کتاب کالبدشکافی قلب گوسفند

فهرست
عنوان صفحه
فصـل اول 11
مقدمه و هدف 11
فصـل دوم 13
گوسفند 13
کلیات قلب 15
آناتومی قلب 17
حفرات قلب 20
روند تکامل قلب 25
فصـل سوم 41
روش‌شناسی 41
فصـل چهارم 49
نتایج 49
تخمین سن جنین‌ها 49
مورفولوژی قلب جنین 51
نتایج مطالعات مورفومتری قلب گوسفند در دوران جنینی 59
فصـل پنجم 75
بحث و نتیجه‌گیری 75
بحث و نتیجه‌گیری مورفولوژی قلب جنین‌ها 75
بحث و تحلیل مطالعات مورفومتری 79
نتیجه‌گیری 81
منـابع و مآخـذ 83
منابع فارسی 83
منابع غیر فارسی 85

مطالعات دیرینه‌شناسی نشان داده شده است گوسفند در زمره‌ی نخستین حیواناتی بوده که توسط انسان در حدود 7000 سال قبل میلاد مسیح اهلی شده است. وطن اولیه گوسفند، مناطق استپی بین دریای خزر و دریای آرال، آسیای صغیر و جنوب غربی آسیا تا هندوستان می‌باشد. این حیوان، منبع تامین گوشت، شیر، روغن، پوست، پشم و کود برای اهالی آسیای غربی و مردم ساکن در اروپای شرقی بوده است.
رده‌بندی
گوسفند اهلی در سلسله‌ی جانوران ، زیر سلسله‌ی پرسلول‌ها ، دسته‌ی طناب‌داران ، شاخه‌ی مهره‌داران ، رده‌ی پستانداران ، راسته‌ی سم‌داران ، زیر راسته‌ی زوج سمان ، گروه نشخوارکنندگان و تیره‌ی تهی شاخان قرار دارد.

نژادهای گوسفند
عوامل مختلف مثل شرایط اقلیمی و جغرافیایی، جهش، انتخاب طبیعی و مصنوعی باعث شده بین حیوانات موجود در یک گونه نیز تفاوت‌های آشکاری از نظر صفات به وجود آید و همین امر دسته‌بندی‌های خاصی را در هر گونه به وجود آورده است. در علم دام‌پروری، هر دسته را یک نژاد از آن گونه می‌نامند.
در پرورش گوسفند، تقسیم‌بندی نژادهای مختلف براساس روش‌خای مختلف انجام می‌گیرد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: درجه‌ی تکامل، نوع محصول و خصوصیات ظاهری از نظر درجه‌ی تکامل، گوسفندان به سه دسته‌ی نژادهای بومی یا ابتدایی ، نژادهای اصیل و نژادهای آمیخته تقسیم می‌شوند. با در نظر گرفتن نوع محصول، چهاردسته‌ی گوشتی، شیری و پوستی قابل شناسایی هستند.
نژادهای مرینو ، گوشتی انگلیسی ، فریزین و قره‌گل به ترتیب از بهترین گوسفندان پشمی، گوشتی، شیری و پوستی دنیا می‌باشند.
تقسیم‌بندی نژادهای گوسفند براساس خصوصیات ظاهری همچون رنگ، وجودیا عدم وجود شاخ، شکل و اندازه‌ی گوش، وجود دم، وجود دنبه و شکل آن و نوع پوشش خارجی بدن، به علت دامنه‌ی تغییرات این صفات و هم‌چنین اشکالات فنی در کمی‌سازی صفات چندان رایج نیست.
نژادهای گوسفند ایرانی
دسته‌بندی صحیح گوسفندان موجود در ایران با تعیین صفات مشترک نژادی، مستلزم پیاده نمودن پروژه‌های وسیع علمی جهت بررسی دقیق صفات فتوتیپی و خصوصیات نژادی می‌باشد.
با این حال با توجه به تقسیمات اقلیمی و منطقه‌ای، دسته‌بندی در نژادهای گوسفندان ایرانی صورت گرفته است. بر این اساس مهم‌ترین نژادهای گوسفند ایرانی عبارتند از: نژادکللو یا کلکوهی، نژاد شال، نژاد بلوچی، نژاد قره‌گل، نژاد کردی، نژاد ماکویی، نژاد مغانی، نژاد قزل، نژاد لری، نژاد سنجابی، نژاد مهربان، نژاد بختیاری، نژاد کرمانی، نژاد کبود، نژاد سنگسری، نژاد افشاری، نژاد زل، نژاد عربی.
کلیات قلب
قلب عضو عضلانی و میان‌تهی است که با انقباضات منظم خویش باعث پمپاژ بسیار خون از قلب و ادامه‌ی حرکت آن در محیط بسته‌ی عروق می‌شود. با وجود آن که تفاوت‌های اندکی در گونه‌های مختلف وجود دارد، به‌طور کلی شکل قلب مخروطی است و از یک طرف به طرف دیگر فشرده شده است. قلب به طور کامل توسط آبشامه یا پریکارد در برگرفته شده است. در بالغین قلب شامل چهار حفره‌ی بطن راست ، بطن چپ ، دهلیز راست و دهلیز چپ می‌باشد. دو دهلیز و دو بطن توسط دیواره‌ای از یکدیگر جدا بوده، اما دهلیز و بطن چپ از یک طرف و دهلیز و بطن راست از طرف دیگر به وسیله‌ی سوراخ بزرگی با هم در ارتباط هستند. از این رو قلب از دو پمپ که در مجموع یک عضور را می‌سازند تشکیل شده است. پمپ سمت راست، خون فاقد اکسیژن و یا خون سیاهرگی را از بدن گرفته و آن را به تنه‌ی ششی داده و از آن‌جا خون به ریه‌ها رفته و اکسیژن کافی را دریافت می‌نماید. پمپ سمت چپ نیز خون اکسیژن‌دار یا همان خون سرخرگی را از ریه‌ها دریافت کرده و آن را از طریق سرخرگ آئورت به تمام نقاط بدن انتقال می‌دهد.
الف) توپوگرافی قلب در حیوانات مختلف
جایگاه قلب در حیوانات مختلف متفاوت است. قلب حیوانات حدودا 90 درجه به سمت چپ پرخیده و در نتیجه لبه‌ی قدامی قلب لبه‌ی بطن راست و لبه‌ی خلفی قلب لبه‌ی بطن چپ می‌شود.
لبه‌ی قدامی قلب : در جهت قدامی قلب قرار دارد و شدیدا محدب بوده و به سمت شکمی و خلفی خمیده شده است و اغلب یا نسبتا عمود بر جناغ می‌باشد.
لبه‌ی خلفی قلب : در جهت خلفی قلب قرار دارد. این لبه عمودی بوده و کوتاه‌تر از لبه‌ی قدامی می‌باشد.
ب) سطوح قلب
1. سطح دهلیزی یا دیافراگمی
این سطح سمت راست قلب را تشکیل می‌دهد و بیش‌تر به سمت قدامی کشیده شده است. در این سطح سیاهرگ‌های مسان خالی قدامی و خلفی دیده می‌شوند. در اسب و گاو این سطح به علت کوچک بودن بریدگی قلبی در ریه، در بین سومین تا چهارمین فضای بین دنده‌ای قرار دارد.
2. سطح گوشکی یا جناغی دنده‌ای
این سطح سمت چپ قلب را تشکیل می‌دهد. در این سطح سرخرگ‌های آئورت و ششی دیده می‌شود. این سطح در اسب بین سومین تا ششمین و در گاو بین سومین تا پنجمین فضای بین دنده‌ای قرار دارد.
قلب سگ در حدود دنده‌ی سوم یا چهارم تا ششم یا هفتم، در گربه بین دنده‌های چهارم تا هفتم، در گاو بین دنده‌های سوم تا ششم، در گاومیش از دنده سوم تا دنده پنجم، در گوسفند و بز در فضای بین دنده‌ی دوم تا پنجم و در اسب در محدوده دنده‌ی دوم یا سوم تا ششم قرار دارد.
قلب در نشخوارکنندگان به صورت نامتقارن در قفسه‌ی سینه قرار دارد، به گونه‌ای که 60 درصد آن در سمت چپ خط میانی می‌باشد و از فضای بین دنده‌ای دوم تا پنجم کشیده شده است. قاعده‌ی قلب در سطح آخرین مفصل دنده‌ظای غضروفی زیر محل دو شاخه شدن نای قرار دارد و با یک شیب شکمی خلفی تا راس قلب ادامه می‌یابد. رآس قلب مقابل ششمین غضروف دنده‌ای، چند سانتی‌متر بالاتر از جناغ قرار گرفته است. در اسب رآس قلب وسط جناغ می‌باشد. محور طولی آن مقداری به سمت عقب و چپ تمایل دارد پس چون قاعده‌ی قلب نسبت به رآس آن بیش‌تر به جلو تمایل دارد، دریچه‌های سرخرگی نسبت به دریچه‌های دهلیزی بطنی در موقعیت قدامی‌تر قرار گرفته‌اند. لبه‌ی خلفی آن عمودی می‌باشد و با دیافراگم در ارتباط است؛ لبه‌ی قدامی آن شیب‌دار می‌باشد و در حیوانات جوان با تیموس در ارتباط است. قاعده‌ی قلب با نای، نایژه‌ها، عروق ریوی و گره‌های لنفاوی در ارتباط است