کتاب ادوارد ‏گوردون ‏کریگ ‏و ‏تاثیر ‏تفکرات ‏وی ‏بر ‏تئاتر ‏مدرن

فهرست
عنوان صفحه
فصـل اول 15
زندگینامه 15
فصـل دوم 19
پیدایش تئاتر مدرن 19
زمینه پیدایش 19
جریان سیاسی ـ اجتماعی 21
جریان فرهنگی – ادبی 24
به وجود آمدن تعبیری از کارگردان 26
پیشرفتهایی که سبب ساخت و بکارگیری تجهیزات شد 28
فصـل سوم 33
اندیشه کریگ در تئاتر مدرن 33
هنرمندان آینه تئاتر 33
بازیگر و ابرعروسک 37
نقش نمایشنامه ها در تئاتر 44
دربارۀ هنر تئاتر 48
رئالیسم و هنرپیشه 56
دربارۀ سمبل یسم 58
خلاصه ای کوتاه از اندیشه های وی 61
فصـل چهارم 65
مقایسۀ نظرات کریگ با استانیسلاوسکی 65
فهرستی از اجراهای کریگ با کارگردانی خودش 68
فصـل پنجم 69
نتیجه گیری: ( به کار بستن نظریات کریگ در تئاتر ایران ) 69
منـابع و مآخـذ 71

«زمانی خواهد آمد که دیگر نمایشنامه‌هایی نظیر آنچه ما امروز می‌بینیم، نمایش نخواهند داد. در آن هنگام آثاری به وجود خواهد آمد که با جوهر هنر تئاتر بیشتر نزدیک است و تمام عوامل نمایش با یک اندیشه ایجاد خواهد گردید، مثلاً صحنه ساز، هم بازیگر است هم نویسنده، هم نقاش است و هم تنظیم کننده دکور و لباس»

«ادوارد گوردون کریگ» طراح صحنه، نظریه پرداز و تئوریسین انگلیسی (1966-1872)، از پایه گذاران تئاتر مدرن و از تئوریسین‌های برجسته معاصر است. وی فرزند «آلن تری» بازیگر و مدیر تئاتر «هنری ایروینگ» و «ویلیام گادوین» آرشیتکت و طراح صحنه و منتقد تئاتر بود.
ادوارد از ایام کودکی و نوجوانی همواره در صحنه‌های تئاتر حضور داشت. در اول به عنوان بازیگر کارش را در تئاتر آغاز کرد که تا سن 16 سالگی ادامه پیدا کرد و سپس به طراحی صحنه روی آورد.
در دورانی که ادوارد به عنوان بازیگر در صحنه حضور پیدا کرد و امتیازاتی که برایش به همراه داشت او را به کارگردانی کشاند که از سال 1900 میلادی به بعد به این کار اشتغال داشت و بالاخره در سال 1903 میلادی است که با کارگردانی اپرای «دیدو وآنه آس» به مرحله پختگی می‌رسد و زبانزد دیگران می‌گردد و با این کار احیاء می‌شود.
بعد از اجرای اپرای فوق به مدت کمتر از یک سال به استراحت می‌پردازد. البته قبل از آن هم در سال 1902 طراحی «آسیس و گالاته» را انجام می‌دهد.
در همین دوران است که برای نمایش وایکینگ‌ها اثر «ایبسن» که توسط مادرش تولید می‌شد، صحنه بسیار جالبی را تهیه می‌بیند و شاید بتوان گفت که از این دوران به بعد است که بیشتر وقت خود را به تئاتر اختصاص می‌دهد و فصل جدیدی در زندگی وی شکل می‌گیرد. چرا که درست پس از اجرای وایکینگ‌ها در انگلستان، «کنت کسلر» در ایالت وایمار با دیدن این اجرا، کریگ را به وایمار دعوت می‌کند و این دعوت توسط «روتن اشتاین» کارگذار هنری کنت انجام می‌گیرد و شاید علت این دعوت از آنجا سرچشمه می‌گرفت که در این ایالت، کنت نشین اثر هنری درخورتوجهی ارائه نمی‌شد، همین دعوت شروع سرفصل جدیدی از زندگی کریگ بود و باعث سفر وی به آلمان شد.
در ابتدا به وایمار و سپس به دعوت «اتوبراهام» مدیر «لسینگ تئاتر» به برلین رفت و بعد از این سفر جز چند بار به کشورش باز نگشت و این آغازی بود برای یک دوره پر جنب و جوش که بیشترین وقت وی را برنامه‌های کارگردانی آثار مختلف دربر می‌گرفت.
اجراهایی چون: در اعماق اثر «گورکی» ، الکترا اثر «هوفمن استال» ، خدعه و عشق اثر «شیللر» ، سالومه اثر «اسکار وایلد» ، زن دریایی اثر «ایبسن»، حکمران زالابرنا اثر «کالدرون» ، سرزمین جنگجویان اثر «ایبسن» ، که تمامی این اجراها پس از 1904 در خارج از انگلستان یعنی در آلمان به روی صحنه رفت.
بعد از تجربیاتی که در آلمان پیدا می‌کند تصمیم می‌گیرد با برنامه مشخصی در تئاتر فعالیتش را ادامه دهد و در این راستا دست به ترجمه‌هایی شد از رؤیاهایی بزرگ که با اصول رئالیزم منطبق نبود.
اصولی که در آن زمان حرف اول در تمام سبک‌های هنری بود. کریگ با توسل به ترجمه‌هایی که انجام می‌دهد ادیت مجموعه منظمی را به صورت یک مجله تئاتری به عهده می‌گیرد که آن را ماسک نام می‌گذارد.
کریگ پس از اجراهای بسیار موفقی که در آلمان داشت از سوی کشورهایی مختلف دعوت می‌شود از جمله فرانسه که کریگ نسبت به این دعوت ابراز تمایل می‌کند چرا که علت این دعوت واگذاری تئاتر هنر پاریس به وی بود و این بهترین موقعیت برای وی بود که در سر اندیشه‌هایی نو برای ابراز عقاید خود داشت. لذا در پاریس او کارش را دنبال می‌کند و با برپایی یک مدرسه تئاتری به نام «آرینا گولدونی» که بی اندازه تحت تأثیرتولید در اروپا و امریکا بود، او افکار و اندیشه‌های جدیدی را به دست تجربه سپرد و با پیدا کردن ایده‌هایی جدید همواره در پی فکری جدید و انجام کاری بزرگ بوده و در نهایت مجموعه بحث‌ها و نظریات وی چنان زیاد و پیچیده گشت که بسیار استادانه بصورت یک تئوری تئاتر عرضه شد که در فصول مختلف به شرح و تفصیل این نظریات خواهم پرداخت.
تئوری کریگ در ابتدا با شک کمی در میان هنرمندان پذیرفته شد ولی رفته رفته طرفداران زیادی پیدا کرد و کارگردانان بزرگی از نظریات وی بهره مند گشتند مانند استفاده از رنگ‌ها که فضای تئاترشان را پر کرده بود.
کریگ از نظریه‌ای حمایت می‌کرد که به سمت حرکت (پانتومیم ـ رقص) امتداد داده شده بود و در این راستا واژه‌ها کمترین اهمیت را داشتند، آنچه مهم بود بازتاب‌های بصری بود، در حقیقت هنرپیشه در معنی مبدل به جسم می‌شد و به قسمت مشق کردن یا تدبیری در آرایش صحنه نمایش متغیر بود.
کریگ نظریاتش را در تمام محافل و مجامع هنری ابراز می‌کرد و همانند نوری بود که از فهرست عمومی تئاتر مدرن عبور کرد و تنها آثارش را به جای گذاشت. در سال 1957 میلادی او دیگر کاملاً برای مردم شناخته شده بود.
در اواخر عمرش کتابخانه تئاتری وسیعی تهیه کرد که برای دولت فرانسه یک کلکسیون کامل بود. در زندگی هنری کریگ گذشته از نظریاتش، چهار اثر از اعتباری درخور برخوردار می‌باشد که عبارتند از:
1. ونیز نجات یافته نوشته «اوتوی» انگلیسی که در سال 1904 در برلین اجرا شد.
2. روس مرس هولم نوشته «ایبسن» که در سال 1906 با بازی خانم دوزه بازیگر برجسته ایتالیایی به روی صحنه رفت.
3. هملت که در سال 1911 در مسکو به صحنه رفت.
4. مدعیان تاج و تخت نوشته «ایبسن» که در سال 1926 اجرا شد.
«جرج برنارد شاو» درام نویس ایرلندی (1950-1856 م) در مورد کریگ گفته: “اگر دنیای هنری اروپا یک کودک لوس داشته باشد آن کودک گوردون کریگ است. درهای تئاتر به روی او گشوده‌تر از هرکس دیگر بوده است. او نیز ناگزیر بود چون دیگران وارد شود، کارش را انجام دهد، موقعیتش را بشناسد و مثل همه ما تئاتر را بر همه دگرگونی‌های ناامید کننده، عدم قابلیت‌ها و امکاناتش بپذیرد، تا راه را برای همه استعدادهایی که داشت هموار کند”(جیمز روز، 1367، 64)