کتاب نقش ‏پلیس ‏زن ‏در ‏کشف ‏جرایم ‏و ‏بازجویی ‏از ‏زنان ‏بزهکار ‏در ‏پلیس ‏آگاهی ‏(و ‏نگاهی ‏اجمالی ‏به ‏وظایف ‏ضابطان ‏قضایی)

فهرست
عنوان صفحه
پیشگفتار 8
مقدمه 13
فصـل اول 19
مفهوم جرم و عناصر تشکیل‌دهنده آن 19
مفهوم جرم 20
معنای لغوی جرم 21
معنای اصطلاحی جرم 21
جرم و انحراف 23
جرم و تخلف 24
جرم و گناه 25
عناصر تشکیل‌دهنده جرم 27
عنصر قانونی جرم 28
نتایج وجود عنصر قانونی 30
عطف به ماسبق نشدن قوانین جزایی 30
تفسیر مضیق قوانین کیفری 31
زوال عنصر قانونی 31
عوامل موجهه جرم 31
عنصر مادی جرم 32
ماهیت رفتار عادی جرم 33
انواع رفتار مادی جرم 34
جرم آنی و مستمر 34
جرم ساده، مرکب و به عادت 37
جرم مطلق و مقید 38
جرم مشهود و غیر مشهود 40
انواع جرم مشهود 40
عنصر روانی یا معنوی جرم 42
جرم عمدی 42
جرائم عمدی طبق قانون مجازات اسلامی جدید مصوب 1392 43
خطای جزایی 44
موارد قانونی خطای محض 45
جرم و شبه جرم 45
فصـل دوم 47
ضابطان قضایی: نقش و وظایف 47
ضابطان قضایی 48
ضابطین عام 51
ضابطین خاص 53
رؤسا و معاونین زندان نسبت به امور مربوط به زندانیان 53
مأمورین نیروی مقاومت بسیج سپاه پاسداران 54
نیروهای مسلح با تصویب شورای عالی امنیت ملی 54
سایر مأموران به‌موجب قوانین خاص 55
نقش و وظایف ضابطان قضایی 56
کشف جرم 56
تحقیقات مقدماتی 59
جمع‌آوری و حفظ دلائل و آثار جرم 62
بازجویی مقدماتی 63
معاینه‌ی محلی و ارجاع به کارشناسی 70
بازرسی 71
شرایط قانونی ابلاغ اوراق و اجرای تصمیمات و احکام قضایی 73
فصـل سوم 79
پلیس زن 79
تعاریف، پیشینه و ویژگی‌ها در ایران و دیگر کشورها 79
مقدمه 80
پلیس زن 80
پیشینه تاریخی پلیس زن در ایران 82
پیش از انقلاب 83
پس از انقلاب 84
تاریخچه و وظایف پلیس زن در دیگر کشورها 86
پلیس زن در ایالات‌متحده آمریکا 86
انگلستان 88
تاریخچه 88
شرایط پذیرش 89
آموزش و تربیت پلیس زن 89
وظایف 90
کشور اندونزی 90
تاریخچه تأسیس پلیس زن 91
آموزش 91
وظایف 92
نوع پوشش 93

فصـل چهارم 95
نقش پلیس زن 95
در اجرای مأموریت‌ها و کشف جرائم 95
پلیس زن و تأمین امنیت 96
پلیس زن و حضور درصحنه‌ی جرم 97
پلیس زن و اغتشاشات 102
نقش پلیس زن در مواجهه با زنان و کودکان بزه دیده 102
احقاق حق بزه دیدگان زن و کودک 104
ویژگی زنان بزه دیده 107
پناهندگان اخراجی 107
بیماران روانی 107
دختران فراری و زنان خیابانی 107
استفاده از مواد خواب‌آور 108
نقش پلیس زن در حمایت از زنان بزه دیده تجاوز جنسی 109
پلیس زن و زنان بزهکار: در جرائم مواد مخدر 111
پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر زنان 113
مبارزه پلیس زن با مواد مخدر و روان‌گردان 114
کاهش آسیب ناشی از مواد مخدر 114
پلیس زن و روشهای اجرایی مبارزه و مقابله با قاچاق مواد مخدر 115
نقش پلیس زن در کشف جرائم و دستگیری مجرمین زن 116
فواید حضور پلیس زن در مرحله کشف جرم 119
دسترسی سریع به پلیس 119
ورود به منزل زن بزهدیده و ثبت شکایت شفاهی 122
اقدامات پزشکی فوری و انتقال وی به مکان امن 123
پلیس زن و کشف اوضاع‌واحوال مخاطره‌آمیز برای اطفال 124
پلیس زن و کشف جرم کودک‌آزاری 125
پلیس زن و کنترل ورودی‌ها و خروجی‌ها 126
بازرسی زنان توسط پلیس زن 127
فصـل پنجم 131
نقش پلیس زن در بازجویی از زنان بزهکار 131
بزهکار کیست و بزهکاری چیست؟ 132
بزهکاری زنان 133
ویژگیهای بزهکاری زنان 135
انواع بزهکاری زنان 137
علل بزهکاری زنان 139
علل افزایش میل به جرم در میان زنان بزهکار 141
اختلاف بین جرایم ارتکابی زنان و مردان 143
نقش پلیس زن در بازجویی از زنان بزهکار 143
فواید حضور پلیس زن در تحقیق و بازجویی 146
نتیجه‌گیری 149
پیشنهادات و راهکارها 151
منـابع و مآخـذ 155
منابع فارسی 155
منابع غیر فارسی 168

مفهوم جرم چیست و چگونه می‌توان معنی واقعی جرم را دانست. برابر قانون مجازات اسلامی تمامی جرایم، مشخص‌شده و در قانون آمده است و با تعریف واضح از مفهوم جرم می‌گوید هر فعل یا ترک فعلی که در قانون برای آن مجازات تعیین‌شده باشد، جرم محسوب می‌شود؛ بنابراین اولین چیزی که باید به آن توجه کرد، این است که جرم بی‌شک تنها، انجام کار نیست در برخی مواقع عدم انجام کار نیز جرم است؛ مثلاً در هنگام تصادف اگر کسی در جای خلوت به شخصی صدمه زده و او را رها کند و با این رهاسازی آسیب بیشتری به شخص وارد شود یا از خونریزی زیاد بمیرد، این ترک فعل، جرم محسوب می‌شود. جرایمی که در قانون ذکرشده شامل کلاهبرداری، سرقت، ضرب و جرح، تهدید، صدور چک بلامحل، غصب عناوین و مشاغل، تخریب اموال، جرایم ضد امنیت داخلی و خارجی کشور، فک پلمپ و بسیاری دیگر است. این جرایم در قانون احصا و شمارش‌شده و اگر شخصی مرتکب این اعمال شود، مجرم تلقی می‌شود؛ پس اولین شرطی که به ذهن می‌رسد این است که آن جرم در قانون، بیان‌شده باشد. ذکر جرم در قانون به اصطلاح حقوقدانان عنصر قانونی جرم نامیده می‌شود؛ بنابراین اگر موضوعی در قانون نیامده باشد قاضی نمی‌تواند آن را جرم بداند و یا کیفر تعیین کند.

معنای لغوی جرم
جرم در معناي لغوي مترادف گناه، تعدی، خطا و عصيان آمده است و جمع آن اجرام و جروم است . بنابراين، جرم در معناي لغوي داراي محدوده وسيعي است كه هم شامل بزه مي¬شود و هم گناه و استعمال آن در زبان فارسي و به‌عنوان فعل يا ترك فعل قابل كيفر عاري از اشكال نيست. درواقع، بزه معادل كلمه جريمه است و جريمه اخص از جرم، عمل يا ترك عملي است كه قانون آن را با عقوبت و تنبيه بدني تعقيب كند . جمع كلمه¬ی جريمه، جرايم است؛ حتي در متون ادبي گذشته نيز جرم هيچ¬گاه در معناي انحصاري فعل يا ترك فعل قابل عقوبت دنيوي، نيامده و داراي معناي وسيعي بوده است كه هم شامل گناه مي¬شد، هم بزه و هم خطا.
معنای اصطلاحی جرم
تعريف مصطلح جرم از معناي لغوي آن فاصله داشته و برحسب رشته مربوطه، شرايط و قيودي بر معاني لغوي واردشده است. تعريف جرم برحسب نظر انديشمندان و بر اساس رشته¬هايي كه جرم را موردمطالعه قرار مي¬دهند، متنوع و متفاوت است. بسي مشكل است تا از ميان انبوه اين تعاريف، تعريفي را انتخاب كرد كه جامع افراد و مانع اغيار باشد؛ حتي در حقوق كيفري، حقوق¬دانان بر سر تعريف نهايي جرم توافق ندارند و درنهایت، علي¬رغم نظرات اصلي خويش، تسليم تعريف قانوني جرم مي¬شوند. ازآنجایی‌که تعاريف متفاوت از جرم در تبيين اهداف اين تحقيق، نقش اساسي ايفا مي¬كنند، ناگزير بايد به برخي از آنها اشاره كرد:
از حیث رشته¬های علوم انسانی، برخی از تعاریف ارائه‌شده از جرم به شرح زیر است:
جامعه‌شناسی: جرم عبارت است از هر شیوه‌ی رفتاری که قانون را نقض می¬کند. جامعه¬شناسان با این شعار که هر جا که قانون وجود دارد، جرم نیز وجود دارد؛ نظریه برچسب¬زنی را مناسب¬ترین رویکرد برای درک جنبه¬های جرم و رفتار کجروانه می¬دانند .
فلسفه: جرم به معنای هر کار ممنوعی است که انجام آن موجب ضرر گردد. اگر کاری را که کسی انجام داده، در جامعه معین، مخالفت شدید با قوانین اخلاقی و شریعت داشته باشد، بزه ناميده مي¬شود و اگر مخالفت آن با اين قوانين شديد نباشد؛ گناه يا جناح ناميده مي¬شود .
فقه: در فقه اماميه، جرم تعریف‌نشده و فقها جرم را با توجه به مجازاتي كه شرع براي آنها پيش¬بيني كرده است، معرفي نموده¬اند. از ديدگاه برخي از حقوقدانان اسلامي معاصر، جرم مخالفت اوامر و نواهي كتاب و سنت يا ارتكاب عملي است كه به تباهي فرد يا جامعه بينجامد و از طرف شارع براي آن ضمانت اجراي جزايي مقررشده است .
حقوق (قانون): جرم عبارت است از هر فعل یا ترک فعلی که در قانون برای آن مجازات تعیین‌شده باشد .
جرم¬شناسی: در جرم¬شناسی، جرم صرفاً دارای یک مفهوم مجرد حقوقی نیست. در این رشته، جرم از منظر اجتماع و با توسل به علوم روانشناسی و زیست¬شناسی تحلیل می‌شود تا عوامل ارتکاب جرم و طرق پیشگیری از وقوع آن تبیین شود.
جرم در اجتماع: ضعیف بودن معیارهای قانونی باعث به وجود آمدن رفتارهای ضداجتماعی می‌شود. تأکید کردن بر تعریف قانونی جرم توسط دو ملاک مشخص، تعیین می‌شود.1-رفتارهایی که از قوانین اجتماعی تخطی و تجاوز می‌کنند.2-مقررات قانونی برای مجازات یک عمل. به‌عبارت‌دیگر، از منظر اجتماعی می‌توان گفت که جرم یک پدیده معمولی جامعه است؛ زیرا که برحسب احساس تنفر و انزجاری که بزهکار در جامعه برمی‌انگیزد، معین می‌شود. البته درجه بروز تنفر و انزجار در چهارچوب جامعوی مشخص در افراد متفاوت می‌باشد.
جرم ازنظر فرهنگ: هر جامعه دارای معیارهایی از رفتار است که «هنجار» نامیده می‌شود. این هنجارها ضرورتاً به‌صورت قانونی تدوین‌نشده‌اند؛ بلکه هر کس ازنقطه‌نظر گروهی که عضو آن است، عملی را بهنجار (درست) و نابهنجار (نادرست) می‌داند و این هنجارها بستگی به ارزش‌های فرهنگی هر جامعه دارد.
جرم و انحراف
انحراف در جامعه و به‌وسیله افراد جامعه ايجاد مي¬شود و پديده¬اي كاملاً اجتماعي است. به همين دليل، منظور از انحراف، انحراف اجتماعي است. انحراف اجتماعي در تعريفي ساده عبارت است از: جدايي بين قواعد و انتظارات فردي و قواعد و انتظارات گروهي. عده¬¬اي براي انحراف، ويژگي استمرار و دوام قائل هستند و معتقدند اشخاصي كه با جامعه هم‌نوا نيستند، نابهنجار نام مي¬گيرند و از ميان افراد نابهنجار، كسي كه رفتار نابهنجارش زودگذر نباشد و ديرگاهي دوام آورد، منحرف ناميده مي¬شود و رفتار او را انحراف اجتماعي يا كجروي اجتماعي مي¬خوانند .
ازنظر جامعه¬شناسي، انحراف داراي محدوده¬ی وسيعي است كه شامل جرم نيز مي¬شود. عده¬اي از جامعه¬شناسان محدوده¬ی انحراف را به‌قدری توسعه داده¬اند كه آن را شامل سه قسم فراگير رسمي، درماني و غيررسمي دانسته-اند. در انحراف رسمي، شخص منحرف، از مقررات قانوني روي برمي¬گرداند و اين قسم شامل مقررات كيفري، مدني و اجرايي مي¬شود. انحراف درماني مربوط به بيماري¬هاي جسمي و روحي است و انحراف غيررسمي پشت پا زدن به هنجارها و ارزش‌های اجتماعي است كه داراي ضمانت اجراي رسمي نيستند و اين خود حیطه وسيعي دارد. انحراف يك اصطلاح جامعه¬شناسي است و ازآنجایی‌که جامعه¬شناسان همه رفتارهايي را كه ازنظر جامعه غیرقابل‌قبول باشد، – چه خلاف قانون باشد و چه نباشد – رفتار انحرافی می¬نامند؛ جرم را تنها، واژه¬اي مي¬دانند كه براي توصيف رفتار خلاف قانون به كار مي¬رود .
جرم و تخلف
تخلّف در معناي لغوي، به معناي بازایستادن، باز پس ايستادن از وعده و عهده و امري و همچنين خلاف كردن، آمده است . ازآنجاکه جرم، فعل يا ترك فعل ناقض قوانين و مقررات است، نوعي تخلف محسوب مي¬شود و اخص از آن است؛ اما از معناي لغوي و نظر برخي از حقوقدانان برداشت مي¬شود كه اولاً در تخلّف، برخلاف جرايم عمدي كه اكثر جرايم را تشكيل مي¬دهند، عمد و آگاهي وجود ندارد؛ ثانياً تصريح قانوني همانند جرم را نداشته و به همين دليل تخلف از مقررات و قوانين به‌طور صريح پیش‌بینی‌نشده‌اند. تخلف در حقوق جزا ناظر به جرايم غيرعمدي، مثل تخلفات رانندگي و جرايم حاصل از آنهاست و در حقوق مدني بيشتر به تخلّف از انجام تعهد يا عمل به‌شرط ضمن عقد اشاره دارد. كاربرد بيشتر تخلّف در حوزه¬ی حقوق اداري و اصناف است كه همان تقصيرات اداري و انضباطي گفته مي¬شود. اين تقصيرات عبارت‌اند از تخلفاتي كه اعضاي هر جمعيت و يا انجمن به مناسبت حيثيت و شغل و مقام و وظيفه اداري يا شغلي خود مرتكب مي¬شوند . مصاديق تخلفات اصناف يا گروه¬ها و سازمان¬هاي غيردولتي در مرامنامه يا اساسنامه آنهاست.
جرم و گناه
گناه عبارت است از ارتكاب عمل ممنوع، چه به انجام عمل منهي عنه منجر شود و چه به ترك عمل مأمور به . به‌عبارت‌دیگر، گناه، مخالفت كردن با اوامر و نواهي صادره از شارع مقدس؛ يعني خودداري از انجام واجبات و انجام دادن محرمات است. گناه مستوجب عقوبت اخروي است و فارغ از معناي لغوي آن، گناه صرفاً قصدي و عمدي است. اعمال ممنوعه¬اي كه سهواً ارتكاب يابند، هيچ¬گاه موضوع گناه واقع نمي¬شوند. قصد و نيت به‌قدری داراي اهميت است كه حتي در برخي از روايات، صرف قصد گناه، بدون انجام دادن آن مستوجب عقاب است . پنداشتن قصد ارتكاب گناه يا جرم به‌عنوان گناه در ميان فلاسفه نيز كاملاً رد نگرديده است؛ هابز متعقد است آنان كه معتقدند نخستين حركات و جنبش¬هاي ذهن و خيال انسان (هرچند با ترس از خداوند مهارشده باشد) گناه محسوب مي¬شود، نسبت به خود به ديگران بسيار سخت‌گیرند. بااین‌حال، وي اعتراف می¬کند که اشتباه كردن در اين شكل قضيه بهتر است تا در عكس آن .
در مورد رابطه جرم و گناه اختلاف‌نظر وجود دارد: عده¬اي معتقد به رابطه تساوي بين اين دو هستند و هر عمل مجرمانه¬اي را گناه مي¬پندارند. قايلان به اين رابطه عمدةً مذهبيون هستند كه ترك اوامر و يا انجام نواهي پیش‌بینی‌شده توسط شرع را خلاف خواست و اراده شارع مي¬دانند. در اسلام برخي از فقها، همچون محقق حلي در شرايع جرم را مساوي با گناه دانسته و ارتكاب فعل حرام و ترك واجب را مطلقاً قابل تعزير دانسته¬اند، اما در مقابل صاحب جواهرالكلام قيد گناهان كبيره را به تعبير محقق افزوده است. همين-طور صاحب تحريرالوسيله جرايم را معادل گناهان كبيره مي¬د¬اند .
عده¬اي ديگر بين گناه و جرم رابطه عموم و خصوص مطلق برقرار مي¬كنند كه بر اساس آن هر جرمي گناه است؛ اما هر گناهي جرم نيست . اين عقيده درگذشته كه جرايم صرفاً عمدي بودند؛ از صحت بيشتري برخوردار بود، اما رابطه عموم و خصوص من وجه از بقيه قابل دفاع¬تر است؛ به اين نحو كه برخي از گناهان، داراي مجازات و عقوبت دنيوي نبوده، جرم نيستند؛ مثل دروغ صرف و غيبت و برخي از گناهان در قالب جرم داراي ضمانت اجراي كيفري هستند، مانند قتل و سرقت و مصاديق اين قضيه براي حمل جرم بر گناه نيز صادق است، اما برخي از جرايم عمدي، مانند نصب تجهيزات ماهواره¬اي، ايجاد آلودگي، عبور غیرمجاز از مرز، تغيير كاربري زمين زراعي و يا جرايم غيرعمدي مانند جرايم رانندگي و بي¬احتياطي در از دست دادن اطلاعات محرمانه، گناه محسوب نمي¬شوند.
عناصر تشکیل‌دهنده جرم
برای تحقق جرم نزد مقام رسیدگی‌کننده سه عنصر لازم است؛
1. اول اینکه آن عمل در قانون جرم شناخته‌شده باشد. (عنصر قانونی)
2. و دوم آنکه در خارج یعنی در عالم ماده اثری داشته باشد.
(عنصرمادی)
3. و سوم اینکه نیت و قصد جرم وجود داشته باشد.