کتاب مدیریت و پایداری شهری

فهرست
عنوان صفحه
فصل 1 11
مدیریت شهری 11
سیستم مدیریت شهری 14
شهر پایدار 16
طراحی پایدار 18
اجتماع پایدار 19
اقتصاد پایدار 20
محیط‌زیست پایدار 20
فصل 2 21
پایداری شهری 21
توسعه پایدار شهری و برخی عوامل مؤثر بر آن 26
توسعه پایدار شهری 30
فصل 3 33
نقش مدیریت شهری در توسعه پایدار شهری 33
توسعه پایدار شهری 35
توسعه پایدار شهری 37
ویژگیهای شهر پایدار 38
رویکرد اجتماعی و فرهنگی به مدیریت شهری 39
شهرداری و نقش آن در مدیریت شهری 41
فصل 4 43
نقش مدیریت شهری در ایجاد شهر پایدار 43
جایگاه شهرداری 48
جایگاه شهرداریها در نظام حکومتی ایران 49
سیستمهای شهرداری در جهان و ایران 49
تفاوت بین حکومت محلی با مدیریت شهری 51
وضعیت مدیریت شهری در ایران 52
ارکان مدیریت شهری در ایران 53
وظایف مدیریت شهری شهرداریها و شورای شهر در ایران 54
چالشهای مدیریت شهری در ایران 62
ویژگی های شهر پایدار 66
وضع آینده مدیریت واحد شهری 68
فصل 5 75
نقش مدیریت شهری در دستیابی به پایداری انرژی در شهرها 75
مصرف انرژی در شهرها 78
برنامه¬ریزی شهری و پراکنده رویی 79
نقش مدیریت شهری در بهبود مصرف انرژی 80
فصل 6 87
گردشگری شهری 87
نقش مدیریت شهری در توسعه پایدار گردشگری شهری 89
اهمیت مدیریت شهری در گردشگری 91
مدیریت شهری و گردشگری شهری 94
اثرات اقتصادی گردشگری در توسعه شهری 97
اثرات اجتماعی فرهنگی گردشگری در توسعه شهری 99
اثرات کالبدی گردشگری در توسعه شهری 100
اثرات گردشگری بر محیط زیست و توسعه شهری 101
منابع و جاذبه های گردشگری شهری در ایران 103
محدودیتها و موانع توسعه گردشگری شهری در ایران 105
تقویت و توسعه گردشگری شهری 106
مدیریت شهری و شبکه هماهنگ گردشگری شهری 110
منابع 113

سیستم مدیریت شهری اصولاً یک سطح و رده فضایی مدیریت محلی برای اداره همه امور یک شهر به عنوان یک واحد فضایی مطرح است. مدیریت شهری به مثابه جزئی از سیستم حکومت محلی زمینه ارائه خدمات مورد نیاز جمعیت ساکن در شهرها و الزامات زندگی جمعی را فراهم می نماید.
مدیریت شهری به عنوان چارچوب سازمانی توسعه شهر به سیاستها برنامه ها طرحها و اقداماتی مربوط میشود که در پی اطمینان از تطابق رشد جمعیت با میزان دسترسی به زیرساختهای اساسی زندگی شهری خصوصاً مسکن و اشتغال میباشد. در چارچوب این تعریف کارایی مدیریت شهری وابستگی مشخص و مستقیمی به عوامل زمینه ای از قبیل ثبات سیاسی، وحدت و یکپارچگی، اجتماعی رونق اقتصادی و انسجام و پویایی فرهنگی و برخی عوامل دیگر نظیر توان و مهارت، انگیزه و دانش سیاست گذاران تصمیم گیران و تصمیم سازان و نیز افراد استفاده کننده از این سیاستها و برنامه ها دارد مدیریت، شهری فرآیندی از مسؤولیتها و اقدامات مرتبط شامل سیاست گذاری برنامه ریزی سازماندهی اجرا نظارت و کنترل است که برای نیل به اهداف عملیاتی خاص در سطح جوامع شهری تنظیم شده است.
شکل گیری این فرآیند و تحقق اهداف عملیاتی آن نیازمند یک ساختار متناسب و کارآمد برای اعمال مدیریت است در این ارتباط مدیریت شهری باید دیدگاه جامع نگرتری درباره اجزا و عناصر سیستم شهری اختیار کند و رویکردی جامع و کل نگر به فرآیند ساخت شهر داشته باشد. رویکرد کل نگر، نیازمند هدایتی قوی است تا هماهنگی و همسویی لازم در فرآیند مدیریت شهری حاصل گردد و مطلوب ترین نیروی هدایتی مطمئناً یک حکومت شهری یا محلی قوی در سطح شهر خواهد بود.
پژوهش های مختلفی چه در عرصه های نظری و چه تجربی در زمینه ساختارهای مدیریت شهری انجام گرفته بررسی ادبیات نظری مرتبط با مدیریت و توسعه سازمانی؛ نشان میدهد که سازمان و تشکیلات اداری مورد نیاز جهت انجام وظایف مدیریت شهری باید از ویژگی هایی به این شرح برخوردار باشد پوشش کامل همه امور شهری در هر دو بعد جغرافیایی و عملکردی حضور عناصر منتخب شهروندان در سیستم مدیریت شهری، شمول مدیریت شهری بر سیاست گذاری و برنامه ریزی، فضایی که دست یابی به این الزامات نیازمند تعیین دقیق جایگاه سیستم مدیریت شهری در نظام سیاسی و اداری کلان کشورها است.
مدیریت شهری مفهومی چند وجهی به صورت امری پیچیده چند نقشی و چند بخشی میباشد. سابقه نظریه پردازی در مورد مدیریت و تصمیم گیری به عنوان عامل اساسی و غالب در روند شهرسازی فراتر از قرن حاضر نمیرود.
طریقه سازماندهی و مدیریت یک شهر، نگرش دو سویه اجتماعی دارد از یک سو مقتضیات محلی و از سوی دیگر اهداف مهم ملی مد نظر قرار میگیرد. برای مدیریت شهری دو پاردایم وجود دارد پاردایم نخست که «حکومت» و حکومت شهری نام دارد شهرداری مسؤلیت تمام امور بر عهده داشته و به عنوان مدیریت شهری زیر مجموعه ای از حکومت محلی میباشد. پاردایم دوم حکومت داری نام دارد مسؤولیت اداره امور عمومی میان سه نهاد، شهرداری جامعه مدنی و بخش خصوصی تقسیم شده است.
مدیریت شهری باید ضمن دارا بودن برنامه ای برای وضع موجود شهر و فایق آمدن بر مشکلات آن برنامه های آینده شهر در راستای ایجاد شهری بر مبنای محیط زیستی پایدار، مولد ایمن و انسانی را تدوین و بر اساس آنها به ترسیم آینده ایده آلی که بر مبنای واقعیتها و شرایط زمان و مکان قرار دارد بپردازد.
مدیریت شهری ارتباط نزدیکی با توسعه اقتصادی شهر دارد و در بهبود سکونتگاه های انسانی و پایداری توسعه شهری مهم ترین نقش ایفا میکند و مهمترین اهداف آن را میتوان ارتقای شرایط کار و زندگی (کیفیت) جمعیت ساکن در قالب اقشار و گروه های مختلف اجتماعی، اقتصادی و حفاظت از حقوق شهروندان تشویق توسعه اقتصادی و اجتماعی پایدار و حفاظت از محیط کالبدی نام برد.
در دیدگاه جدید مدیریت شهری تغییر نگرش نسبت به نقش دو بخش دولتی و خصوصی در فرآیند توسعه جامعه مورد تأکید است.
مدیریت علمی اساسی ترین امری است که میتواند در حوزه های اقتصادی، اجتماعی مشارکت اجتماعی و حفظ محیط زیست شهری موثر باشد و مدیریت جدید شهری به سوی مدیریت رشد مدیریت مشارکتی مردم، گرایی مدیریت دانش در مدیریت شهری دورن، زایی کنترل، توسعه نظریه رشد هوشمند و غیره پیش میرود. سابقه علم مدیریت شهری به پیدایش شهر و ضرورت تدوین اصول و مقررات و قوانین زیستن انسانها در کالبد، زیستی روانی و اجتماعی باز میگردد. از جمله مطالعات در این زمینه میتوان به مقاله نظام نوین مدیریت شهری در ایران توسط منوچهر مزینی مدیریت شهری در ایران فراز و فرود توسط اردشیر، جوادی لزوم تحول مدیریت شهری اسماعیل شیعه و… اشاره نمود.
در ایران با توجه به دو عامل انتخابی بودن و ارتباط نزدیک و مستقیم با مردم دو سازمان شهرداری و شورای شهر می تواند یکی از بهترین سازوکارها برای تحقق حکمرانی خوب و توسعه شهری باشد. محمد رحیم رهنما نظام جدید مدیریت شهری تعامل چهار عامل، شهروندان شورای اسلامی شهر شهرداری و حکومت میداند.

شهر پایدار
Bottom of Form
شهر پایدار یا شهر محیط زیستی به شهری گفته می‌شود که در این شهرها مصرف انرژی، آب و منابع تجدید ناپذیر در حداقل ممکن است. مردم ساکن در اینگونه شهرها کمترین میزان مصرف انرژی، آب و اتلاف مواد غذایی و گرما را دارند. در نتیجه آلودگی آب و هوا و تولید گازهایی مضر مانند متان یا CO2 بسیار پایین است. اصطلاح شهر پایدار را آقای ریچارد رجیستر برای نخستین بار در کتاب خودش تحت عنوان «ساختن شهرها برای آینده ای سالم» در سال ۱۹۸۷ مبحث شهر پایدار را مطرح نمود. بعدها معمارانی چون پل اف دونتون شرکتی تأسیس کرد که هدفش طراحی اینگونه شهرها بود. شهر پایدار بایست به گونه ای اداره گردد که کمترین وابستگی به محیط پیرامون خود و منابع آن داشته باشد. به شکلی که انرژی مورد نیاز خود را از منابع و انرژی تجدیدپذیر (مانند انرژی خورشیدی و انرژی بادی) تأمین می‌نماید. کمترین فشار و رد پای زیست‌محیطی در پیرامون خود باقی می‌گذارد در نتیجه محیط زیست قادر خواهد بود تأثیرات مربوطه را مجدداً به‌طور طبیعی در مدت زمان کوتاه احیا نماید. از زمین استفاده مناسب برده شده و آلودگی‌های خاک به حداقل می‌رسد. پسماندهای حاصله از فعالیت‌های به‌طور صحیح مدیریت می‌گردد. از پسماندها با کمک ریزاندامگان کارآ (ای ام EM)، کمپوست تولید می‌شود و سایر پسماندهای غیرقابل بازیافت در یک فرایند تعریف شده تبدیل به انرژی می‌گردند. در نتیجه میزان سهم تأثیرگذاری شهر در تغییرات آب و هوایی به حداقل می‌رسد.

معماری
معماری پایدار شامل تمام مراحل ساخت، برنامه‌ریزی، ساخت و ساز و بازسازی می‌شود. طرح‌های پایدار سایت توسط معماران، طراحان، مهندسان، معماران، توسعه دهندگان، سیاستگذاران و دیگران برای هماهنگی توسعه و مدیریت زمین با طراحی پایدار استفاده می‌شود.

انرژی
سقف هر خانه‌ای در این شهر مجهز به پنل‌های خورشیدی بر روی پشت بام‌ها می‌باشد. بصورت کلی انرژی های تجدید پذیر یکی از اصول ایجاد شهر پایدار می باشند. انرژی تجدید پذیر به گونه ای از انرژی می گویند که بتواند توسط طبیعت در مدت زمان کوتاهی ایجاد شود. به عبارتی منبع این گونه انرژی ها با سرعت قابل قبولی آنها را مجددا ایجاد می نماید. این گونه از انرژی دقیقا در مقابل انرژی های تجدید ناپذیر قرار میگیرند. انرژی های تجدید ناپذیر بسیار کند بوده و زمان بسیار طولانی برای ایجاد آنها توسط طبیعت مورد نیاز است. سوخت های فسیلی از مهمترین گونه های این نوع منابع می باشند. مهمترین اشکال این گونه از منابع هزینه بالای آنها، آلاینده های زیست محیطی بالا و کملود اینگونه منابع در جهان و نگرانی از اتمام آنهاست. از مهمترین منابع انرژی های تجدید پذیر میتوان به انرژی خورشید، انرژی باد، انرژی هیدروالکتریک یا برق آبی، انرژی زمین گرمایی، انرژی جزر و مد و انرژی امواج اشاره نمود. یکی از مهمترین اصول برای ایجاد یک شهر پایدار، سعی برای استفاده از انرژی تجدید پذیر است. این امر علاوه بر فراهم نمودن منابع مورد نیاز برای ایجاد زندگی با کیفیت برای نسل امروز، اطمینان از وجود ذخایر و منابع کافی برای نسل آینده را نیز تضمین می نماید. با توجه به اهمیت انرژی های تجدید پذیر در ایجاد شهرهای پایدار به عنوان شهر های ایده آل برای زندگی بشر، بسیاری از کشور ها سعی در ایجاد سیاست های گوناگون برای رواج استفاده از انرژی های تجدید پذیر نموده اند. بسیاری از این سیاست ها به سرعت در کشورهای گوناگون بخصوص جهان اول و دوم در حال گسترش می باشد.