عنوان                                                                                                                                               صفحه

مقدمه. 9

فصـل اول. 13

مفهوم رشد و نمو. 13

تعریف رشد. 13

رشد از دیدگاه دانشمندان علوم تربیتی و روانشناسان. 14

رشد و تکامل حرکتی.. 17

شکل حرکت چیست؟. 19

عملکرد حرکت.. 19

فصـل دوم. 23

مفهوم رشد حرکتی.. 23

رشد حركتي.. 23

تعريف و تاريخچه. 23

نظريه هاي رشد حركتي.. 28

عوامل مؤثر بر رشد حركتي در كودكي.. 32

تفاوت رشد حركتی در دختران و پسران. 50

مغز و حرکت.. 52

تقویت مهارت‌های حرکتی ظریف.. 58

فعالیت‌های حرکتی درشت.. 60

فصـل سوم. 77

نقش بازی در رشد حرکتی و یادگیری.. 77

مفهوم بازی.. 77

اثر بازي بر رشد. 97

نقش بازي در رشد حركتي كودكان. 98

فواید بازی های حرکتی کودکان. 98

تاثیر تکنولوژی بر زندگی کودکان. 100

فصـل چهارم. 101

اختلالات هماهنگی حرکتی.. 101

اختلال هماهنگی رشدی یا اختلال هماهنگی حرکتی مربوط به رشد. 101

شکل گیری و روند اختلال هماهنگی رشدی.. 106

اختلال هماهنگی رشدی در سال های مختلف.. 106

همزمانی اختلالات در اختلال هماهنگی رشدی.. 114

راهکارهای درمانی اختلال هماهنگی رشدی.. 116

فصـل پنجم. 119

اختلال یادگیری LD. 119

تعریف اختلالات یادگیری.. 120

علائم و نشانه‌های اختلالات و ناتوانایی‌های یادگیری.. 123

سبب شناسی.. 143

مشخصات کودکان  NLD در دوره ی ابتدایی( 6تا10سالگی) 143

منـابع و مآخـذ. 153

منابع فارسی.. 153

منابع غیر فارسی.. 155

 

 

فصـل سوم

نقش بازی در رشد حرکتی و یادگیری

مفهوم بازی

مرحوم دهخدا برای بازی معانی بسیاری مانند هزل، مزاح، خوش طبعی، سهل انگاشتن، به شوخی گرفتن، بیهوده، فریب، شیوه، محبت، امر مهم، واقعه اتفاقی، نمایش، بازی های ورزشی، نیرنگ، رقص، قمار و اهمیت ندادن را در فرهنگ فارسی یافته و خود بازی را اینگونه معنا کرده است: هر کار که مایه سرگرمی باشد، رفتار کودکانه و غیر جدی برای سرگرمی، کار تفریحی (قاضی، 1386 : 31).

بازی را چند نوع تعریف کرده اند:

جرسیلد می گوید: بازی کودک یک کار جدی است.

فرانک می نویسد: بازی راهی است که کودک آنچه را که کسی نمی تواند به او بیاموزد یاد می گیرد.

فرهنگ علوم رفتاری، بازی کودکان را فعالیت آزاد میان کودکان برای لذت بردن و سرگرمی و فعالیت مستقیم و غیر مستقیم کودکان که به نسبت رشد و تکامل رفتارشان انجام می دهند، تعریف می کند (دادمان،1389 : 16).

در فرهنگ بزرگ وبستر نیز بازی به این صورت تعریف شده است:

1 . حرکت، فعالیت و جنبش به مثابه تحرک عضلات

2 . آزادی یا محدوده ای برای حرکت یا جنبش

3 . فعالیت یا تمرینی برای سرگرمی، ورزش و یا تفریح (حسین پور و نجفی، 1391 : 65).

اما از آنجا که درک مفهوم بازی و ارائه تعریف منسجمی از آن بسیار مشکل است و تاکنون تعاریف زیادی درباره آن ارائه شده است، تنها تعریفی که اغلب بدان استناد می شود از اریکسون می باشد، او می گوید:

بازی عملکرد خود است، کوششی است برای هماهنگ کردن فرآیند های جسمی و اجتماعی با خویش.

بازی در واقع تلاش کودک برای کنار آمدن با محیط است که از این طریق او خود را می یابد و دنیا را درک می کند (پاکزاد، 1391 : 297).

بازی و اهمیت آن در تمام جوانب رشد:

بازی فعالیت بسیار مهم در بهبود رشد کودک می باشد.

بازی موثرترین و پرمعنی ترین راه یادگیری برای کودکان است و جبران آن از طریق دیگر امکان پذیر نمی باشد. بازی راهی است برای سازندگی کودک و دارای اهمیت جسمانی، درمانی، اجتماعی، تربیتی و عاطفی می باشد (دادمان، 1389 : 24).

بازی، عواطف منفی از قبیل ترس، اضطراب، نفرت و افسردگی را به شدت کاهش میدهد.

بازی یک نوع کنش تمرین مقدماتی است که فرد را برای فعالیت هایی که در آینده انجام خواهد، آماده می کند (پاکزاد، 1391 : 298).

بازی دارای ارزش تربیتی است و از طریق آن میتوان مطالب آموزشی را به کودک آموخت.

بازی های گروهی کودک را اجتماعی کرده و حس مسئولیت را در او تقویت می کند. بازی باعث تقویت خصوصیاتی مانند دلیری، رعایت عدالت، حس همکاری، احترام به قانون، پایداری، خویشتن داری می شود.

بازی کودک را برای زندگی واقعی آماده می کند و او را به دنیای خارج پیوند می‌دهد.

بازی به کودک آزادی عمل می دهد تا بدون رعایت ابزاری که در دسترس دارد، ابتکار و سازندگی از خود نشان دهد (دادمان، 1389 : 21).

نظریه پیاژه در مورد بازی

یکی از نظریه پردازان یادگیری، ژان پیاژه روان شناس، کودک شناس و فیلسوف فرانسوی است.

بازی با تولد کودک آغاز می گردد. کودکان در اوایل تولد و همزمان با سازگاری با محیط نوین حرکات غیر ارادی می کنند. این حرکات ابتدا برای کودک هیچ معنی و مفهومی ندارد. هماهنگی کودک با محیط و رشد همه جانبه او سبب می شود تا حرکات غیرارادی به مرور به شکل تقلید از صداها و حرکات اشخاص به ویژه مادر ظاهر گردد.

او معتقد است که پیشرفت و بازی کودکان، در مسیر رشد و تکامل خود به سه شکل:

۱- بازی های تمرینی ۲- بازی های نمادین ۳- بازی های با قاعده، نمایان می گردد. کودک ابتدا در مرحله اول رشد و فراگیری اعضای بدن خود را به حرکت می آورد. دستها، پاها و چشمهای خود را به کار می اندازد. با حرکاتی ساده در مقابل دیگران و محیط واکنش نشان می دهد و سپس به مرحله تقلید حرکات دیگران می رسد. در این دوره که تا دو سالگی ادامه مییابد کودک علاوه بر واکنش در مقابل حرکات اطرافیان، حرکت آنها را تقلید می کند و واکنشی نسبتا مناسب و همانند نشان می دهد. او خداحافظی کودک شیرخوار را با مادر به هنگام جدایی ابتدا بی معنی و بی مفهوم می داند و صرفاً آن را حرکتی عکس العملی و تقلیدی از مادر یا دیگران می داند. زیرا این عمل اغلب اوقات مصداق واقعی ندارد و در هر موقعیت از کودک صادر میگردد. حتی زمانی که مادر قصد جدایی از کودک را ندارد، کودک دست خود را تکان می دهد.

کودکان با افزایش رشد جسمانی- روانی از این مرحله پا فرا می نهند و حرکات و صداها را به شکل مناسب تر و با آزمایش و خطای کمتر انجام می دهند. در حرکات مهارت بیشتری نشان می دهند و به مرور که رشد می کنند، شکل حرکات تقلیدی مختلفی را ظاهر می سازند و در نهایت رفتارها پیچیده تر و با مهارت افزون تری انجام می شود.

کودکانی که این مرحله را پشت سر می گذارند حرکاتشان بر اساس یادگیریهای قبلی شکل می گیرد و توانمند می شوند، حرکات و صداهای افراد یا حیوانات را که حضور ندارند، تقلید می کنند. این عمل کودک مقدمه اعمال وبازی های نمادی وی می گردد و قادر می شود در پایان دو سالگی از حرکات سمبلیک، برای نشان دادن موجودات واشیای واقعی، استفاده کند. چنان که از تکه سنگی برای گربه استفاده میکند و ضمن آنکه آنها را به حرکت درمی آورد، صدای گربه را تقلید میکند. انگشتان خود را به جان هم می اندازد و دعوای سگ‌ها را نشان می دهد. دو عروسک را در مقابل هم می گذارد و حرکات والدین را تقلید می کند. این اعمال کودک، زمینه ورود او را به دنیای تجسمی فراهم می کند.

– انواع بازی:

بازی های بی قاعده:

الف) بازی های حسی و حرکتی:

که از سن شیر خوارگی شروع می شود و تا سن 7 سالگی ادامه می یابد و مربوط به استعداد های حسی و حرکتی است و به سه دسته تقسیم می گردد:

بازی های فطری، حرکتی:

مجموع حرکت ها و فعالیت های آزاد و فطری کودک در شیر خوارگی.

بازی های کنجکاوانه: پس از یک سالگی کودک به هنگام بازی از کنجکاوی خود بهره می گیرد.

بازی های جستجوگرانه: کودک از راه آزمایش موضوع تازه ای را جستجو و پیدا می کند و احساس پیروزی می نماید.

ب) بازی های ارضای خواسته ای درونی:

در سنین 7 تا 10 سالگی به چشم میخورد و از آرزوی کودک برای بزرگ شدن و بر خود مسلط یافتن سرچشمه می گیرد.

بازی های واقعی:

که بوسیله ابزارهایی مانند قیچی، مداد رنگی، کاغذ، پارچه، سوزن، چوب و ابزار انجام می گیرد. در این بازی ها، کودک می کوشد کاری را انجام دهد که بهره و نتیجه ای دارد و او را سرگرم می سازد. این بازی ها جنبه کاری دارند و از نظر تربیتی دارای ارزش هستند (دادمان، 1389 : 23).

نقاشی، کاردستی، حوض رنگ، قصه خوانی، تماشای کارتن از جمله فعالیت ها و سرگرمی های مورد علاقه کودکان است.

بازی سازی با عناصر طبیعی:

کودکان عاشق طبیعت، خورشید، آب و … هستند. طبیعت، با تنوع موجودات زنده و عملکردها و فضای سبز عملاً در نزد کودکان یک رقیب جذاب برای معماری است. کودکان به میزان زیادی تحت تأثیر تجربه های طبیعی قرار میگیرند و میخواهند قوانین طبیعت را کشف کنند و با چیزهایی طبیعی بازی کنند.

در نهایت هر چه بتوانیم ارتباط کودکان را بیشتر با فضای سبز، طبیعت و زمین باز و وسیع برقرار کنیم، محیط دلخواه و جذاب برای آنان فراهم کرده ایم و این همان محیطی است که خلاقیت و نوآوری و حس تحرک را در کودک تقویت می سازد (والتر کرونر ، 1385 : 122).

بازی با آب:

شنا کردن بویژه در آب گرم، برای کودکان مبتلا به فلج مغزی خیلی سودمند است. حرارت عضلات سفت را شل می کند و حالت شناوری آب حرکت را تسهیل می کند. صدای شلپ و شلوپ که کودکان با دستانشان ایجاد می کنند، برای آنها سرگرم کننده است و عضلات بازو، شانه و پشت آنها را تقویت می کند. لگد زدن با پا به آب باعث تقویت عضلات پا و ران آنها می شود. کودکان از آب هم لذت می برند و هم سود شنا کردن یک ورزش شگفت انگیز است که می تواند تا آخر عمر برای فرد مبتلا به فلج مغزی کاربرد داشته باشد (سیگلیند، 1389 : 344).

اکثر کودکان شنا کردن را دوست دارند و یا حداقل اینکه در آب باشند. سیال بودن آب و شناور شدن در آن باعث بهبود حرکات و تونیسیته ی عضلات می شود. زدن به آب برای بچه ها لذت بخش است. فواید شنا کردن شامل طبیعی سازی قدرت عضلات، کاهش سرعت کوتاه شدن ماهیچه ها، قوی سازی ماهیچه ها، بهبود سلامتی قلبی- عروقی و بهبود در راه رفتن کودکان می شوند. شنا کردن ابتدا با فعالیت های پایه ای در استخر شروع می شود که کل بدن کودک در آب است و این باعث طبیعی سازی تونیسیته ی عضلات می شود و همچنین سرعت کوتاه شدن ماهیچه ها را کاهش می دهد. در کودکان همی پلژی و دی پلژی شنا کردن می تواند عضلات را قوی سازد و باعث بهبود سلامتی قلبی- عروقی و همچنین باعث بهبود راه رفتن کودک شود (به نقل از مرکز جامع توانبخشی ایران).

بازی با شن:

شن بازی برای کودکان فعالیتی خوشایند و لذتبخش است. کودک از لمس کردن شن و بازی با آن لذت بسیار می برد. شن می تواند خاصیت مایعات را داشته باشد از نظر اینکه می ریزد و اگر آن را در ظرفی بریزیم به شکل آن ظرف در می آید. بازی با شن تجارب مفید و لذتبخشی را برای کودک ایجاد می کند.

کودک باید احساس کند که در حال بازی کردن و کاوش است، اما در واقع او با گذشت زمان جنس ها، اسباب بازی ها و اشیای متنوعی را تجربه می کند. این روش بهترین راه برای یکپارچه کردن حواس مختلف توسط سیستم حسی اوست تا درباره ی اندازه، شکل و حالت یاد بگیرید و بتواند اجناس متفاوت را تمیز دهد. کودک با بازی با شن مفاهیم اندازه، شکل و وزن، مراقبت و نگهداری و .. را می آموزد. شن باید در دو نوع خشک و مرطوب وجود داشته باشد تا کودک بتواند هر دو نوع آن را لمس کند و تفاوت ها و شباهت های آنها را درک کند.

کودک در شن به حفر کردن و ساختن دالان( تونل) می پردازد. برج، تپه و خانه می سازد و به انجام بازی های تخیلی مشغول می گردد. کودک می تواند معمار هستی خود باشد و قصر خود را در داخل شن ها خلق کند و دنیای خویش را پر از کسان و خویشاوندانی سازد که ساخته و پرداخته ذهن او هستند. او می تواند کاری را انتخاب کند و یا از آن دست بکشد. نیز می تواند بیافریند و یا نابود کند (دادمان، 1389:34)

بازی با حیوانات:

اسب:

انجام فعالیت های ورزشی باعث ترشح هورمون آدرنالین می شود که سبب ایجاد حس شادی و نشاط، تنظیم گردش خون و ضربان قلب و ریتم تنفس می شود. در سوارکاری میزان ترشح این هورمون بیشتر از سایر رشته های ورزشی است. اسب حیوانی است که به راحتی می تواند با انسان رابطه عاطفی برقرار کند، ارتباطی صادقانه که باعث ایجاد حس امنیت در بیمار می شود چون اسب نمی تواند احساسات مصنوعی از خود نشان دهد و احساساتی را که انسانها می خواهند پنهان کنند را بازتاب می دهند. دمای 38 درجه بدن اسب باعث میشود مفاصل و عضلات فرد نرم و راحتتر حرکت کنند. حرکات ریتمیک و تکراری اسب شبیه به جنبش لگن انسان در راه رفتن است که می تواند تعادل، استقرار و تحرک را بهبود بخشد. سوارکاری ورزش مورد علاقه بسیاری از کودکان مبتلا به فلج مغزی است. علاوه بر جذاب بودن، باعث بهبود وضعیت، تعادل و دامنه حرکتی کودکان می شود (Day,J.A.et al,2004: 110).

غذا دادن به حیوانات

غذا دادن به حیواناتی که مورد علاقه کودکان است:

غذا دادن به حیوانات خانگی مانند جوجه رنگی، جوجه اردک، کبوتر، ماهی و… علاوه بر اینکه برای کودکان لذت بخش می باشد، باعث تقویت عضلات دست آنها می شود.

بازی با گیاهان:

انتخاب نوع گیاهان مهم می باشد. کدو تنبل و تربچه، لوبیا از جمله گیاهان مورد علاقه کودکان می باشد. این گیاهان علاوه بر اینکه ارزش آموزشی دارند (انتقال دانش درباره روند تکامل و رویش)،  غذای سبک برای کودکان محسوب می شوند (مستعدی، 1390 : 102).

برداشت و آب دادن این گیاهان باعث توانمندی کودکان معلول جسمی حرکتی در استفاده از وسیله کمکی و همچنین تقویت عضلات شانه، بازوی آنها و جلوگیری از خشک شدن و سفتی مفاصل می شود.

– بازی کودکان با وسایل بازی:

وسایل بازی تاب، سرسره و…. در طراحی این مدل وسایل وارد شدن کودک معلول جسمی حرکتی با ویلچر در آن، لحاظ شده است (به نقل از سایت معلولین ایران).

بازی سازی با فضای معماری:

در مجموع، انواع بازی ها به تقویت مختلف رشد کمک می کند اما برای انجام بازی، لازم است امکانات لازم نیز فراهم باشد. بنابراین محیط بطور قطع در این فراگیری غیر مستقیم بسیار مؤثر است (پاکزاد، 1391: 302).

بازی پیش از دبستان

نقش و اهميت بازی در كودكستان ها و مدارس ابتدایي پررنگ تر از مقاطع دیگر است. در واقع نقش تعليم و تربيت برای كودكان خردسال در شکل بازی و به طور غيرمستقيم مطرح مي شود.كودكان با بازی كردن بعضي از مفاهيم را یاد مي گيرند. معمولاً در دوره ی كودكستان به كودكان دیگر ملحق شده و از راه های مختلف به كسب پاره ای از دانستني های مقدماتي مي پردازد (قاسم نژاد، 1392).

صحبت كردن و تبادل نظر در بعضي از بازی ها عامل مهمي است كه به وسيله آن دانش و اطلاعات كودكان درباره اعداد و استفاده از مقياس ها در وزن كردن و اندازه زدن و … افزایش مي یابد و به این ترتيب و به صورت غيرمستقيم او در حال فراگيری است. كودكان بيش از آنچه از راه تفکر بياموزند از راه حواس و بدن خود یاد مي گيرند، زیرا قدرت ذهني آنها هنوز به اندازه كافي رشد نکرده است. بنابراین آنها هنوز در درك اشکال غيرمادی و غيرقابل مشاهده ناتوان هستند (قاسم نژاد، 1392).

تجارب حسي در درك مفاهيم و تقویت استعدادهای ذهني كودكان حائز اهميت است. حواس مختلف و رشد آگاهي های محيطي در ضمن بازی به صورت تدریجي گسترش یافته و باعث توسعه ذهن و موجب تقویت هوش كودك مي شود. بازی لذت بخش ترین اوقات زندگي او در این مرحله  است (قاسم نژاد، 1392).

بازي در دبستان

تمایل كودكان به بازی های دسته جمعي در سنين 7 تا 12 سالگي آغاز مي شود. در این دوره نيز بازی اثر قابل توجهي در رشد كودك دارد.

تحرك و فعاليت كودك در دوره دبستان بسيار زیاد است. در این مرحله با توجه به شرایط رشد و گسترش حواس و ذهن خود قادر به درك حقایق بيشتری نسبت به دوره ی پيش است (قاسم نژاد، 1392).

سوزان ایرك^[1] مربي معروف انگليسي عقيده دارد: فعاليت كودكان كه بيشتر به شکل بازی در مي آیند كليد حقيقي رشد كامل و همه جانبه آنها است.

بازی درست و به موقع مي تواند عامل بسيار مؤثری در پيشگيری از خجالتي شدن، ترس و پرخاشگری كودكان باشد و به نحو مؤثری از حساسيت های آنان بکاهد. بازی های گروهي كمک فراواني به پرورش حس همکاری و سازگاری آنها مي كند.

كودك یاد مي گيرد كه شرط اصلي موفقيت در بازی با دیگران، همکاری و سازگار شدن با آنهاست.

نقش بازی های رقابتي^[2] كه به صورت مسابقه اجرا مي شود در سال های آخر دبستان پررنگ تر شده و مشخصات چنين بازی هایي همان بازی های تيمي است كه دو به دو یا چهار به چهار و … انجام مي شود. بدیهي است كه كودك نمي تواند اجرا كننده خوبي باشد، اما به تدریج برای برنده شدن در بازی مي آموزد و تجربه مي كند كه چه كارهایي باید انجام دهد.

اهمیت پرداختن به بازي هاي ورزشی^[3] براي كودكان

پرداختن به ورزش فواید زیادی را به همراه خواهد داشت برای نمونه به موارد زیر مي توان اشاره نمود:

1. باعث افزایش آمادگي جسماني مي شود.
2. اعتماد به نفس، كسب مهارت و موفقيت در فرد افزایش مي یابد.
3. خودكنترلي در برابر محرك های آني را به كودك مي آموزد، این توانایي نه تنها در ورزش بلکه در مناسبات و روابط اجتماعي آنان نيز مفيد خواهد بود.

4 . به یافتن دوست تازه كمک مي كند.

5 . علایق دروني خود را كشف نموده و شيوه ی صحيح زندگي را نيز در مي یابد.

6 . احترام به قوانين و رعایت حقوق دیگران را مي آموزد.

7 . گذشت و فداكاری و كنار آمدن با پيروزی و شکست را تجربه مي كند و مي آموزد.

توجه به موارد زیر در هنگام بازی كودكان بر عهده ی والدین و مربيان است.

1. پيش از شروع هر بازی، كودكان باید با قوانين و رعایت اصول ایمني آشنا شوند چرا كه بيشترین صدمات از عدم رعایت این قوانين ناشي مي شوند.
2. تجهيزات ایمني از جمله كلاه ایمني، مچ بند، زانوبند، عينک جهت استفاده ی كودكان در برخي از رشته های ورزشي مثل اسکيت، دوچرخه سواری، شنا و … باید نو و كاملاً اندازه توسط متخصص معرفي و به وسيله والدین تهيه شود.
3. محوطه ی بازی كودكان باید امن و دور از عوامل خطرآفرین باشد.
4. گرم كردن بدن پيش از شروع ورزش بسيار مهم بوده و در كاهش كوفتگي و درد عضلاني بسيار مفيد هستند.
5. كودكان كم سن و سال نباید به ورزش هایي بپردازند كه موجب اخلال در كار رشد استخوان ها، عضلات و مفاصل آنها شده یا به اندام ها صدمه وارد كند. بهترین روش، پرداختن به ورزش های متنوعي است كه روی یک اندام و یا یک بخش از اندام ها متمركز نشده و طولاني هم نباشد.
6. بدنسازی با وزنه پيش از بلوغ به هيچ وجه توصيه نمي شود و پس از آن هم باید همواره تحت نظارت مربي انجام گيرد. بازی كودكان با هم سن و سالان و یا كودكان هم اندازه، بهترین حالت در بازی و ورزش كودكان است.

گرم كردن و سرد كردن بدن در كودكان سریع تر از بزرگسالان انجام مي شود از این رو توجه به نکات زیر بسيار اهميت دارد:

1. كودكان نباید به ورزش هایي بپردازند كه زمان آن بيش از 10 دقيقه به طول مي انجامد.
2. كودكان نباید در هوای بسيار گرم (بالای 30 درجه سانتي گراد) به ورزش و بازی بپردازند.
3. كودكان نباید به هنگام شنا به مدت طولاني در آب سرد باقي بمانند.
4. معمولاً كودكان نمي دانند كه چه زماني به نوشيدن آب نياز دارند و پيش از اینکه احساس تشنگي كنند به آب نياز دارند. آنها باید قبل، بعد و در حين بازی آب بنوشند.
5. كودكان در هنگام بازی در هوای گرم باید از كرم های ضد آفتاب و كلاه لبه دار استفاده كنند.

به آسيب های روحي كه ممکن است در زمان بازی و ورزش پيش بياید توجه داشته باشيد و مطمئن شوید كه كودكان شما:

به انجام كاری كه نمي تواند انجام دهد یا از انجام آن وحشت دارد، مجبور نشده باشد.

برای اینکه كاری را درست انجام نداده یا خوب بازی نکرده است، مقصر دانسته نشود و مورد تمسخر قرار نگيرد.

نباید هيچ كدام از بازیکنان، مربي یا تماشاگران به سرش فریاد زده و او را متهم كنند.

آسيب های ورزشي در خصوص كودكان باید با دقت بررسي و با اهميت تلقي گردند؛ چرا كه عدم توجه در آن خصوص احتمال اختلال در رشد و یا به نوعي به معلوليت و یا ناتواني آنها منجر شود.

طبقه بندي بازي ها به صورت كلی

1. شيرین كاری ها و حركات تشبيهي و تقليدی: این فعاليت در مکان های محدود نيز قابل اجرا است و دانش آموزان حتي در ساعات خارج از زمان موظف درسي نيز به تمرین و یادگيری آن مي پردازند. اجرای این حركات منجر به كارگرفتن عضلات بزرگ كودكان شده، هماهنگي اعصاب و عضلات و اندام های آنان به طور رضایت بخشي توسعه مي یابد. راه رفتن فيلي، پرش قورباغه ای، راه رفتن روی زانو، پرش به عقب و … از جمله موارد ذكر شده در این حيطه است.
2. پيراميدها: پيراميدسازی یکي از تمرین های ورزشي است كه در آن دانش آموزان با همکاری هم، حالت ها و شکل های مختلفي را جهت نمایش، به وجود مي آورند. اجرای آن باعث بهبود قدرت، تعادل فردی، حس اجتماعي، تعاون و مي شود. در هر پيراميد دو بخش پایه و نما، قابل مشاهده است. قسمت پایه، ستون ساختمان پيراميد را تشکيل مي دهد و كار اصلي را به عهده دارد.

بر این اساس، افرادی كه در این بخش هستند وظيفه مهمي را به عهده دارند و باید از قدرت و مقاومت بيشتری برخوردار باشند.

3. بازی های امدادی: به دليل ایجاد حس مقایسه و رقابت در بين دانش آموزان، بازی های امدادی از جایگاه خاصي در بازی های پرورشي آموزشي برخوردارند. پرورش روحيه ی تعاون و همکاری، پذیرش نظم و انظباط و انسجام گروهي، تقویت قوای جسماني و … از جمله اهداف پرورشي و تربيتي در اجرای این نوع از بازی هاست. حمل مجروح، هزارپا، توپ و طناب و … از بازی های رایج در این نوع از بازی هاست.
4. بازی های مهارتي: این نوع از بازی ها در راستای تقویت مهارت های برخي از رشته های ورزشي قابليت اجرا دارند. تقویت اندام ها، عضلات، هماهنگي اعصاب، اندام ها و … مي توانند در این قالب حاصل شوند. پاس دادن بغل پا به فرد دیگر یا دیوار، پاس پنجه به دیوار یا شخص دیگر و را مي توان در این حيطه مورد نظر قرار داد.
5. فعاليت های مخصوص كلاس 1: گاهي به دليل عوامل محيطي یا جوی و مانند آن، دانش آموزان از حضور در محيط ورزشي (روباز یا سرپوشيده) محروم مي شوند و در این هنگام ضروری است تا به نحوی هدفمند، دانش آموزان در محيطي بسته ماندد كلاس مشغول شوند. این فعاليت ها باید به نحوی باشند كه هم سبب برانگيختگي و ایجاد هيجان در دانش آموزان شوند و هم به شکلي كنترل شده باشند كه سبب شلوغي و سر و صدا و ایجاد مزاحمت برای سایر كلاس ها نشوند. پيام مرا برسان، كامل كردن تصاویر، پانتوميم، تقليد صدا و … در این گروه از بازی های پرورشي قابل تعریف هستند.
6. بازی های سنتي، بومي و محلي 1: بازی های بومي و محلي در هر شهر و استاني و گاهي یک كشور بهترین نوع از فعاليت های پرورشي اند؛ چرا كه ضمن هماهنگي با فرهنگ آن خطه، با امکانات و موقعيت جغرافيایي همان ناحيه قابليت اجرا دارند.

بازي هاي سنتی

به نظر تاكوچي (1994)، بازی در همه ی جوامع بشری دیده مي شود. كودكان تمام اوقات خود را صرف بازی مي كنند. بازی پدیده ی مشتركي است، در حالي كه از نظر روپنارین و جانسون (1994) و كارولهو و روبيانو (2004)، اگرچه بازی در همه ی جوامعي كه كودكان در آن بررسي شده اند

مشاهده شده است، فرهنگ های مختلفي وجود دارد. در هر فرهنگ بازی به روش متفاوتي است و بازی مي توان به عنوان یک اثر فرهنگي محسوب شود.

همانطور كه مي دانيم بازی باید متناسب با روحيات افراد انتخاب شود. به طور حتم، بازی های سنتي به عنوان یک بخش مهم و قابل توجهي از انواع بازی، دارای تأثيرات مثبت و سازنده مي باشند. بازی های سنتي دارای بار فرهنگي هستند. بنابراین از نگاه مردم شناسانه این بازی ها از اهميت و جایگاه به سزایي برخوردارند. آنچه در بازی های سنتي قابل مشاهده است، این است كه این بازی ها علاوه بر رشد جسماني و رواني كودك باعث بلوغ و رشد او نيز مي شود. به طور مثال بيشتر این بازی ها توأم با تقلاهای سخت و و حركات است و خود این مسأله عاملي است كه به كودك شيوه های گوناگون مواجه شدن با محدودیت های موجود زندگي آینده ی خود و جهان هستي و طي كردن و عبور كردن از این موانع و محدودیت ها را مي آموزد.

در اینجا به توضيح چند نمونه از بازی های گروهي سنتي كه در پروژه در دسترس مورد استفاده قرار گرفت، مي پردازیم:

نام بازی: هفت سنگ

نام محلي: یدی داش

اهداف كلي: ایجاد روحيه همکاری، تقویت و مهارت در نشانه گيری و بهبود سرعت

اهداف جزیي: پرورش روحيه ایثار، ایجاد رقابت سالم و تمركز حواس

تعداد بازیکن: 9 الي 26 نفر

سن بازیکنان: 6 الي 25 ساله

ابزار لازم: یک عدد توپ تنيس

محوطه بازی: جایي مانند حياط مدرسه

شرح بازی: افراد به دو گروه مساوی تقسيم شده و هر كدام یکي از بازیکنان خود را به عنوان  سردسته و رهبر برمي گزینند. یک گروه در فاصله ی معيني از محل هفت سنگ، كه روی هم چيده شده اند قرار مي گيرند تا به نوبت با توپ تنيس سنگها را مورد هدف قرار داده و بزنند.

گروه دوم نيز در پشت هفت سنگ، منتظر نتيجه اند تا هرگاه توپ پرتاب شده توسط گروه اول به هفت سنگ برخورد نکرد، فوراً جایشان را با آن گروه عوض كنند. ولي اگر برخورد كرد و آرایش آنها را برهم زد، توپ را بردارند و با پاسکاری و هدف گيری سعي كنند نفرات گروه اول را با توپ بزنند كه اگر اصابت كند، از دور بازی اخراج مي شود.

و همچنين نفرات گروه اول در هر فرصتي كه به دست آورند به سراغ سنگ ها مي روند تا آنها را روی هم بچينند و یک امتياز بگيرند و مشخص است كه برای انجام چنين كاری، یکي از دوستان بایستي خود را به خطر انداخته و یارش را در مقابل ضربات توپ پوشش دهد و چنانچه اگر باز هم مورد ضرب توپ قرار گرفت و از بازی اخراج شد، دیگری كار را به اتمام مي رساند ولي اگر دیگر بازیکني نمانده باشد، بازی تمام و در دور بعدی جای و نقش گروه ها عوض مي شود.

در پایان، گروهي كه زودتر امتياز را كسب نماید برنده است.

نکات: این بازی در شکل دیگری با شرایط فوق درون یک دایره ی بزرگ اجرا مي شود. در مركز  همين دایره، دایره ای كوچکتر كه محل چيدن هفت سنگ است رسم شده است، همه ی بازیکنان در خارج از دوایر هستند. بعد از برخورد توپ گروه اول با سنگ ها و ریختن آنها، یکي از افراد گروه دوم، تمامي اعضای گروه اول را در داخل دایره تعقيب مي كند تا آنها را با دست بزند و مانع از چيدن سنگ ها روی هم شود و هرگاه خسته شد، نفر بعدی، مسئوليت تعقيب را به عهده مي گيرد.

نتيجه بازی: این بازی دسته جمعي است، پس رشد اجتماعي و طبيعي كودك را فراهم و سرعت انجام عکس العمل هایش را بالا مي برد. ضمناً با مفاهيمي نظير رهبری، همکاری، شکست و پيروزی آشنا مي شوند.

نام بازی: وسطي

نام محلي: اراداوردی

اهداف كلي: ایثار و از خود گذشتگي، دقت در سرعت عمل، هوشياری و همياری، تقویت روحيه  تعاون

اهداف جزیي: انعطاف پذیری بدن، ایجاد هماهنگي بين اعضا و اعصاب و دقت در نشانه گيری

تعداد بازیکن: 8 الي 90 نفر

سن بازیکنان: 8 الي 25 ساله

ابزار لازم: یک توپ

20 متر × محوطه بازی: 25

شرح بازی: بازیکنان یا دانش آموزان به دو گروه مساوی تقسيم مي شوند و به قيد قرعه یا شير و  خط یکي از گروه ها در وسط محوطه بازی مي ماند و گروه دیگر، در دو قسمت، به طرفين عرضي محوطه ی بازی روانه مي شوند.

شروع بازی با پرتاب توپ به وسيله یکي از بازیکنان گروه كناری آغاز مي شود. گروه كناری سعي بر این دادر كه با نشانه رفتن و زدن افراد گروه وسطي باعث سوختن و اخراج آنها بشوند.

و تلاش گروه داخلي هم بر این است كه با حركات سریع از اصابت توپ در امان بمانند و چنانچه اگر یار سوخته داشته باشند با ایثار و گرفتن توپ در فضا، كه یک امتياز محسوب مي شود، او را به بازی برگردانند.

حال، شاید به این مرحله از بازی رسيده باشيم كه تنها یک نفر از گروه وسطي، در داخل ميدان بازی باشد كه اگر تا 20 شماره پرتاب نتوانند او را هدف گيری بکنند و بزنند، تمامي یاران سوخته ی گروهش را احيا كرده، و همگي در وسط ميدان باقي مانده و بازی را ادامه خواهند داد.

گاهاً با در نظر گرفتن موقعيت وسطي ها، به جای نشانه گيری و زدن حریف وسطي، توپ را برای فریب و شيرینکاری هم كه شده به دوستان مقابل پاسکاری مي كنند تا آنها حسابشان را برسند.

اما مقررات بازی:

1. اگر تمامي بازیکنان وسطي در محدوده ی ميدان باشند، هر توپ گرفته شده به عنوان یک امتياز ذخيره ی ضد اخراجي محسوب مي شود و اخراجي و اخراج ها را به تأخير مي اندازد.

2.گرفتن توپ پس از برخورد با زمين موجب سوختن بازیکن است.

نکات: 1- گونه دیگری از این بازی به وسطي دایره ای موسوم است با این تفاوت كه زمين بازی به شکل دایره است كه بازیکنان وسطي در داخل آن و گروه كناری در روی محيط آن با فاصله های مساوی قرار مي گيرند.

با شروع بازی مربي یا معلم ورزش با ساعت وقت گرفته و بازیکنان كناره نفرات گروه وسطي را نشانه مي گيرند تا اینکه همه از زمين بازی اخراج شوند.

در دور بعدی جای دو گروه عوض مي شود و باز با شروع بازی مربي یا معلم ورزش با ساعت وقت مي گيرد.

برنده گروهي است كه در مدت زمان كوتاهي، بازیکنان گروه وسطي را زده و بازی را زودتر تمام كرده باشند.

1 – بهتر است ابعاد زمين بازی با سن و سال بازیکنان مناسب داشته باشد (طوری نباشد كه توپپرتاب شده به سوی ميدان نرسد و بالعکس)

نتيجه بازی: در این بازی بازیکن با گرفتن توپ در هوا و احيای یار سوخته روحيه ایثار خود را، و با نشانه گرفتن و پرتاب توپ به سوی حریف وسطي و فرار از مقابل توپ ها، دقت و سرعت انجام عمل ها و عکس العمل ها را تقویت كرده و با پاسکاری است كه كودك برای همکاری های زندگي فردا آماده مي شود.

 

نام بازی: خط و خونه (اِكر دوكِر)

نام محلي: جيزیخ

در اینجا به بررسي و چگونگي اجراء و شرایط بازی هایي كه به خط و خونه یا اِكر دوكِر معروف هستند مي رسيم ولي به علت گستردگي و كثرت این بازی ها كه در این مقوله نمي گنجد، فقط چند نمونه از ساده ترین آنها را كه اجرای آنها برای كودكان عملي است مي آوریم. لازم به ذكر است كه این بازی ها از جمله بازی هایي است كه در ایام گذشته، در سراسر گيتي، بزرگسالان را نيز به خود مشغول كرده بود.

اهداف كلي: افزایش و فدرت استقامت پاها، هماهنگي چشم ها و دست ها، آموزش رعایت نوبت

اهداف جزئي: پایداری در مقابل مشکلات و آموزش رعایت نوبت تعداد بازیکن: حداقل 1 نفر ، گروهي نيز اجرا مي شود.

سن بازیکنان: محدودیتي ندارد

8 سانتي متر و گچ × 5. ابزار لازم: یک قطعه سفال یا كاشي 8

9 متر × 6. محوطه بازی: زمين صاف و مسطح ، حداقل به ابعاد 5

شرح بازی:

برای سهولت در امر آموزش بازی ابتدا مقررات و شرایط آن را برای مربيان و كودكان بازگو مي كنيم. اشتباه در هر یک، موجب سوختن است.

كاشي و یا پای بازیکن هرگز نباید روی خطوط قرار گيرد.

در هر خانه ، حداكثر تا 1 بار لي لي كردن مجاز است. اگر بازیکن در هدف گيری و انداختن قطعه كاشي (یا سفال) به خانه ای كه مورد نظر است اشتباه كند.

قطعه كاشي یا سفال بازی برای رسيدن به خانه ها از روی خط ها سُر مي خورد و مي توان آن را از روی خانه ای نيز سُر داد.

بازیکني مي تواند خانه ها را پي در پي كند كه اشتباه نکرده باشد.

انواع گوناگون:

خط و خونه ی ساده كه در زبان محلي به (اَیاق جيزیخي) مشهور است. روی زمين صاف و مسطحي، مطابق شکل، رسم مي كنيم.

 

برای سهولت در امر آموزش بازی ابتدا مقررات و شرایط آن را برای مربيان و كودكان بازگو مي كنيم

اشتباه در هر یک، موجب سوختن است.

كاشي و یا پای بازیکن هرگز نباید روی خطوط قرار گيرد.

در هر خانه، حداكثر تا 1 بار لي لي كردن مجاز است.

اگر بازیکن در هدف گيری و انداختن قطعه كاشي (یا سفال) به خانه ای كه مورد نظر است اشتباه كند.

قطعه كاشي یا سفال بازی برای رسيدن به خانه ها از روی خط ها سُر مي خورد و مي توان آن را از روی خانه ای نيز سُر داد.

بازیکني مي تواند خانه ها را پي در پي كند كه اشتباه نکرده باشد.

انواع گوناگون:

خط و خونه ی ساده كه در زبان محلي به (اَیاق جيزیقي) مشهور است. روی زمين صاف و مسطحي، مطابق شکل، رسم مي كنيم.

به قيد قرعه، ترتيب بازی نفرات، مشخص و نفر اول برای شروع بازی، روبروی خانه ی شماره 2 مي ایستد و قطعه سفال را به طرف داخل خانه ی شماره 2 پرت مي كند و لي لي كنان آن را با ضربات پای زميني از خانه های 1 و 1 و 9 و 5 مي گذراند و در خانه ی 5 كمي استراحت كرده و بازی را ادامه مي دهد و از خانه ی 8 ، به بيرون مي زند.

اگر موفق بود این بار در خانه ی 1 مي اندازد و … بازی را برای 8 خانه تکرار مي كند. سپس پشت به خانه ها ایستاده و مي گوید: خونه یا بيرون ) اِو یا اِشيک ( و كاشي را از بالای سرش به پشت رها و نوشتن نامش آن را تصاحب مي كند كه در × مي سازد، هرجا كه افتاد، خانه ی اوست و با علامت دورهای بعدی بازی مي تواند در آن استراحت كند و در مقابل، سایر بازیکنان با مشکل مواجه خواهند شد و بایستي آن خانه را پَرِش كنند و پای در آن ننهند، مگر اینکه صاحب خانه باریکه ای از خانه را برای عبور در اختيارشان بگذارد كه به اصطلاح محلي ) پيشيک یُولي ( گفته مي شود. در خاتمه، هر كه خانه ی بسيار دارد، برنده ی بازی است.

خط و خونه ی ارمني (ارمني جيزیخي):

ابتدا روی زمين صاف و مسطحي خانه هایي را مطابق شکل ) برای 1 نفر ( رسم مي كنيم ) 0 خانه برای 1 نفر ، 8 خانه برای 1 نفر ، 7 خانه برای 9 نفر) بازیکن اول سفال را به خانه 2 پرتاب و خود از روی آن پریده و با یک پا در خانه 1 و بعد 1 قرار و یک پایي در خانه ی 5 و سپس با یک پرش دوپایي در خانه ، مي گيرد و با دو پا در خانه های 1 های 6 و 0 و یک حركت دوراني 280 درجه، به طوری كه پای راست در خانه ی 0 و پای چپ در خانه ی 6 قرار بگيرد زده و مسير را بر مي گردد و سفال را وقتي به خانه ی شماره ی 1 مي رسد از خانه ی شماره 2 برداشته و از همانجا با یک پا بيرون مي پرد و وقتي نوبت به خانه ی 1 مي رسد همان كار را تکرار مي كند این بار وقتي در خانه ی شماره ی 1 است، سفال را از خانه ی شماره 1 برمي دارد و از خانه ی 1 به خانه ی 2 مي پرد و از آنجا بيرون؛ وقتي بازی با 0 خانه انجام گرفت،

هدف پرتاب كاشي، حوالي و خارج جهنم است كه نباید بيشتر از 1 پا باشد و چنانچه اگر در داخل جهنم قرار بگيرد بازیکن در هر مقطعي كه باشد سوخته و بایستي از اول شروع كند و وقتي به خانه های 6 و 0 برسد جفت پا بيرون بپرد و كاشي یا سفال را برداشته و به همان روال برگردد. سفال روی سر و نگاه سربالا، خانه ها را طي مي كند و اگر موفق شد، مرحله ی بعدی را كه به نام آليس خسته مشهور است، بدین ترتيب كه آن را روی پای راست گذاشته و با چشمان بسته و با تمركز حواس و تجسم فاصله ها ابعاد، روی پاشنه راه مي رود و با هر قدم مي گوید: آليس! و اگر خطایي نداشته باشد همبازیش مي گوید: آليس. و اگر خطا كرد ، اعلام مي كند. پس از آن نوبت خانه گرفتن است و برنده ی بازی معلوم مي شود.

خط و خونه ی خانه چين (خبله چين):

ابتدا جدول بازی مطابق شکل رسم مي گردد.

كودك بازی را مانند خط و خونه ی ساده انجام مي دهد و وقتي 6 خانه را با توفيق همراه بود باز لي لي كنان از خانه ی 2 به گوشه ی خارجي خانه ی شماره ی 1 مي رود و رو به خانه ی 6 قرار مي گيرد سفال را به طرف آن رها مي كند، از خانه های 9 و 5 گذشته و بدون توقف در خانه 6 كاشي یا سفال موجود در آن را با پا به بيرون هدایت مي كند. سپس با چشمهای بسته و پاهای بسته و پاهای باز در مقابل خانه های 2 و 6 مي ایستد و ردیفها را یکي یکي تا آخرین آنها یعني ردیف 1 و 9 با پریدن طي مي كند. بعد 280 درجه برگشته و باز مي گردد و بقيه بازی، مانند بازی خط و خونه ی ارمني است. باز، برنده كسي است كه خانه های زیادی داشته باشد.

نکات: از این سری بازیها، تعدادی را نام مي بریم؛ نردباني، چيني، فرنگي، یوناني، حلزوني، از زمين به آسمان، تفنگي، دسته جمعي، ميزی، تولاما و … .

نتيجه بازی: انعکاس از نتایج این بازی در اهداف آمده و به وضوح مشخص است هر كه چابک و چالاك بوده و از تعادل ایستایي بدن خود بروی یک پا برخوردار باشد، موفق تر خواهد بود و مضاف بر آنها، كودك چون ضررهای ناشي از خطاها و خلاف ها را لمس مي كند در زندگي اجتماعي خود، سعي در تقليل خطاها خواهد داشت و گذشتن از موانع و مهار خطرات زندگي را به خوبي یاد خواهد گرفت و درك خواهد كرد كه هر قدر امکانات بيشتری داشته باشد، رفاه و آسودگي خيال بالاتری خواهد داشت.

نام بازی: جهت یابي

نام محلي: جهت یابي

اهداف كلي: پرورش روحيه صداقت و راستگویي، آموزش رعایت مقررات و بهبود عمل ها و

عکس العمل ها

1. اهداف جزئي: آشنایي با جهات جلو، عقب، چپ، راست و كنترل تعادلي بدن
2. تعداد بازیکن: 20 الي 90 نفر
3. سن بازیکنان: 8 الي 21 ساله
4. ابزار لازم: ندارد

20 متر، ترجيحاً حياط مدرسه × 0. محوطه بازی: حداقل 25

شرح بازی:

معلم یا مربي بازیکنان را به صورت پراكنده در حياط مدرسه یا محوطه ی بازی آرایش مي دهد به طوری كه نسبت به تمامي آنها دید كافي داشته باشد. آنگاه قوانين و مقررات بازی را كه نوعي دویدن گروهي است به آنها شرح داده و مي خواهد كه هر كدام نتوانست مرحله ای از بازی را به جای آورد خودشان را كنار بکشند. حال مربي در حالي كه در مقابل آنها این سوی و آن سوی در حركت است بازیکنان را متوجه مي سازد كه فقط در امتداد اشاره ی دست بدوند. بازیکنان بایستي توجه داشته باشند كه جهت اشاره ی دست ملاك است و نباید جهت حركت مربي آنها را فریب دهد و اشتباه كنند و اخراج شوند. سپس برای تنوع و شيریني بازی، مربي از بچه ها مي خواهد كه در خلاف جهت اشاره ی دست بدوند. بازی همچنان ادامه مي یابد تا با بركناری یکایک آنها، نفر نهایي بازی مي تواند از نو شروع شود. این بازی چون با سرعت عمل انجام مي گيرد، بازیکنان اخراجي مدت زمان زیادی را از بازی دور نخواهند بود.

نتيجه بازی: به طور كلّي این بازی حسّ كنجکاوی كودك را بعد از اخراج برمي انگيزد تا قوّه ی ابتکارش را تحریک كند. در این بازی، بازیکن سعي دارد كه قدرت مقاومت خود را در برابر مشکلات بالا ببرد كه اعتماد به نفس را به دنبال خواهد داشت. در آنجا چون مربي از بازیکنان مي خواهد كه به محض خطا، خودشان كنار بکشند و با انجام این عمل، از سوی مربي یا معلم تمجيد مي شوند، بچه ها به صداقت و راستگویي علاقمند مي گردند و چون هر لحظه امکان اینکه با تغيير جهت اشاره ی دست از سوی مربي، تغيير مسير حركت بدهند سرعت بيشتری را مي طلبد و در نتيجه در انجام عمل ها و عکس العمل ها بهبود حاصل مي شود.

اثر بازي بر رشد

بازي و فعاليت بدني، در ارتقاء سطح رشد كودكان نقش بسيار حساس و پالايش دهنده دارد. هنگامي كه كودك فعاليت و يا رفتار حركتي انجام ميدهد لذت، تازگي و يا شادي حاصل از فعاليت بدني و بازي به نوعي سبب تكرار فعاليت و تمرين در اعمال حركتي و بدني او مي گردد مفيدي ( 1376 ). اين مسأله كه كودكان از طريق بازي ياد ميگيرند و بازي براي آنها ارزش رشدي دارد مسئله اي بنيادي در حوزة رشد كودك محسوب ميشود جكسون و آنجلينو ( 1974). محروميت از بازي، زيانبخش است و چهار پيامد عمده دارد كه مي توان به صورت زير آنها را عنوان كرد:

1) اگر تجربيات بازي طبيعي در طول زندگي كودك وجود نداشته باشد، احتمال بيشتري وجود دارد كه كودك رفتارهاي بسيار خشونت آميز و ضد اجتماعي نشان دهد، صرف نظر از جنسيت، سن، وضعيت خانوادگي، تحصيلات و درآمد.

2) وقتي كودك دائماً از بازي محروم باشد، محروميت حسي ادامه پيدا مي كند كريميان ( 1381).

3) آن ها از نظر عاطفي و اجتماعي و عاطفي سركوب شده، جلوي احساسات خود را مي گيرند، آميزش و معاشرت براي آن ها سخت است، از تكاليف مدرسه عقب مي مانند و خيلي زياد در معرض خطر چاق شدن قرار مي گيرند.

3) كالج پزشكي بايلور در سال 1997 گزارش داد، كودكاني كه بازي نمي كنند، رشد مغزشان بيست تا سي درصدكمتر از اندازة متوسط رشد مغز در بچه هاي هم سن و سال آن هاست. مطالعات مربوط به محروميت از بازي روي گونه هاي ديگر ثابت كرده است كه آثار آن واقعاً شديد است مانند:

بروز پرخاشگري و رفتارهاي عجيب و غريب و از دست دادن قدرت يادگيري رفتارهاي اجتماعي (وندنبرگ، 2001).

نقش بازي در رشد حركتي كودكان

فعاليت هاي كودك از بدو تولد (دست و پا زدن، چنگ زدن، گرفتن و … )، هر چند با اهداف مختلفي صورت ميگيرد، اما لذت بازي گونه اي دارد. اين لذت در كودك رضايتي ايجاد مي كند كه انگيزه حركت و يا فعاليت بعدي او ميشود. در بازي خصوصاً بازيهاي دوران كودكي (مانند دويدن، پريدن، خم شدن، بالا رفتن و … ) كودك فعاليت جسمي مي كند و اين فعاليت ضمن تمرين حركات بدني، نوعي ورزش محسوب شده، بر قدرت بدني و چالاكي او مي افزايد. و او را از حالت انفعال و انزوا مي رهاند.

كودكان به كمك بازي، عضلات خود را قوي مي كنند و بسياري از مهارت هاي حركتي _ رواني را كه مي تواند مقبوليت اجتماعي براي آنها به ارمغان بياورد ياد مي گيرند.

بازي باعث افزايش قدرت بدني، هماهنگي و تعادل بين اندامها، ظرافت حركات، افزايش استقامت و مقاومت بدن مي شود. كودكاني كه فرصت بازي داشته اند چست و چالاكند و بهتر از ديگر كودكان براي رويارويي با سختيهاي زندگي آماده مي شوند (هارلوك، 1996).

فواید بازی های حرکتی کودکان

افزایش قدرت یادگیری

طبق نظر متخصصان عصب‌شناسی، ۷۵ درصد رشد مغزی انسان پس از تولد اتفاق می‌افتد. فعالیت‌های فیزیکی و بازی‌های پرتحرک زمینه‌های ایجاد ارتباط سلول‌های عصبی و مغز کودک را فراهم می‌کند. همانطور که این ارتباطات نورونی توسعه پیدا می‌کند، مهارت‌های حرکتی، روند اجتماعی شدن، هشیاری و خودآگاهی، رشد زبانی، خلاقیت و قدرت حل مسئله کودک نیز بهبود قابل توجهی می‌یابد. فعالیت‌های حرکتی ایده‌آل موجب پیوند بازی و تعاملات اجتماعی، چگونگی مواجهه با مسائل و یافتن مناسب‌ترین راه‌حل در کودک می‌شود.

سلامت بدنی

بازی‌های حرکتی فواید بسیاری در حفظ سلامتی بدن کودک دارد. فعالیت‌های فیزیکی باعث رشد مغزی و یادگیری سریع در نوزادان و کودکان می‌شود. این نوع بازی‌ها همچنین خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، فشار خون بالا، دیابت، چاقی و بسیاری از بیماری‌های خطرناک را کاهش می‌دهد.

بازی های فضای آزاد

بازی‌های فیزیکی پرتحرک بیشتر خارج از خانه انجام می‌شوند و کودکان این فرصت را پیدا می‌کنند که انرژی خود را با استفاده از فعالیت‌های شدید و صداهای بلند آزاد کنند. لازم است همه کودکان، از تولد تا سن ورود به مدرسه، روزانه از فواید فعالیت‌های فیزیکی که تناسب اندام و آمادگی جسمانی آن‌ها را بهبود می‌بخشد، بهره‌مند شوند.

بیشتر کودکان به طور طبیعی توانایی دویدن و راه رفتن را دارند. با این حال، به تمرین‌ها و دستورالعمل‌های بیشتری برای انجام و ارتقای مهارت‌هایی مثل حرکات موزون، دویدن، پریدن، پرتاب کردن، شوت زدن و داشتن عضلات قوی و برجسته نیاز دارند و این مهارت‌ها با ورزش، بازی‌های حرکتی در فضای آزاد و حرکات موزون ایجاد می‌شود. زمین‌های بازی مکان‌های مناسبی برای بازی کودکان خارج از خانه است که ارتباطات ذهنی، اجتماعی و مهارت‌های حرکتی خود را ارتقا دهند.

بازی های فضای داخلی خانه

از آنجا که بسیاری از فعالیت‌های بدنی و بازی‌های پرتحرک مناسب انجام دادن در خانه نیستند، بسیاری از کودکان از بازی‌های فیزیکی و حرکتی محروم می‌شوند. با این حال، می‌توان برخی بازی‌های فیزیکی ایمن را، با نظارت بزرگسالان، در خانه انجام داد تا فرصت یادگیری برای کودکان فراهم شود. اگر در خانه فضای کافی ندارید، می‌توانید برای بهره‌مندی از منافع این بازی‌ها برای کودکتان مبلمان خود را تا حدی جابه‌جا کنید یا از راهرو و فضاهای سرپوشیده برای این نوع فعالیت‌های کودک استفاده کنید.

این فضاها مکان مناسبی برای بازی‌هایی مانند پرتاب کردن و قاپیدن، بولینگ، قایم موشک، لی‌لی، حرکات موزون و هر بازی خانگی دیگری است که کودک با همکاری شما کشف می‌کند.