کتاب راهکارهای ‏نوین ‏جهت ‏بهبودکارکردهای ‏شناختی ‏در ‏کودکان ‏ld

فهرست
عنوان صفحه
فصل 1 13
مفهوم اختلال یادگیری 13
اختلال یادگیری 13
علت شناسی و پاتوژنز 17
اختلال خواندن 22
اختلال در بیان نوشتاری 23
ناتوانی ریاضی 24
ناتوانی غیرکلامی 24
تربیت درمانی 24
جامعه و فرهنگ 25
نقد مدل پزشکی 25
ناتوانی‌های یادگیری خاص در کودکان 26
اپیدمیولوژی 26
شیوع 27
ویژگی‌های بالینی 28
چالش‌های اجتماعی در کودکان با مشکلات یادگیری 36
عدم درک نشانه‌های اجتماعی 37
رفتار اجتماعی در کودکان با مشکلات یادگیری 37
فصل 2 39
اختلال یادگیری در سنین مختلف 39
نشانه‌های اختلال یادگیری در سنین مختلف 42
نمونه‌ای از مداخلات توان‌بخشی 43
علائم اختلالات خواندن در کودکان کلاس اولی 44
مشکلات یادگیری کودکان در مقطع دوم دبستان 45
روش حل مشکل یادگیری کودکان 45
اختلالات خواندن در کودکان کلاس چهارم و پنجم و ششم 46
احتمال درمان اختلالات خواندن در کودکان کلاس چهارم و پنجم و ششم 46
علائم اختلالات خواندن در کودکان کلاس چهارم و پنجم و ششم 46
علت بروز نارساخوانی 47
درمان اختلال خواندن 48
فصل 3 49
اوتیسم و اختلال یادگیری 49
اختلال اوتیسم 49
رشد تدریجی اوتیسم 57
توسعه اوتیسم پسرونده 57
مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی 59
خود آسیبی 64
زیر گروه‌های بیولوژیکی 66
فرضیه واکسن رد شده 71
فرضیه‌های علت شناختی 72
فرضیه‌های تکاملی 72
پاتوفیزیولوژی 73
اتصال مغز 75
نوروپاتولوژی 76
محور روده-ایمنی-مغزی 77
سیستم عصبی آینه‌ای 78
ارتباط متقابل مغز اجتماعی 79
لوب تمپورال 79
غربالگری 83
تشخیص اشتباه 85
همبودی، وجود هم‌زمان دو بیماری 86
درمان 88
مداخلات غیر دارویی 89
مداخلات دارویی 91
طب جایگزین 92
همه گیرشناسی 96
توسعه بالینی و تشخیص 100
اصطلاحات و تمایز از اسکیزوفرنی 102
جنبش تنوع عصبی 104
اختلال طیف اوتیسم در کودکان 105
علتASD در کودک 106
علائمASD در کودک 107
رفتار اجتماعی و درک اجتماعی 113
گفتار و زبان 113
رفتار و بازی محدود 114
علائم و نشانه‌های مرتبط اختلال طیف اوتیسم 115
تشخیص اختلال طیف اوتیسم 116
علائم اولیه اوتیسم در کودکان پیش‌دبستانی 128
علائم اولیه اوتیسم در دختران 128
علائم اولیه اوتیسم در پسران 129
. علائم اجتماعی اوتیسم در کودکان 130
علائم ارتباطی اوتیسم در کودکان 130
علائم رفتاری اوتیسم در کودکان 131
علایق و رفتارهای غیرمعمول اوتیسم در کودکان 131
پرچم قرمز احتمالی برای اوتیسم در دوران کودکی 132
رفتارها و علایق محدود و تکراری 132
مدرسه خانگی در مقابل مدرسه دولتی برای دانش‌آموزان مبتلا به اوتیسم 133
برنامه‌های اوتیسم و IEP در مدارس دولتی 133
مزایای مدرسه دولتی برای کودکان مبتلا به اوتیسم 134
معایب مدرسه دولتی برای کودکان مبتلا به اوتیسم 134
آموزش خانگی کودک مبتلا به اوتیسم 135
نکات مثبت آموزش خانگی برای کودکان اوتیسم 135
معایب آموزش در خانه برای کودکان مبتلا به اوتیسم 136
فعالیت‌های مهارت‌های اجتماعی برای دانش آموزان ابتدایی مبتلا به اوتیسم 140
فصل 4 153
اختلال یادگیری در کودکان دارای اوتیسم 153
یادگیری توسط کودکان مبتلا به:ASD عوامل زبانی، اجتماعی و شناختی 153
ملاحظات مهم برای مداخله بالینی در SLP 160
تأثیر اوتیسم بر یادگیری 162
مشکلات یادگیری مرتبط با اوتیسم 162
اختلالات یادگیری غیرکلامی 163
ADHD و تعامل آن با اوتیسم 164
تأثیر اختلالات یادگیری بر سلامت روان 164
درمان ASD و اختلالات یادگیری 164
اوتیسم و اختلالات یادگیری 165
اهمیت خانواده در اختلالات یادگیری 166
نقص مهارت‌های غیرکلامی 167
اختلالات گفتار و زبان 170
تأخیر در رشد 171
فصل 5 174
جلوگیری از اختلال یادگیری در کودکان اوتیسم 174
مقابله با ناتوانی یادگیری 178
شش مهارت برای موفقیت در زندگی با ناتوانی یادگیری 182
حمایت از کودکان در طیف اوتیسم برای انتقال موفقیت‌آمیز به مدرسه ابتدای 199
فصل 6 213
علائم ایجاد اختلال یادگیری در کودکان 213
علت ایجاد اختلال نوشتن 215
علائم اصلی انواع اختلال نوشتن 217
تشخیص علائم اختلال نوشتن 217
عوارض اختلال نوشتن 218
درگیری با اختلال نوشتن و خواندن 218
دیگر علائم اختلال نوشتن 219
پیامدهای اختلال نوشتن 220
علائم اختلال خواندن 224
فصل 7 229
درمان اختلال یادگیری در کودکان اوتیسم 229
درمان‌های روانی-اجتماعی-رفتاری 231
درمان دارویی 232
درمان اختلال یادگیری در کودکان اوتیسم 237
فناوری برای دانش آموزان ASD 239
منـابع و مآخـذ 245

در جهان پیچیده کنونی یادگیری خواندن، نوشتن و ریاضیات حداقل مهارت‌هایی است که انسان امروزی باید به آنها مجهز باشد بنابراین مهارت‌های خواندن و نوشتن و محاسبات از پایه‌ای‌ترین و ضروری‌ترین مباحثی است که نظام‌های آموزشی مختلف به آموزش آن می‌پردازند. بااین‌حال کم نیستند کودکانی که ظاهری طبیعی دارند، رشد جسمی و قد و وزنشان حاکی از بهنجار بودن آنها است هوششان کم‌وبیش عادی است اما هنگامی که به مدرسه می‌روند در یادگیری دچار مشکلاتی می‌شوند و خود را متفاوت از دیگران می‌بینند و گاهی مورد سرزنش معلمان و والدین قرار می‌گیرند. از سال ۱۹۵۰ به بعد بود که توجه مربیان؛ روانشناسان و پزشکان به گروه خاصی از کودکان و آموزش آنان معطوف شد که از نظر جسمی و مغزی دچار هیچ‌گونه عارضه‌ی مشخصی نبوده اما زمانی که این کودکان وارد مدرسه می‌شوند درزمینه‌ی هجی کردن، خواندن و ریاضیات دچار مشکل می‌شوند. این کودکان ظاهر طبیعی دارند دارای رشد بهنجار و کم‌وبیش عادی هستند، مثل همسالان خود با سایرین ارتباط برقرار می‌کنند و والدین آنها نیز مشکل خاصی را در ارتباط با این کودکان گزارش نمی‌کنند. به عبارتی متخصصان آموزشی با کودکانی روبه‌رو هستند که دارای اختلال‌های یادگیری هستند ولی علم پزشکی هیچ‌گونه علامتی از ناهنجاری عصبی یا ضایعات مغزی از آنها نمی‌یابد مشخصه اختلال‌های یادگیری در کودک یا نوجوان، عدم پیشرفت تحصیلی در زمینه خواندن، بیان نوشتاری یا ریاضیات در مقایسه با توانایی هوش کلی کودک است. بر این اساس اختلال‌های یادگیری را در ۴ طبقه تشخیصی گنجانده‌شده است: اختلال خواندن، اختلال بیان نوشتاری، اختلال ریاضیات ” و اختلال یادگیری نامشخص که هر یک از این طبقات دارای نشانه‌ها، تعاریف و روش‌های درمانی خاص خود می‌باشد. اختلال‌های یادگیری، طبقات و نشانه‌ها نارساخوانی از شایع‌ترین و مهم‌ترین ناتوانایی‌های خواندن در بین کودکان است. در ۱۰۰ سال گذشته، از عبارت نارساخوانی برای توصیف ناتوانی افراد در خواندن که به دلیل آسیب در مغز اتفاق می‌افتد استفاده‌شده است، بااین‌حال امروزه این اصطلاح برای توصیف گونه‌ای خاص از اختلال‌های یادگیری استفاده می‌شود که ریشه‌های زیستی – عصبی دارد و ویژگی اساسی آن اختلال در شناسایی صحیح كلمات و اشکالات هجایی و رمزگردانی، علیرغم توانایی‌های شناختی و تجارب کلاسی مناسب است کودکان نارساخوان درزمینه‌ی رمزگشایی کلمه، مهارت‌های پردازش واج‌شناختی و در زمینه زبان نوشتاری با نارسایی روبه‌رو هستند. مشکلات تلفظ، خواندن و مجموعه‌ی دیگری از مشکلات شناختی که در کودکان مبتلابه نارساخوانی وجود دارد، در صورت عدم‌مداخله مناسب تا بزرگسالی ادامه خواهند یافت. نقص در کارکردهای اجرایی، از ناتوانی‌های مهم شناختی در افراد مبتلا به نارساخوانی است که شامل نقص در حافظه فعال، مهارت‌های دیداری فضایی، توجه، بازداری با مهار رفتار و انعطاف‌پذیری شناختی می‌باشد.
هشت ویژگی مهم یادگیری، مختص دانش آموزان مبتلا به نارساخوانی عبارت است از وابستگی مفرط در یادگیری، مشکل در نظارت بر عملکرد، شکست در انتخاب راهبردهای مناسب، نقص در حافظه، مشکل در یادگیری صدای حروف، محدود بودن دامنه واژگان، ناتوانی در تعمیم، نگرش منفی نسبت به تکلیف که این مشکلات در دانش آموزان مبتلا به نارساخوانی نسبت به دانش آموزان عادی شدت بیشتری دارد. درواقع دانش آموزان مبتلا به اختلال خواندن علی‌رغم هوش طبیعی در مهارت‌های مختلف تحصیلی مانند گوش دادن، خواندن، نوشتن، ریاضیات و حل مساله منطبق با سن خود عمل نمی‌کنند به‌طوری که مشکلات متعددی در حوزه خواندن درست کلمات، سرعت و فصاحت خواندن و درک مطلب شفاهی دارند بر همین اساس می‌توان گفت پیشرفت تحصیلی دانش آموزان به‌طور اساسی در گرو توانمندی ایشان در امر خواندن می‌باشد برخی پژوهشگران معتقدند که بیش از ۲۵ درصد از افت تحصیلی کودکان دبستانی از نارسایی خواندن سرچشمه می‌گیرد. این گروه بااینکه در اکثر مواقع از هوش طبیعی برخوردارند، نمی‌توانند پیشرفت تحصیلی به هنجار داشته باشند و به همین دلیل یا به‌سختی بسیار به تحصیل ادامه می‌دهند، یا ترک تحصیل می‌کنند که این خود صدمات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و عاطفی روانی بسیار برای فرد و جامعه در پی دارد باوجود اینکه خواندن به‌عنوان یکی از عمده‌ترین روش‌های کسب معلومات و دانش و اساسی‌ترین ابزار یادگیری دانش آموزان است واقعیت‌های موجود در جامعه نشان‌دهنده‌ی توانایی پایین دانش آموزان ایرانی در این مهارت است ناتوانی‌های یادگیری در حوزه بیان نوشتاری با مشکلات جدی شناختی شروع می‌شود. نوشتن یک فرایند پیچیده از بیان است که هماهنگی دست و چشم، زبانشناسی و توانایی‌های ادراکی با هم در آن دخیل هستند مشکلات عمده در زمینه زبان نوشتاری خود به سه دسته تقسیم می‌شود: ۱) نارسا یا بدخط نویسی ۲) اختلال نارسانویسی ۳) اختلال در انشانویسی، شایع‌ترین مؤلفه‌ی اختلال بیان نوشتاری نیز اختلال نارسانویسی است. افراد دارای اختلال نوشتن، اغلب توانایی‌های اساسی مربوط به نوشتن را ندارند و ممکن است مشکلات شدیدی نیز در برقراری ارتباط از طریق نوشتن داشته باشند. نوشته‌های این فرد پر از خطاهای هجی کردن، نقطه‌گذاری، عدم رعایت حروف بزرگ و کوچک، دست خط و گرامر است. متن نوشتاری آنها کوتاه و دارای سازمان‌دهی ضعیف است و املای آن‌ها ضعیف است (باعزت و ایزدی فرد، ۱۳۸۹). به‌طورکلی می‌توان گفت دانش آموزان مبتلا به نارسانویسی، در تمرکز و توجه، توجه شنیداری، توجه دیداری، فراخنای توجه و توجه انتخابی دارای نارسایی‌هایی هستند که این مسائل سبب افت شدید تحصیلی و سایر مشکلات روان‌شناختی در این افراد می‌شود.
دانش‌آموز نارسانویس باوجود هو شبهر بهنجار، عملاً می‌تواند با کلاس همراه گردد بااین‌حال این افراد اغلب به‌منزله‌ی فرد عقب‌مانده، تنبل با بی‌انگیزه گذاشته‌شده و از لحاظ احساسی و ارزشی طرد می‌گردد که این خود به‌مرورزمان زمینه را برای دگرگونی‌های رفتاری – هیجانی در آنها فراهم می‌آورد، چرا که از طرفی اضطراب آنها در مقابل تقاضاهایی که زبان نوشتاری ایجاب می‌نماید افزایش می‌یابد و پس از شکست‌های مستمر و پاس ناشی از نارسانویسی، دچار احساس شرم و تحقیر می‌شوند که با گذشت زمان، این احساس‌ها عمیق‌تر می‌گردد کودکان دارای اختلال ریاضی در فراگیری و یادآوری مفاهیم ریاضی و انجام محاسبات مشکل‌دارند و راهبردهای نارسا در حل مساله، زمان طولانی در کشف راه حل و میزان بالای در انجام محاسبات ریاضی، از ویژگی‌های آنان است این اختلال به اشکال مختلف از جمله دشواری در تعیین اندازه‌ها، نام‌گذاری اعداد ریاضی، شمارش، مقایسه کردن، بازی با اشیا و محاسبات ذهنی و عملی خود را نشان می‌دهد. این کودکان در یادگیری و یادآوری اعداد مشکل‌دارند و نمی‌توانند، واقعیات مربوط به اعداد را به خاطر بسپارند و در محاسبه کند و غیردقیق هستند. در این اختلال نقایصی در چهار گروه مهارت‌های زبانی، ادراکی، ریاضی و توجهی شناسایی‌شده‌اند.
اختلال‌های یادگیری و مسائل روانی و اجتماعی: مواردی که تاکنون مطرح گردید مسائلی است که کودکان دارای اختلال‌های یادگیری در حوزه‌ی تحصیل با آن روبه‌رو می‌باشند اما مشکلات دانش آموزان دارای اختلال‌های یادگیری به همین‌جا ختم نمی‌شود. برخی از محققان معتقدند که تغییرات اجتماعی- فرهنگی آسیب‌پذیری کودکان برای مبتلا شدن به مشکل ویژه‌ی یادگیری را افزایش داده است. به‌طور مثال فقر و سوءتغذیه، کودکان را بیشتر در معرض آسیب سیستم عصبی مرکزی قرار می‌دهد. آنها معتقدند که پیامد این مشکل به حدی وسیع است که در صورت عدم شناسایی و مداخله‌ی آموزشی، دانش‌آموز دچار آسیب‌های جبران‌ناپذیری خواهد شد همچنین عقیده دارند که مشکل یادگیری به شکست تحصیلی منجر می‌شود و می‌تواند یکی از مهم‌ترین علل بزهکاری باشد ۔ موهام و گرول (۲۰۰۶) نیز با بررسی شواهد اخیراً مربوط به هم‌زمانی مشکلات یادگیری با مشکلات روانی در دوران کودکی و عوامل احتمالی مؤثر بر آن، به این نتیجه رسیده‌اند که تأثیر مشکلات یادگیری و رفتاری بر یکدیگر بخت تأثیر دو سویه است و مشکلات خواندن و نوشتن احتمال مبتلا شدن به مشکلات برونی‌سازی شده و شرارتی سازی شده را در دوران کودکی افزایش می‌دهد.
نشانه‌های اختلال یادگیری در سنین مختلف
اختلال یادگیری در سنین مختلف نشانه‌های متفاوتی دارد که آگاهی از آنها برای افرادی که نسبت به وجود این اختلال در یکی از نزدیکان خود مشکوک هستند می‌تواند مفید باشد.
مقدم در ادامه به نشانه‌های این اختلال در کودکان پیش‌دبستانی تا 8 سال اشاره می‌کند، تأخیر در صحبت کردن، مشکل در بیان صحیح کلمات، کم بودن دایره‌ کلمات، حواس‌پرتی، مشکل در گرفتن مداد یا خودکار، درک نکردن مفاهیم زبان بدن، رشد کند مهارت‌های حرکتی، اشکال در یادگرفتن اعداد و الفبا و رنگ‌ها و یادگیری اسم اشکال هندسی، ضعف در ارتباط با همسن و سال‌های خود و اجتناب از خواندن با صدای بلند از نشانه‌های این اختلال در سنین کودکی است.
امور مختلف توجه خیلی کم یا خیلی زیاد دارند، کارها را با سرعت کم انجام می‌دهند، حافظه خوبی ندارند، در فهم اطلاعات نوشتاری ضعیف هستند و نمی‌توانند خلاصه گویی و خلاصه‌نویسی کنند و از تمرین‌های نوشتنی و خواندنی اجتناب می‌کنند احتمالاً به اختلال یادگیری مبتلا هستند. اختلال یادگیری شکل‌های مختلفی دارد، مقدم در زمینه انواع این اختلال توضیح می‌دهد: فرد مبتلا به اختلال یادگیری یا به‌طورکلی در انواع متفاوت یادگیری مشکل دارد یا دچار نوع خاصی ناتوانی در یادگیری است که به‌عنوان اختلالات یادگیری خاص شناخته می‌شود، برخی از اختلالات یادگیری خاص عبارت‌اند از اختلالات خواندن که شامل مشکلاتی در روان‌خوانی، خواندن اشتباه (مثلاً خنگ و جنگ را با هم اشتباه گرفتن) و درک مطلب ضعیف است.
اختلالات نوشتن شامل مشکل در دیکته نویسی و املای صحیح واژگان و عبارات، مشکل در نوشتن ایده، دستخط خیلی بد و دشواری در پاسخ کتبی به سؤالات است، اختلالات حساب که فرد مبتلا به این اختلال در یادگیری ریاضی مشکل دارد نیز در این دسته قرار دارد. این گفتار درمان، ناتوانی در یادگیری زبان خارجی را هم نوعی اختلال می‌داند و می‌افزاید: برخی از انواع اختلالات یادگیری خاص هستند که اتفاق‌نظر کمتری به عنوان اختلالات یادگیری درباره آن‌ها وجود دارد مثلاً افرادی که در مهارت‌های اجتماعی ضعف دارند یا آن دسته که مهارت‌های حرکتی ضعیف دارند یا دستخط خیلی بدی دارند.
نمونه‌ای از مداخلات توان‌بخشی
پس از شناسایی علائم و اثبات اختلال یادگیری در فرد باید به دنبال راه‌های درمانی مناسب باشیم.
مقدم برای کسانی که اختلال یادگیری‌شان منشأ روانی دارد، خانواده‌درمانی و روان‌درمانی را توصیه می‌کند، افرادی که مشکل یادگیری آنها منشأ درک ضعیف زبانی یا مشکلات گفتاری است، باید گفتاردرمانی شوند، آن دسته از مبتلایان به اختلالات یادگیری با منشأ دشواری در برنامه‌ریزی و تقلید حرکتی، کاردرمانی حرکتی می‌شوند، برای تقویت حافظه بازی‌ها و تمرین‌های تقویت حافظه و جهت جبران مشکلات یادگیری درسی تکالیف مربوط به خانه توصیه می‌شود.
این گفتار درمان علاوه بر موارد بالا پیشنهادهای دیگری را هم عنوان می‌کند: استفاده از فناوری‌های نرم‌افزاری برای یادگیری بهتر ریاضیات، املا و خواندن، دادن وقت بیشتر برای امتحان به افراد دچار اختلال یادگیری، امتحان شفاهی از کسانی که مشکلات نوشتاری دارند و امتحان کتبی از کسانی که مشکلات بیانی در ارائه‌ ایده خود دارند، شاد کردن محیط تدریس و دارودرمانی برای مشکلات توجه و تمرکز از دیگر روش‌ها و درمان‌هایی هستند که می‌توانند برای مبتلایان به اختلال یادگیری به‌کاربرده شوند.
علائم اختلالات خواندن در کودکان کلاس اولی
از شایع‌ترین علائم که زنگ خطر هشداردهنده برای تشخیص نارسایی را به صدا در می‌آورند، باید مشکل در تلفظ و وارونگی حروف، شناسایی کلمات طولانی، چالش برای یادگیری و نوشتن نام، ناتوانی در به خاطر بردن اعداد و حروف را اشاره کرد.
در سنین کمتر این گروه قادر نیستند حتی فعالیت‌های کوچک که مرتبط با مهارت‌های ظریف همچون بستن بند کفش و انجام حرکات هماهنگ مانند ضربه زدن به توپ را به درستی انجام دهند.
علاوه بر مشکلاتی در مهارت خواندن، در دیگر زمینه‌ها نیز ضعف‌هایی را متحمل می‌شوند. شاید بد نیست بدانید سازمان‌دهی و مدیریت زمان نیز برای برخی به سختی ممکن است.
اگر فرزندتان مشکل در کپی کردن متن بر روی تخته‌سیاه دارد و یا با سردرگمی، جایگزینی حروف را در زمان خواندن نشان می‌دهد، همچنین مشکلاتی در یادگیری الفبا، جدول ضرب و نوشتن او را برای آموزش زبان‌های خارجه باز می‌دارد، بهتر است هرچه سریعتر متخصص درمانگر را مطلع کنید.
مشکلات یادگیری کودکان در مقطع دوم دبستان
با ورود فرزندان به مقطع دوم دبستان، ممکن است نشانه‌هایی از مشکلات در یادگیری را در آنها تشخیص داده شود. در ادامه راه‌هایی برای حل این مشکل و مشاهده دقیق‌تر این موضوع ارائه‌شده است.
مشکلات در یادگیری به چند بخش تقسیم می‌شود:
• قادر به روان‌خوانی نیست و نمی‌تواند معنا و مفهوم دقیق کلمه‌ها و جمله‌ها را به‌درستی درک کند.
• نمی‌تواند نام خود و سایر کلمات را خوش‌خط و خوانا بنویسد.
• توانایی همکاری و مشارکت در یک گروه را ندارد.
• قادر نیست عمل جمع و تفریق اعداد تا شماره 10 را به حافظه بسپارد.
فرزند ممکن است در مقطع دوم دبستان، با مشکلاتی در زمینه یادگیری یا برقراری ارتباط با دیگر افراد مواجه شود، بنابراین نیاز به بررسی‌ها و ارزیابی‌های ویژه‌ای وجود دارد.
اختلال در یادگیری، موضوع بسیار مهمی است و باید نشانه‌های اختلال یادگیری را از دوران پیش‌دبستانی جدی گرفت اما گاهی ممکن است اختلالات به‌راحتی قابل تشخیص نباشد و رفته رفته، هر چه سن کودک افزایش می‌یابد، علائم اختلال در یادگیری را بروز می‌دهند، با اقدام سریع و به‌موقع می‌توان این اختلالات را به‌راحتی یافت و نهایتاً به‌سرعت اقدام به حل کردن مشکلات کرد.
روش حل مشکل یادگیری کودکان
صحبت با معلم: اولین انتخاب باید صحبت با معلم باشد، معلم فرزند، کسی است که حدود 6 ساعت از روز فرزند با او می‌گذرد و قطعاً شناخت خوبی از فرزند دارد، صحبت کردن و توضیح مشکل فرزند به معلم می‌تواند مشاوره خوبی باشد.
صحبت با کودک: اگر شخصی رابطه نزدیک و صمیمانه‌ای با کودک خود دارد، می‌تواند علت عدم یادگیری مطالب درسی و تربیتی را از خود او پرسید، کودکان معمولاً در این سن بسیار صادق هستند و شاید بتوان ریشه مشکل را از این راه به دست آورد.
کتاب‌های کمک‌درسی: کتاب‌های درسی آموزش‌وپرورش مقطع دوم دبستان، به دلیل محدود بودن صفحات نمی‌تواند دروس اختصاصی هر مقطع را به‌خوبی و کامل و جامع توضیح دهد، از همین رو بیشتر والدین به خرید کتاب کمک‌درسی برای مقطع دوم دبستان روی می‌آورند. یک کتاب درسی خوب علاوه بر مطالب کتاب، هر بخش از درس را با لحنی مناسب سن کودک و به‌درستی آموزش دهد.