایر جوانب زندگی خویش رسیدگی کنند. مثلا اگر موظفی پرستاری برای شیفت دهی ۲۷ شیفت در ماه است گاها آنان مجبورندتا ۴۰ ساعت هم شیفت بدهند. اضافه کاریهای اجباری و فعالیت مداوم درایام تعطیل باعث شده که اکثر پرستاران کشور همواره خسته و خواب آلود بوده و خیلی زود پیر، فرسوده و بیمار شوند
۷- سختی کار پرستاران: همانطور که در مقدمه ذکر شد با توجه به طبقه بندیهای جهانی شغل پرستاری پس از کار در معدن به عنوان سخت ترین حرفه معرفی گردیده است. این سختی میتواند از هر دو جنبه روحی و جسمی مطرح باشد
۸- تغییرات ناگهانی در وضعیت بیماران: این امر به خصوص در بخش مراقبتهای ویژه محسوس است چراکه در بخش مراقبتهای ویژه استرس و اضطراب به حدی است که اگر همه بیماران هم در وضعیت مطلوب باشند، باز پرستار باید تمام حواس خودرا جمع کند و در هر لحظه یکایک یماران را تحت نظر داشته باشد. آنها باید کاملا هوشیار باشند، چراکه حیات این بیماران در گرو یک لحظه است و غفلت در این بخش¬ها اصلا معنا نداشته و موجب پشیمانی غیر قابل جبرانی میشود
9.کار به صورت شیفتی و شب¬کاری: شکاری موجب بازنشستگی زودتر از موعد به دلیل ناتوانی زودرس میشود. علاوه برآن كيفيت زندگی این افراد نیز بسیار پاییترزندگی افراد عادی یا شاغلان در نوبت های صح وعصر است. همچنین مسائلی چون سرطان سینه، زخم معده، اختلالات خواب و بروز مشکل در بارداری از مشکلات زنانی است که در شیفت شب کار میکنند.
۱۰-عوامل روحی- روانی: مسئولیت در قبال مراقبت از بیماران، رسیدگی به موقعیتهای اورژانس و اخذ تصمیم درست، به ویژه در زمانی که دسترسی به سایرین غیر ممکن با مشکل است از عوامل استرس زادرحرفه پرستاری، محسوب میشوند
مواجهه با آثار شدید ناشی از تروما و حوادث (یا آثار متعاقب آنها) از عوامل استرس زای دیگر در این حرفه، به شمار میروند. وقوع ناگهانی حوادث، سوانح و بیماریهای حاد باعث میشود که در اغلب بخشهای اورژانسی، دوره های زمانی کاری پر از استرس و تنش توام با کار فیزیکی زیادرخ دهد که قابل مقایسه با سایر اوقاتی که در آنها آرامش نسبی برقرار است، نیست. در کنار این مسائل بایدبه نوبت¬های کاری طولانی باکاردرشیفت های
طولانی هم اشاره کرد که میتوانند آثار سوء بر سلامتی داشته باشند
اضطراب
اضطراب به منزله بخشی از زندگی هر آنان، در تمام جوامع به عنوان یک پاسخ مناسب
و سازگار تلقی می گردد. اضطراب در حد متعادل و سازنده ما را وا می دارد که برای انجام
امور خود، به موقع و مناسب تلاش کرده، بدین ترتیب زندگی خود را با دوام تر و بارورتر سازیم (لشکری پور، بخشانی و سلیمانی، ۱۳۸۵). اضطراب می تواند هشداری برای آسیب بدنی، درد، در ماندگی، تنبیه احتمالی و ناکام ماندن، نیازهای اجتماعی و جمعی، جدایی از افراد محبوب و بالاخره تهدید یکپارچگی و تأمین شخص باشد (سادوک و همکاران، ۲۰۰۷).
اضطراب یک احساس و هيجان ناخوشایند است که به واسطه ادراک فرد از تنیدگی و تغییرات جسمانی بدن به وجود می آید. اختلال های اضطرابی از متداول ترین شکل های آسیب شناسی کودکان و نوجوانان به شمار می آید.

انواع اضطراب از نظر فروید
فروید معتقد است، اضطراب آنان در نتیجه فشار امیال واپس زده و یک سلسله
کشمکش ها میان قسمت های مختلف شخصیت به وجود می آید. به طور کلی، از نظر فروید انواع اضطراب عبارتند از:
الف) اضطراب واقع گرایانه با عینی (معقول)
ب) اضطراب روان رنجوری (موهوم)
ج) اضطراب اخلاقی
اضطراب واقع گرایانه، تقریبا معنایی مشابه ترس دارد و منشاء آن احساس خطر واقعی
است. این نوع، نگرانی، آدمی را برای چاره جوی و حل مشکلات تحریک می کند. نگرانی و
اضطراب موهوم شامل مواردی چون نگرانی از فال بد، افسوس گذشته، ترس از آینده، ترس
از تاریکی، تنهایی، اشباح و … است. اضطراب موهوم شخص را از تفکر و تعقل باز می دارد
و او را غرق در اوهام و خیالات می کند. اما نگرانی معقول، نیروهای انسان را به کار
می اندازد. نگرانی موهوم بر خطرات زندگی می افزاید و باعث اختلال در جسم و جان
می شود (ملک محمودى اليگودرزی، ۱۳۸۷).
فرويد اضطراب را ترس بی هدف توصیف کرد. از نظر وی اضطراب اساس ایجاد رفتار
روان رنجور و روان پریش می باشد. اولین نوع اضطرابی که سایر اضطراب ها از آن حاصل
می شود، اضطراب واقع گرایانه یا عینی است. این نوع اضطراب ترس از خطرات ملموس در
زندگی عملی است. اغلب ما به طور قابل توجهی از آتش، زلزله و … می ترسیم. اضطراب
واقعی، رفتار ما را برای گریختن از خطر های واقعی و محافظت از خودمان هدایت می کند. اما اگر این ترس های مبتنی بر واقعیت به افراط کشیده شوند به نقطه نابهنجاری خواهند رسید.

اضطراب روان رنجور و اضطراب اخلاقی، برای سلامت روانی مشکل آفرین هستند.
اضطراب روان رنجور در کودکی ریشه دارد، یعنی در تعارض بين ارضای غرایز و واقعیت می باشد. معمولا کودکان به خاطر ابراز کردن تکانه های جنسی و پرخاشگرانه تنبیه می شوند. بنابر این، میل به ارضا کردن برخی تکانه های نهاد، موجب اضطراب می شود. این اضطراب روان رنجور نرس ناهشیار از تنبیه شدن، به خاطر نشان دادن تکانشی رفتار تحت سلطه نهاد، است. اضطراب اخلاقی از تعارض بين نهاد و فرا خود ناشی می شود. در واقع، این ترس از وجدان است. وقتی که برای نشان دادن تکانهای غریزی که با اصول اخلاقی شما مغایرت دارد تحریک می شوید، فراخود شما باعث می شود احساس شرم و گناه کنید و به این طریق از شما انتقام می گیرد (شولتز و شولتز، ۲۰۰۵، ترجمه سید محمدی، ۱۳۸۷).