کتاب اثرات ‏مفید ‏آسکوربیک ‏اسید ‏بر ‏مشکلات ‏تخمدان

فهرست
عنوان صفحه
مقدمه 9
فصـل اول 17
کلیات تحقیق 17
مواردی کاربرد موش در پژو‌هش‌های علوم زیست شناختی 18
بافت شناسی و آناتومی دستگاه تناسلی ماده 19
آناتومی‌دستگاه تناسلی ماده 23
دستگاه ادراری و تناسلی ماده 26
زاد و ولد در موش‌های کوچک آزمایشگاهی 27
ویژگی‌های زیستی 28
دستگاه تولید مثلی ماده 29
تخمدان 31
فولیکول های تخمدان 32
رحم دوتایی 41
سرویکس 43
خواص فیزیکی- شیمیایی ویتامین C ساختگی 45
مشخصات فیزیکی 45
پایداری 45
مشخصات شیمیایی 47
متابولیسم و دفع 48
ویتامین C به عنوان یک آنتی اکسیدان 50
ویتامین C بعنوان یک آنتی اکسیدان ثانویه (غیر مستقیم) 53
عملکرد ویتامین C بعنوان آنتی اکسیدان در سلول ها، بافت ها و اندام ها 55
حفاظت از ریه ها 57
حفاظت از چشم 58
حفاظت اسپرم 59
ویتامین C و ممانعت از تشکیل نیتروزآمین ها 61
عملکردهای فیزیولوژیک ویتامین C در بدن 63
ویتامین C و سیستم ایمنی 63
غلظت اسید اسکوربیک در لکوسیت ها 64
اسید اسکوربیک و کشتن مستقیم عوامل بیماریزا 65
اسیداسکوربیک و تقویت تولید ملکولهای پروتئینی سیستم ایمنی 66
اسید اسکوربیک وتقویت فعالیت نوتروفیل 66
اسید اسکوربیک و لنفویست ها 69
اسید اسکوربیک و پلاکت ها 71
اسید اسکوربیک و پاسخ های ازدیاد حساسیت تاخیری 71
مکانیسم تقویت کننده مقاومت توسط اسید اسکوربیک 72
بیماری های ویروسی، سیستم ایمنی و ویتامین C 72
بیماری های باکتریایی، سیستم ایمنی و ویتامین C 77
ویتامین C و استرس 82
سیکلوفسفامید چیست؟ 89
سیکلوفسفامید در دامپزشکی 89
فصـل دوم 93
مروری بر تحقیقات انجام شده 93
فصـل سوم 97
مواد و روش کار 97
حیوانات 98
گروه بندی و پروتکل درمانی 98
هیستومورفومتری 99
قالب‌گیری 100
رنگ‌آمیزی 101
شمارش فولیکولهای تخمدان 103

فصـل چهارم 105
نتایج آماری 105
آمار توصیفی 106
آمار استنباطی 112
نتایج تست نرمالیته 120
فصـل پنجم 123
بحث و نتیجه گیری 123
اثر سیکلو فساماید و ویتامین C روی تخمدان 124
نتایج کمی تخمدان 128
نتیجه گیری کمی 135
تغییرات کیفی تخمدان 136
گروه کنترل 136
گروه ویتامین C 137
گروه سیکلوفسفامید 137
گروه سیکلوفسفامید + ویتامینC 138
نتیجهگیری کیفی تخمدان 139
پیشنهادات 140
منـابع و مآخـذ 141
منابع فارسی 142
منابع غیر فارسی 143

مواردی کاربرد موش در پژو‌هش‌های علوم زیست شناختی
موش‌ها دارای ویژگی‌هایی می‌باشند که آنها را برای انجام انواع پژوهش‌ها به عنوان یک حیوان آزمایشگاهی مناسب می‌نماید. تاکنون ویژگی‌های وراثتی، فیزیولوژیکی و کالبد شناختی آنها به خوبی کند و کاو و بررسی شده است. به همین منظور تعداد بی‌شماری موش خالص، پرورش داده شده ودر دسترس دانش پژوهان می‌باشند. این نژادها دارای ویژگی‌های منحصر به فردی بوده و در میان نژادهای یاد شده اختلافات وراثتی بسیار کم است. تعداد زیادی موش جهش یافته (mutant) نیز که الگوهایی برای بیماری‌های انسانی هستند، پرورش داده شده اند. دامنه زایش و بروز نئوپلاسم‌ها و نیز شیوع آنها در موش‌ها بسیار بالاست. به همین جهت به منظور پژوهش در زمینة سرطان شناسی موش های نامبرده سودمند می‌باشند (قراگزلو و همکاران، 1385).
موش‌ها حیواناتی دلچسب بوده نگاهداری و کارکردن با آنها ساده و کم خرج است. جثه‌ای کوچک دارند و می‌توان تعداد بی شماری از آنها را مورد استفاده قرار داد. کوتاه بودن زمان زاد و ولد و توانایی تکثیر زیاد آنها، این حیوانات رابرای پژوهش‌های وراثتی بسیار مناسب نموده است ضمن این که پرورش و نگهداری آنها به صرفه نزدیک‌تر است. با استفاده از شیوه‌های ویژه‌ای می‌توان موش‌هایی را پرورش داد که به دور از میکروب باشند. بعلاوه با استفاده از چنین روش‌هایی تا حدود زیادی شیوع بیماری‌های واگیردار در محل نگهداری آنها کاهش می‌یابد. موش در واقع پستانداری است که ارزش آن در انواع پژوهش‌ها به اثبات رسیده است. تنها به دلیل کوچک بودن جثه، عمل جراحی یا تهیةنمونه‌های بزرگ از آن دشوار می‌باشد (قراگزلو و همکاران، 1385).
موش‌ها در پژوهش‌های بسیاری به کارگرفته می‌شوند. اما به خاطر شایع بودن بروزنئوپلاسم‌های خوش خیم یا بدخیم در موش‌ها و ارتباط انواع اختصاصی این نئوپلاسم‌ها با نژاد آنها، این حیوانات ازنظر انجام کاوش‌های سرطان شناسی سودمند می‌باشند. علاوه بر این به علت سازگاری بافتی (Histocompatibility) در موش‌های خالص، پیوند تومورها به آسانی و با پذیرش بالا انجام می‌گیرد.
موش‌ها در دامنه گسترده‌ای جهت پژوهش‌های ویروس شناسی مورد استفاده قرار می‌گیرند، زیرا نسبت به بسیاری از ویروس ها حساسیت دارند و این حساسیت بویژه در موش‌های نوزاد چشمگیرتر می‌باشد.
طول عمر نسبتاً کوتاه موش‌ها، این حیوانات را برای پژوهش‌های مربوطبه روند پیری مناسب نموده است. آنها عمده ترین پستان‌دارانی هستند که در پژوهش‌های وراثتی مورد استفاده قرار می‌گیرند، زیرا توانایی زاد و ولد زیاد و طول مدت زمان بارداری کوتاهی دارند. همچنین از موش‌ها در زمینه‌های گسترده‌ای برای انجام آزمایش داروها و پژوهش‌های رادیوبیولوژیکی استفاده می‌شود. زیرا واکنش و برآیند مناسبی نشان داده و شایان توجه این که، ارزش مادی پایینی دارند و استفاده از تعداد زیاد آنها با صرفه همراه می‌باشد.
بافت شناسی و آناتومی دستگاه تناسلی ماده
دستگاه تناسلی ماده شامل تخمدانها، لوله¬های رحم، رحم، مهبل و عضو تناسلی خارجی می¬باشد. جفت و پستانها را که از بعضی جهات با این دستگاه مربوط هستند می¬توان به آن¬ها افزود. این دستگاه در تولید اووسیت، انتقال گامت¬های نر و ماده برای لقاح، جایگزینی تخم، تغذیه آن و تولید هورمون های تناسلی نقش دارد (ضمیری، 1381).
• گردن رحم
محل اتصال رحم به مهبل است. ساختمان مخاطی آن در قسمت رحم از بافت پوششی استوانه¬ای مژه¬دار و بدون مژه همراه غدد و نظیر آن می¬باشد. طرف مهبلی آن از بافت پوششی سنگفرشی مطبق شاخی نشده تشکیل یافته است. در اطراف بافت پوششی پارین (استرومای بافت همند) با رشته¬های کلاژن فراوان، طبقه عضلانی بسیار ظریف و بالاخره ادوانتیس قرار دارد.
• بافت همبندی
گروهی از بافتها که دارای منشاء رویانی مشترک و از نظر ساختمان و عمل خاصیت دفاع، ایمنی، حفاظت، نگهداری و انرژی¬زایی را دارا هستند، به نام بافت همبندی یا پیوندی خوانده می¬شوند ( پوستی و همکاران، 1385).
این بافتها از سه بخش شامل ماده زمینه‌ای (بینابینی)، رشته و سلول تشکیل شده¬اند.
الف- ماده زمینه‌ای :
این ماده بی¬شکل، ژله¬ای که خاصیت رنگ¬پذیری آن بر حسب رنگ¬آمیزی¬های مختلف متغیر است و فواصل بین سلول ها و رشته¬ها را پر می¬نماید. ماده بنیادی از گلایکو پروتین یا گلایکوزآمینوگلایکان و پروتئوگلایکان تشکیل یافته است و در بافت¬های همبندی مختلف چهار نوع گلایکوآمینوگلایکان به شرح زیر وجود دارد (مریم رضائیان، 1386).
ب- رشته¬های همبندی :
چهار نوع پروتئین اصلی در ماتریکس اطرافی سلول قرار دارد که عبارتند از کلاژن، فیبریلین، الاستین و فیبرونکتین.
کلاژن:
به شکل رشته¬های کلاژن نوع 1و2 و3 در ساختمان بافتهای همبندی سخت، غضروف فیبرو، استخوان و غیره وجود دارند.
فیبریلین:
گلیکوپروتئینی است که جزء اصلی میکروفیبریلها در گلومرولهای کلیوی، عدسی چشم و طحال است و در تشکیل رشته¬های الاستیک مؤثر می¬باشند.
الاستین:
از پرتئین¬های هیدروفوب و قسمت اعظم رشته الاستیک را می¬سازند.
فیبرونکتین:
نوعی گلیکوپروتئین است که در غشاء سلول شناخته شده است وموجب اتصال سلولها به متریکس می¬گردد.
رشته¬ها در بافت همبندی بر حسب ساختمان و کاری که انجام می¬دهند به سه گروه کلاژن، رتیکولر و الاستیک تقسیم می¬شوند.
رشته¬های کلاژن و رتیکولر از پروتئین¬های کلاژن ساخته شده¬اند، در صورتی که رشته¬های الاستیک از پروتئن الاستین می¬باشند. انواع این رشته¬ها در بافت همبندی متفاوت¬اند و در ایجاد انواع بافتهای پیوندی مختلف مؤثر هستند. از فراوانترین این رشته¬ها که در بافت همبند گردن رحم وجود دارد و به خصوص در دوران آبستنی افزایش می¬یابد و باعث استحکام گردن رحم می¬شود رشته¬های کلاژن هستند که شامل رشته‌های کلاژن 1 و 3 می¬باشد.
• رشته¬های کلاژن
رشته¬های کلاژن گروهی از ساختمان¬های پروتئینی می¬باشند که در استحکام بافت همبندی دخالت دارند. این پروتئین¬ها توسط بسیاری از سلول ها ساخته می¬شوند و تا کنون در حدود بیست نوع از آنها شناخته شده است که مهمترین آنها از نظر مرفولوژی پنج گروه می¬باشند.
نوع اول:
وسعت زیادی داشته و به شکل گروه¬هایی از رشته کلاژنی، در بافتهای استخوانی، غضروف فیبرو، دندان، تاندون¬ها، کپسول اعضای مختلف، پوست و غیره وجود دارند. این نوع کلاژن-ها به شکل رشته¬¬ای می¬باشند و توسط سلولهای فیبروبلاست، اودونتوبلاست، استئوبلاست، کندروبلاست ساخته می¬شوند. این رشته¬ها مقاوم و به شکل گروهی در می¬آیند.
نوع دوم:
در بافت های غضروفی هیالن و الاستیک قرار دارند و به صورت رشته¬هایی در نسوج قرار دارند. این رشته ها مقاوم در برابر فشار هستند و با رنگ¬آمیزی پیکروسایروس قابل مشاهده¬اند. سلولهای کندروبلاست سازنده آنها هستند. این رشته¬ها به شکل فیبریل است و باندل یا گروه تشکیل نمی¬دهند.
نوع سوم:
رشته¬های رتیکولر بیشتر با نوع اول همراهند و در سرخرگ¬ها، سیاهرگ¬ها، کلیه، کبد، طحال، ریه و آندومیزیوم ماهیچه¬ها موجودند و مانند دو گروه از رشته تشکیل شده¬اند ولی باندل یا گروه تشکیل نمی‌دهند. این رشته¬ها نقره دوست¬اند. سلول‌های عضله صاف، فیبروبلاست، رتیکولر، شوان و هپاتوسیت سازنده آن می¬باشند.
نوع چهارم:
در بازال لامینا به وسیله سلول‌های اندوتلیوم، اپیتلیوم و مزوتلیوم ایجاد می¬شوند و بر خلاف سه نوع قبل رشته نمی¬باشند. این کلاژن¬ها نازک، بی شکل، بدون فیبریل و مولکولهای آن پلی مریزه می¬باشد و نقش پشتیبان و تصفیه کننده دارند.
نوع پنجم:
در پرده¬های رویانی و بعضی از بافت‌های دیگر موجودند و مانند رشته¬های کلاژنی نوع چهارم دارای فیبریل نیست و مولکول¬های آنها غیر پلی مریزه است. مانند جفت.
رشته¬های کلاژن از فراوانترین رشته¬های همبندی¬اند که در حالت تازگی و منفرد، بیرنگ و در اثر تجمع، سفیدرنگ مشاهده می¬شوند. این رشته¬ها فاقد خاصیت ارتجاعی¬اند، ولیکن دارای مقاومت بسیار زیادی هستند.

آناتومی‌دستگاه تناسلی ماده
فرج ، دهلیز ، واژن ، رحم که خود شامل (1: گردن رحم ، 2: بدنه رحم ، شاخ‌های رحم ) لوله‌های رحمی که خود شامل (1: شیپوری فالوپ، 2: آمپول ، 3: تنگه ) می‌باشد (ضمیری، 1381).
• تخمدان
گنادهای جنسی ماده می‌باشند (به تعداد 2 عدد). ابعاد تخمدان به نژاد و جثه دام، ساختار‌های روی آن و تعداد زایمان ها بستگی دارد.
• مجاری لوله‌ای
فرج
مجرای خروجی دستگاه تناسلی می‌باشد.
وظایف:
• سد دفاعی در برابر ورود آلودگی به داخل دستگاه تناسلی بوده
• مجرای خروجی ادرار است.
• مجرای جفت گیری است.
• بخشی از کانال زایمانی می‌باشد.

• دهلیز
بین فرج و مهبل قرار گرفته است. در مرز بین دهلیز و مهبل منفذ ادراری قرار دارد.
• مهبل
در جفت گیری طبیعی انزال در بخش قدامی‌مهبل صورت می‌گیرد. همچنین مهبل هنگام زایمان بخشی از کانال زایمانی را تشکیل می‌دهد (بروس کوری، 1380).
• رحم
گردن¬رحم
یک عضو عضلانی، ضخیم و چین دار می‌باشد. گردن رحم یک سد دفاعی محکم و کارا در برابر ورود آلودگی و عوامل عفونی به دستگاه تناسلی است. این عضو طی مرحله دای استروس و هنگام آبستنی بسته بوده و از ورود آلودگی به داخل رحم جلوگیری می‌کند.
گردن رحم دارای دو مجرا می‌باشد:
1) مجرای خارجی در سمت مهبل
2) مجرای داخلی در سمت بدنه رحم
قسمت خلفی گردن رحم به داخل مهبل برآمده بوده و تشکیل یک قسمت ته کیسه مانند به نام ته کیسه مهبل یا فورنیکس می‌دهد.گردن رحم دارای سه یا چهار چین عرضی می‌باش (ضمیری، 1381).
بدنه رحم
بین مجرای داخلی گردن رحم و شاخ‌های رحم قرار دارد. طول آن کوتاه و حدود 3-2 سانتیمتر می‌باشد.
شاخ‌های رحم
به تعداد 2 عدد و به صورت پیچ خورده پس از بدنه رحم قرار دارند. وظیفه اصلی رحم ایجاد یک محیط مناسب جهت حفظ و رشد جنین می‌باشد.
اگرچه اسپرم ها متعاقب انزال دارای قدرت تحرک می‌باشند ولی حرکت آنها تا مجرای اویدوکت بیشتر در اثر انقباضات عضلات دیواره دستگاه تناسلی (تحت تاثیر هورمون ها از جمله استروژن و اکسی توسین) می‌باشد. در مجاری اویدوکت حرکت اسپرم در اثر ضربه‌های دم اسپرم می‌باشد (ضمیری، 1381).
اویدوکت (لوله‌های رحمی ‌یا مجاری تخم بر)
از سه قسمت تشکیل شده:
1) اینفاندیبولوم (شیپور فالوپ)
2) آمپول
3) تنگه
ایستموس (تنگه)
قسمت نزدیک شاخ رحمی‌اویدوکت می‌باشد. محل اتصال ایستموس با شاخ رحم اصطلاحاً لوله‌ای – رحمی نامیده می‌شود، که مشابه فیلتر عمل نموده و از عبور اسپرم‌های غیر طبیعی جلو گیری می‌کند. اسپرم‌ها از ایستموس عبور کرده و به قسمت آمپول می‌روند.
آمپول
قسمت نزدیک تخمدانی اویدوکت می‌باشد.قطر آمپول بیشتر از ایستموس بوده و به عنوان مجرایی جهت عبور تخمک عمل می‌کند.
شیپور فالوپ
ساختار بزرگ قیف مانندی است که در انتهای باز اویدوکت قرار دارد. شیپور فالوپ تخمدان را در بر گرفته و هنگام تخمک‌گذاری وظیفه گرفتن تخمک را به عهده دارد. ساختارهای مژکی روی شیپور فالوپ و داخل آمپول بوسیله حرکات ضربانی خود سبب حرکت تخمک و توده کومولوس به سمت قسمت‌ها پایین‌تر دستگاه تناسلی ومحل لقاح می‌شوند (ضمیری، 1381).

دستگاه ادراری و تناسلی ماده
در موش‌های آزمایشگاهی دو تا کلیه لوبیایی شکل کوچک درزیر بدنه مهره‌های کمر واقع شده است. در موش سوری هر دو کلیه با هم از نظر اندازه برابر است. در ناحیه ناف کلیه سرخرگ و سیاهرگ کلیه، لنگچه و مجرای میزنای قرار دارند. دستگاه تناسلی ماده در موش‌ها شامل: تخمدان‌های بیضی شکلی هستند که در ناحیه زیر کمری و پشت کلیه‌ها قرار گرفته‌اند. تمام بندها (Mseo) موجود است. لوله‌های رحم کوتاه و کوچک به نظر می‌رسند. رحم بدون بدنه است و دو عدد شاخ رحم بلند نیز به دو تا گردن رحم جداگانه منتهی می‌شوند که واژن ارتباط دارند. این گونه شکل شاخ‌های رحم موجب شده است تا همزمان تعدادی رویان بتوانند در هر یک از شاخ‌های رحم به طرز جداگانه‌ای رشد کرده و زایمان‌های جداگانه‌ای هم داشته باشند (فلدمن، 1988).
عمل لقاح برعکس پستان داران دیگر در درون شاخ رحم صورت می‌گیرد، طول دروان آبستنی 20 تا 22 روز است و تعداد نوزاداندر هر بار زایمان بین 6 تا 8 عدد در نوسان است. بی درنگ پس از لقاح ترشحات غدد ضمیمه نر بویژه غده منعقد کننده (Coagulating) در دهانه واژن به صورت پلاکی قرار می‌گیرد و این خود نشانه‌ای برای رویداد عمل جفت گیری است. در جلو ناحیه فرج (Vulva) غده‌های کلیتورال (Clitoral) قرار دارند. ناحیه دهلیزی (Vestibule) مشخص و دارای چین مخاطی (Hymen) می‌باشد. در ناحیه گلانز کلیتوریس غضروف به چشم می‌خورد (هاوک، 1999).
پستان¬ها در موش‌ها پنج زوج بوده و در مناطق گردنی، سینه‌ای، شکمی و کشاله‌رانی وجود دارند. بخش گردنی ممکن است تا پشت گوش ادامه داشته باشد و غدد پستانی می‌تواند در این ناحیه موجود باشد.
جفت در موش‌ها همواندوتلیو کوریال (Hemoendotheliochorial) تخریبی (Deciduate) و صفحه‌ای (Discoid) است (پوپسکو، 1992).

زاد و ولد در موش‌های کوچک آزمایشگاهی
توانایی زیاد موش‌ها در زاد و ولد، عامل مهمی برای مناسب بودن آنها به عنوان یک حیوان آزمایشگاهی به شمار می‌رود. سن تکاملی جنسی براساس نژاد موش، تعذیه و عوامل محیطی فرق می‌کند. اما به طور معمول میان روزهای 28 تا 49 پس از تولد می‌باشد. نشانه‌های قابل مشاهدة بلوغ در موش‌های ماده، بازشدن مهبل و شاخی شدن آن است. سن باروری میان رزهای 75 تا 300 زندگی آنان است (فوکس، 2002).
دوره فحلی در موش‌هابراساس عوامل وراثتی، محیطی، تغذیه و عوامل اجتماعی تا اندازه‌ای متفاوت می‌باشد. موش‌ها حیواناتی چند فحلی (Poly estrous) بوده و در تمام طول سال توانایی زاد و ولد دارند. هر دوره به طور میانگین 4 تا 5 روز طول می‌کشد. فحلی به طور معمول میان ساعت 4 و 10 بعدازظهر شروع شده و تا 14 ساعت باقی می‌ماند. 8 تا 11 ساعت پس از شروع فحلی، موش تخمک گذاری نموده و 14تا 28 ساعت پس از زایمان یک فحلی دیگر رخ می‌دهد. تا چند روز پس از این که موش‌ها از شیر گرفته شدند، فحلی اتفاق نمی‌افتد. پرورش دهندگان موش به منظور هر چه کوتاهتر کردن فاصلة سنی میان موش‌های نوزادی که به دنیا آمده‌اند، مایلند در فحلی پس از زایمان، زادو ولد انجام بگیرد (زوکر، 1962).

جفت گیری در موش به طور طبیعی از راه وجود توده یا پلاک‌های واژنی مشخص می‌شود. این توده‌ها یا پلاک‌ها ترکیبی از مخلوط ترشحات غدد وزیکولی و انعقادی است و معمولاً مهبل را ازگردن رحم تافرج پر می‌کند. توده‌های نامبرده معمولاً 16 تا 24 ساعت دوام دارند، اما ممکن است تا 48 ساعت هم باقی بمانند.