کتاب مبانی ‏اقتصاد ‏و ‏سازمان

فصـل اول 11
اقتصاد، تورم و فرهنگ 11
شاخص سهام 17
اندیس سهام و قیمتگذاری آن 19
تاثیر پولشویی بر اقتصاد 21
افزایش قیمت و پولشویی 23
تاثیر پولشویی بر بخش های مالی و عمومی اقتصاد 24
بررسي تجارب كشورها در اصلاح ساختار اقتصاد 26
شاخص رقابت‌پذيري اقتصادي 27
اهداف توسعۀ نظام اندازه‌گيري و مديريت ريسك اعتباري 28
ساختار سرمايه و اهرم مالي 30
ساختار سرمايه و تأمين مالي از طريق بدهي 32
عوامل موثر بر تصميمات ساختار سرمايه 33
عوامل موثر بر ساختار سرمايه 34
بررسي نظریه های فرهنگی 36
فصـل دوم 43
مدیریت فرهنگی و خانواده 43
توسعه، فرهنگ و خانواده 44
فرهنگ و خانواده در قرآن كريم 46
جایگاه و تعریف فرهنگی خانواده در فرهنگ قرآنی 49
مدیریت فرهنگی 51
1. شناخت وضعیت موجود 54
2. شناخت وضعیت مطلوب 58
3. شناسایی راهکارها 59
برنامه های فرهنگی 59
اصول فعالیت فرهنگی 60
اجرا، نظارت و ارزیابی 62
فصـل سوم 65
رویکرد فرهنگی در سازمان‌ها 65
مفهوم سازمان 66
طبقه بندی مجموعه ی نظریه های سازمان 67
سازمان بر اساس ساختار سازمانی 71
انواع سازمان ها 71
سازمان های رسمی و غیر رسمی و تفاوت بین آنها 71
سیاست فرهنگی 73
تقسیم بندی عمده فعالیت های فرهنگی 73
وظایف سازمانهای دولتی و غیر دولتی در فعالیت های فرهنگی 74
جنبه نظارتی فرهنگ (وظایف ناظران فرهنگی) 74
سیر تحول تاریخی سازمانهای فرهنگی در ایران قبل از انقلاب 74
سازمانهای سیاست گذار و راهبردی در امور فرهنگی ایران 75
اصول چهارگانه سیاست فرهنگی ایران 75
سطوح مدیریتی سازمانهای فرهنگی دولتی 76
سازمانهاي غيردولتي 76
سازمان های آموزشی و فرهنگی 78
تعریف آموزش 79
هویت فرهنگی 81
الویت های فرهنگی 83
منـابع و مآخـذ 85
منابع فارسی 86
منابع غیر فارسی 90

هيچ يك از بخشهاي جامعه از اثرات تورم در امان نيستند به عبارتي اثرات تورم بر تمام بخشها اعم از اقتصادي، اجتماعي، سياسي، فرهنگي و غيره نمايان ميباشد كه البته اثرات تورم بيشتر در بخش اقتصادي جامعه نمو پيدا ميكند.
اثرات تورم بر سهام شركتها در دوره هاي مختلف ممكن است متفاوت باشدبه عبارتي در دوره هاي خاص در يك كشور نرخ تورم افسار گسيخته و بالاست. دوره خاص غالبا به دوره اي اطلاق ميشود كه وضعيت كشوري كه در اين دوره بسر ميبرد طبيعي نميباشد مثلا دوران جنگ يا دوراني كه در آن حوادث طبيعي اتفاق مي افتد در چنين شرايطي جامعه اي نيز كه عرصه اين حوادث ميباشد از وضعيت عادي خارج و با مشكلات عديده اي از لحاظ اقتصادي روبرو خواهد شد.
يكي ديگر از دوره هاي خاص دوران انقلاب و دوران پس از انقلاب ميباشد كه در اين دوران به دليل ايجاد دگرگوني در بخشهاي سياسي و مذهبي و اقتصادي يك جامعه آن جامعه از شرايط عادي خارج مي شود. تورم غالبا در دوران جنگ و حوادث طبيعي، انقلابها، تحولات اقتصادي و غيره نمود پيدا ميكند مثلا در ايران تورم و به دفع آن كاهش ارزش پول مويد موضوع فوق مي باشد. طرح بورس تهران را اولين بار بانك ملي در سال 1315 داده بود ولي با شروع جنگ جهاني دوم و تحولات سياسي ايران قانون تشكيل بورس در سال 1345 تصويب و يك سال بعد تاسيس گرديد. انقلاب 1357 و تغيير و تحولات ناشي از آن و وقوع جنگ موجب تعطيلي بورس تهران شد اما با خاتمه جنگ در سال 1367 و بر اساس برنامه پنج ساله اول توسعه مجددا بورس تهران فعاليت خود را آغاز كرد. با نگاهي به عملكرد بورس تهران ميتوان گفت كه اين بورس بر خلاف قدمت زياد آن رشد و تحولي كند و كم را تجربه كرده است ولي تعداد سهام معامله شده بورس در سال 71 با8/25 درصد كاهش نسبت به سال قبل به 4/756/49 هزار سهم رسيد.در سال76 شاخص تعداد سهام با كاهش مواجه شد و در سال 77و78 با رشد قابل توجهي روبرو شد طي دوره 10 ساله ارزش سهام معامله شده با روندي افزايشي همراه بود. همانطور كه در توضيح داده شد تورم بر بخشهاي مختلف يك جامعه اثر ميگذارد كه بخش اقتصادي يك جامعه بيشترين اثر پذيري از تورم را دارا ميباشد. بخش اقتصادي به دو بخش خرد و كلان تقسيم مي‌شود كه دو بخش به نوبه خود تحت تاثير تورم است. بازار بورس اوراق بهادار نيز يكي از بخشهايي مي‌باشد كه مي‌توان هم در تقسيم بندي بخش خرد و هم در بخش كلان اقتصادي آن را جاي داد. بنابراين اين بخش نيز از اثرات تورم در امان نمانده و نخواهد ماند. حال همانطور كه در بالا درباره تاريخچه بورس اوراق بهادار توضيح داده شد مي بينيم كه همواره قيمتهاي سهام در بورس اوراق بهادار نوسان داشته و تحت تاثير عواملي همچون جنگ انقلاب و غيره قرار گرفته و البته آثار تورم كه ثمره و نتيجه جنگ و ديگر عوامل غير طبيعي ميباشد و چهره آن مشهود است. در حال حاضر وضعيت جهاني آبستن حوادثي است كه ميتواند اثرات مستقيم و غير مستقيمي بر اقتصاد ايران بگذارد. مثلا جنگ آمريكا با عراق و به تبع آن تعغييرات قيمت نفت در شرايطي كه بودجه هم با اتكا به درآمدهاي نفتي است پيش بيني وضعيت آينده ايران را دشوار ميكند با اين وجود افزايش قيمتهاي نفت و به تبع آن افزايش درآمدهاي ارزي به دولت ايران كمك خواهد كرد تا از ركود جلوگيري نمايد و باعث كاهش تورم در كشور شود كه اين خود باعث ثابت ماندن قيمت سهام شركتها ميشود.
حسابداران مي گويند دو واقعيت گريز ناپذير در زندگي وجود دارد مرگ و ماليات ! اما احتمالا بايد مورد سومي نيز به آن افزوده شود و آن چيزي جز تورم نيست. بدان معني كه ارزش هر پولي در جهان دچار روند نزول هميشگي است. از نظر ترمینولوژی یا واژه شناسی، تورم افزايش مداوم سطح عمومي قيمتها در طي يك دوره زماني به نسبت طولاني و منظور از قيمت سهام همان ارزش مورد معامله سهام در بازار بورس اوراق بهادار مي باشد. بورس اوراق بهادار عمده ترين طريق تجهيز و تخصيص سرمايه است كه آنجا از طريق عرضه سهام شركتهاي مختلف فرصت سرمايه گذاري براي سرمايه گذاران ايجاد ميگردد. از طرفي در جامعه خريداران اوراق بهادار از هر طبقه و گروهي كه باشند با مشكلات اساسي در تصميم گيري و سرمايه گذاري بويژه در انتخاب سهام شركتها و ترجيح يكي بر ديگري روبرو هستند لذا هر گونه اطلاعاتي كه با استفاده از آن بتوان ميزان بازده شركتها را پيش بيني نمود مورد توجه سهامداران قرار مي گيرد. از آنجا كه بازده سهام شامل افزايش ارزش بازار هر سهم در طي يك دوره يكساله و وجوه نقد حاصله از سود تقسيمي هر سهم مي باشد لذا آگاهي از عوامل موثر بر قيمت سهام و پيش بيني آنها سهامداران را در جهت پيش بيني بازده سهام و اتخاذ استراتژي لازم ياري خواهد رساند. يك رابطه خطي مستقيم قوي معني دار بين نرخ تورم و قيمت سهام مي باشد به عبارت ديگر ميتوان گفت كه تورم داراي تاثير قابل توجهي بر قيمت سهام مي باشد و تا حد زيادي از تغييرات قيمت سهام را تبيين مي كند لذا بايد گفت كه تورم داراي محتوي اطلاعاتي زيادي براي سهامداران مي باشد و سرمايه گذاران بايد به هنگام تصميم گيري در ارتباط با خريد و فروش سهام آن را مد نظر قرار دهند.
به طور كلي هر گروه از استفاده كنندگان اطلاعات و صورتهاي مالي خاصي را مد نظر قرار مي دهند اصولا سهامداران خواستار اطلاعاتي هستند كه آنها را در ارزيابي چشم انداز فعاليتهاي شركت و همچنين عملكرد مديران رهنمود سازند. بورس اوراق بهادار تهران نيز به عنوان تنها بازار فعال سرمايه در ايران از چگونگي روند تعيين قيمتها متاثر مي شود چون نوع تاثير اطلاعات و قيمتهاي بازار سهام معيار طبقه بندي كارايي بازار سرمايه از جنبه اطلاعاتي است. نوسان قيمت سهام در تمامي بورسهاي اوراق بهادار امري است نه تنها عادي بلكه روزمره زيرا قيمت سهام و ساير گونه هاي اوراق بهادار نمايانگر عوامل تاثير گذارنده اعم از دروني و بيروني است بنابراين هرگاه دگرگوني خاصي در عوامل تاثير گذارنده بوجود آيد بازتاب آن ناخود آگاه بر روي قيمت سهام مشاهده مي شود. تورم عبارتست از افزايش مداوم در سطح عمومي قيمتها در طي يك دوره زماني به نسبت طولاني با توجه به اين تعريف افزايش چند كالا و يا خدمت، تورم محسوب نمي شود و حتي افزايش سطح عمومي قيمتها در يك مقطع نيز تورم بحساب نمي آيد بلكه لازمه ايجاد تورم، افزايش سطح قيمت تمام يا اكثر كالاها در يك دوره زماني بالنسبه طولاني است.
به بیانی دیگر، يكي از عوامل خارج از كنترل مديريت، تورم مي باشد كه به نظر مي رسد بر قيمت سهام تاثير گذار باشد كه در اين زمينه، گروهي اعتقاد بر رابطه مثبت بين قيمت سهام و تورم و گروهي ديگر معتقد به رابطه منفي بين قيمت سهام و تورم مي باشد. بازده منافع ناشي از سرمايه گذاري در سهام شركتها مي تواند به شكل جريان نقدي سالانه سود، سهام جايزه يا اعطاي حق تقدم خريد سهام باشد كه به طور مستقيم تحت تاثير تصميمات شركت و بالاخص مديريت است كه اين تصميمات ممكن است بعضي عوامل خارجي كه از كنترل مديريت خارج است مثل تورم تاثير گذار باشد. بايد توجه داشت كه در هر نظام اقتصادي ممكن است قيمت يك يا چند كالا در حال افزايش يا كاهش باشد. قيمت بعضي از كالاها ممكن است تحت تاثير افزايش تقاضا يا هزينه توليد افزايش يابد. بهبود تكنولوژي و يا افزايش كارايي يا كاهش هزينه توليد هم ممكن است بهاي برخي از كالاها را افزايش دهد. دولتها خود نيز ممكن است با اجراي سياستهايي از قبيل پرداخت ماليات غير مستقيم و يا پرداخت سوبسيد قيمت بعضي از كالاها را افزايش دهند يا موجب كاهش آنها شوند. حتي عوامل فصلي و عوامل طبيعي هم بر سطح عمومي قيمتها تاثير دارند. از آنجا كه پيگيري و بورس قيمت هزاران نوع كالا و خدمات عملا مقدور نيست به منظور سنجش تورم سطح عمومي قيمتها از شاخصهاي مختلف قيمت استفاده مي شود. شاخصهاي عمده اي كه براي بررسي رشد سطح قيمتها بكار ميروند شاخص عمده فروشي و خرده فروشي و شاخص هزينه زندگي است.
– شاخص خرده فروشی: اين شاخص را با CPI نشان مي دهند، تغييرات قيمت كالا و خدمات مصرفي مورد استفاده خانوارها را اندازه گيري مي نمايد. شاخص مزبور به عنوان وسيله اندازه گيري سطح عمومي قيمتهاي خرده فروشي، يكي از بهترين ضوابط سنجش قدرت خريد داخلي پول كشور به شمار مي رود و به همين دليل اين روش را به عنوان نرخ تورم در نظر مي گيرند. در ايران اين شاخص را شاخص بهاي كالاها و خدمات مصرفي مي نامند كه طبق تعريف بانك مركزي ايران اين شاخص معيار نسبي تغييرات قيمت تعداد ثابت و معيني از كالاها و خدمات است كه توسط خانوارهاي شهري به مصرف مي رسد. از آنجا كه كالاهاي مورد استفاده خانوارها بسيار زياد است لذا در محاسبه شاخص سبد مشخصي از كالاها در نظر گرفته مي شود. به علاوه چون با توجه به وسعت كشور و كثرت تعداد شهرها و خانوارهاي ساكن در آنها، امكان دسترسي به كليه خانوارها در تمام مناطق شهري وجود ندارد، لذا نمونه هايي از خانوارهاي كل كشور انتخاب مي شوند.
تاريخ نشان مي دهد كه نخستين بار شاخص قيمت در انگلستان تهيه شده است شاخص روزانه (اكونوميست) لندن كه از سال 1859 ميلادي به بعد مرتبا منتشر شده است، سرآغاز حيات شاخص ها بحساب مي آيد. كشور آمريكا در سال 1891 شاخص هاي خرده فروشي را پايه گذاري كرد. تا قبل از جنگ جهاني دوم شاخصهاي قيمت چندان مورد توجه نبودند ولي در زمان جنگ و بخصوص از زماني كه مبناي افزايش حقوق كارگران انگليسي بر پايه شاخص هزينه زندگي توسط شوراي بازرگاني انگلستان استوار گرديد، اهميت شاخص هاي قيمت آشكار شد و توجه اكثر دول را به خود معطوف نمود. شاخص هاي بهاي كالاها و خدمات در ايران اولين بار در سال 1315 توسط بانك ملي ايران تهيه گرديد. اين شاخص تا سال 1338 بدون تجديد نظر محاسبه و منتشر گرديد.
درسال 1338 اداره آمار و بررسيهاي اقتصادي و مالي بانك ملي ايران شاخص هزينه زندگي را مورد تجديد نظر كلي قرار داد. با تاسيس بانك مركزي ايران در سال 1339 مسئوليت شاخص بهاي كالاها و خدمات مصرفي بعهده اداره آمار و بررسيهاي اقتصادي اين بانك محصول شد.

شاخص سهام
ورقه سهم، سند قابل معامله اي است كه مبين ميزان مشاركت، تعهدات و منافع صاحب آن در يك شركت سهامي است. متداولترين نوع سهام، سهام عادي يا سهام معمولي است كه دارندگان سهام به مبلغ مساوي از حقوق و امتيازات واحدي برخوردارند.
سهام نشان دهنده حقوق مالكيت در يك واحد اقتصادي است. دو گونه سهام وجود دارد:
1) سهام عادي
2) سهام ممتاز
سهام ممتاز، ويژگيهاي سهام و اوراق بهادار را توامان با هم دارند، از سويي سهام ممتاز مانند سهام عادي داراي عمر نامحدود است و روي آن، سود سهام پرداخت مي شود. از سويي ديگر سود سهام ممتاز مانند اوراق قرضه ثابت و مشخص است از اين رو، جريان درآمدي كه ايجاد مي كند بسيار شبيه اوراق قرضه است. سهام عادي نشانكر مالكيت بر شركت يا حقوق صاحبان سهام است.
يكي از نخستين ويژگيهاي سهام عادي آن است كه ارزش اسمي اين سهام عامل اقتصادي چندان مهمي نيست. ارزش اسمي كه معمولا انتخاب مي شود 1000 ريال است ارزش دفتري يك شركت، ارزش حسابداري اوراق سهام به نحوي است كه در دفاتر و ترازنامه نشان داده شده است. ارزش بازار سهام، متغيري است كه مورد توجه سرمايه گذاران است. مجموع ارزش بازار براي يك شركت كه با ضرب كردن قيمت بازار هر سهام در تعداد سهام موجود بدست مي آيد نشاندهنده ارزشي است كه در بازار براي شركت تعيين شده است.
نهادهاي عمده فعال در بازار سرمايه كه اغلب به عنوان واسطه بين عرضه كنندگان و تقاضا كنندگان اوراق مالي عمل و به تسهيل و تسريع جريان وجوه بين اين دو گروه كمك مي كنند، شامل بانكهاي سرمايه گذاري، كارگزاران، شركتهاي سرمايه گذاري، شركتهاي بيمه و صندوقهاي بازنشستگي است. بازارهاي سرمايه عموعا به دو بخش بازارهاي دست اول و بازارهاي دست دوم تقسيم مي شوند. اوراق بهادار تازه منتشر شده در بازارهاي دست اول مبادله مي شوند بنابراين شركتي كه براي اولين بار اقدام به انتشار سهام كند با بازار دست اول روبرو است اما بازارهاي دست دوم در زمينه مبادله اوراق بهادار موجود فعاليت مي كنند.
سرمايه گذاران بر مبناي جريان نقدي مورد انتظاري كه از سهام دريافت مي كنند و خطر همراه با آن، قيمت سهام را تعيين مي كند. سرمايه گذار منطقي بايد از تمامي اطلاعات موجود استفاده كند. اطلاعات صرف نظر شكل آن عامل كليدي براي تعيين قيمت سهام و بنابراين مسئله اصلي در مفهوم بازار كارا است.
يك بازار كارا بازاري است كه در آن قيمت تمامي اوراق بهادار به سرعت و به طور كامل اطلاعات موجود در مورد آن را بازتاب مي دهد.
قيمت جاري يك سهم نشانگر اطلاعات زير است:
1) تمامي اطلاعات موجود، شامل اطلاعات گذشته و اطلاعات جاري كه اعلام شده اما در آينده اجرا مي شود.
2) اطلاعاتي كه مي توان به نحوي منطقي استنتاج كرد.
شرايط دستيابي به بازار سرمايه كارا به قرار زير است:
1) شمار زيادي سرمايه گذار منطقي به حداكثر رساننده سود وجود دارند كه با تحليل، ارزشيابي و مبادله سهام‌، فعالانه در بازار مشاركت دارند اين سرمايه گذاران قيمت پذيرند.
يعني يك سرمايه گذار نمي تواند بر قيمت اوراق بهادار تاثير بگذارد.
2) اطلاعات بهايي ندارد و تقريبا به طور همزمان در اختيار تمامي افراد فعال در بازار قرار مي گيرد.
3) اطلاعات به گونه اي تصادفي توليد مي شوند به نحوي كه اعلام اطلاعات مختلف، مستقل از يكديگر است.
4) سرمايه گذاران به سرعت و به تمامي نسبت به اطلاعات تازه واكنش نشان مي دهند از اين رو قيمت به همين اساس تعديل مي شود.
اگر اين شرايط به طور كلي تامين شود بازاري نتيجه مي شود كه در آن سرمايه گذاران به سرعت قيمت سهام را تعديل مي كنند تا نشانگر اطلاعاتي باشد كه وارد بازار شده است. قيمتها به طور كامل بازتاب دهنده تمامي اطلاعات موجود است. علاوه بر اين تغييرات قيمت، مستقل از يكديگر و به گونه اي تصادفي است. تغييرات امروز مستقل از ديروز است، زيرا كه مبتني بر واكنش سرمايه گذاران به اطلاعات مستقل و جديدي است كه امروز وارد بازار شده است.
اندیس سهام و قیمتگذاری آن
با آغاز مجدد بورس تهران در سال 1368 ضرورت محاسبه شاخص قيمت سهام در دستور كار سازمان بورس اوراق بهادار تهران قرار گرفت و شاخص قيمت سهام در بورس تهران از اول سال 1369 با نام TEPIX (تيپكس) در سطح بين المللي شناخته شده است. به دنبال اين تصميم، كار محاسبه شاخص بورس تهران از آغاز سال 69 بر اساس ميانگين قيمت سهام معامله شده در ششماهه دوم سال 68 عملا شروع گرديد از ابتداي سال 1371 مبناي تدوين فرمول، از تعداد سهام معامله شده به تعداد مشتري توسط شركتهاي پذيرفته شده در بورس تغيير يافت.
براي نخستين بار شاخص قيمت سهام در سال 1884 در آمريكا مورد استفاده قرار گرفت، روش محاسبه آن فوق العاده ساده و به صورت ميانگين ساده حسابي محاسبه گرديد. اين روش به عنوان تنها روش محاسبه شاخص تا سال 1928 ادامه داشت. در اين تاريخ شاخص ديگري به نام روش داوجونز طراحي و جايگزين شد، تا اينكه در سال 1950 انديشه تهيه شاخص ديگري به صورت ميانگين وزني مطرح شد و از آن پس به عنوان شاخص قيمت سهام در بورس نيويورك مورد استفاده قرار گرفت.
پيشينه تهيه شاخص قيمت در ايران به روزنامه كيهان انگليسي بر مي گردد كه يك شاخص هفتگي براي ميانگين بهاي اوراق بهادار محاسبه و منتشر مي كرد. اين شاخص تغييرات بهاي اوراق سهام ده بانك و ده شركت صنعتي را نشان مي داد و از آذر ماه 1355 تا اوايل سال 1357 منتشر گرديد.
محاسبه و انتشار شاخص هاي سهام در ايران كاري جديد است. در سال 1369، يعني 23 سال پس از فعاليت بورس، بورس تهران هيچگونه شاخصي تهيه نمي كرد.
از ابتداي مهرماه 1369 بورس تهران سه شاخص زير را به طور هفتگي محاسبه و منتشر مي كند:
1) شاخص قيمت سهام شركتهاي پذيرفته شده در بورس
2) شاخص كل قيمت بر حسب صنايع مختلف در بورس
3) شاخص كل قيمت سهام موجود در بورس
در ايران با توجه به اينكه ميانگين شاخص كل سهام در سالهاي 69 تا 78 برابر با 64/1106 و انحراف معيار 84/656 مي باشد و ميانگين شاخص تورم در اين سالها برابر با 85/467 و انحراف معيار 77/266 مي باشد، كه اين نشان مي دهد پراكندگي شاخص تورم از شاخص كل سهام بيشتر است و مقدار ضريب همبستگي كه از تقسيم ميانگين بر انحراف معيار بدست مي آيد برابر با 92/0 مي باشد، كه اين حاكي از وجود يك رابطه خطي قوي مستقيم مابين اين دو متغير است و همچنين مي توان گفت كه بين شاخص كل قيمت سهام و شاخص تورم همبستگي خطي معني داري وجود دارد.
از سوی دیگر، پول يكی از مهمترين اختراعات بشری محسوب می‌گردد. اين پديده موجب از ميان برداشته شدن مشكلات بوجود آمده از طریق مبادلات پیاپی شده و مبادله را تسریع و تسهیل كرده است. همچنین پول موجب تسریع و تسهیل گردش فعالیتهای اقتصادی، بخصوص گردهم آمدن هرچه آسانتر عوامل تولید باعث توزیع سریعتر و آسانتر كالاها و خدمات تولید شده می گردد. امروزه با توجه به ارتباط بین پول و فعالیتهای اقتصادی، ‌سطح عمومی قیمتها، تولید ناخالص ملی و سایر پارامترهای كلان اقتصادی نقش انكار ناپذیر آن در تغییر شاخصهای كلان اقتصادی مانند تورم، ركود، اشتغال، در آمد سرانه و غیره بسیار حائز اهمیت است.