کتاب مدیریت شهری و مدیریت بحران

فهرست

فصل 1 9
مدیریت شهری 9
تعاريف مديريت شهري 10
وظايف مديريت شهري 11
کاهش کنترل بر رویدادهای ایجاد شده 14
مدیریت بحران 14
نظريه تعادل در مديريت بحران 16
عامل ايجاد بحران 18
عامل ايجاد بحران 21
برنامه مديريتي با ديد کل نگر به هر چهار عنصر اصلي نظريه تعادل 21
مدیریت بحران با استفاده از سیستم مدیریت شناور 22
مدیریت بحران سازمانی 29
بحران سازمانی 30
انواع بحران 31
مدیریت بحران 33
ضرورت مدیریت بحران 36
شهر و مدیریت بحران شهری 39
فصل 2 43
بازسازی و مدیریت پس از بحران 44
اقدامات اجرایی در زمینه بازسازی 45
بازسازی روانی و اجتماعی 46
اهداف حمایتهای روانی 47
آواربرداری 48
بهسازی 50
ساختمانهای خشتی و گلی وآجری غیر مسلح 51
ساختمانهای آجری کلاف بندی شده 52
ساختمانهای اسکلت فولادی با اتصال خرچینی 52
ارزیابی و بازنگری 52
فصل 3 55
مدیریت بحران از ایده تا عمل در مدیریت شهری 55
بحران 56
بحران و شرایط بحران 56
ویژگی های بحران 57
ویژگی های مدیریت بحران 58
فصل4 63
نقش مدیریت یکپارچه ی شهری در بهبود مدیریت بحران و افزایش کیفیت خدمات عمومی 63
نظریه ی مدیریت یکپارچه ی شهری 68
نظریهی مدیریت بحران شهری 71
نظریهی ارتباط مدیریت یکپارچه ی شهری و خدمات عمومی 76
فصل 5 79
نقش شهرداری در مدیریت بحران 79
مدیریت ایمنی 80
ارزیابی ایمنی 81
مدیریت بحران شهری 83
جایگاه شهرداریها در مدیریت بحران 85
مدیریت بحران در شهرداریها 85
نقش مدیران شهری در مدیریت بحران 91
جو حاکم در شرایط بحرانی 97
قابلیتهای مدیریت بحران 99
اصول مدیریت بحران از نگاه مک کارتی 100
عملیاتی کردن مدیریت بحران 102
شناسایی زمینهها و مؤسسات در معرض بحران 103
منابع 105

امروزه مديريت شهري عامل اصلي و تعيين کننده موفقيت شهرها شناخته مي شود و هدف آن سياست گذاري و اجـراي برنامـه ها است. شهرها به عنوان يک سيستم و نظام اجتماعي پيچيده و متنوع نيازمند به مديريت سازمان يافته اي (مديريت شهري) براي تعيين و دستيابي به اهداف و هماهنگي فعاليت ها مي باشد. از اين رو به دليل گستردگي و ميان رشته اي بودن سيسـتم مـديريت شهري به مثابه يک سيستم باز، عوامل مختلفي در آن دخالت دارد که بدون شناخت اين سيستم نمي تـوان عناصـر و روابـط را در جهت اهداف آن تغيير شکل داد.
مدل مديريت شهري، يکي از موضوعات کليدي در ارتباط با نحوه اداره شهرهاست. تجربيات جهاني نشـانگر کـاربرد مـدل هـاي گوناگون اما برخوردار از تعريف، ويژگي ها و چارچوب نهادي و قانوني مشخص است.
الگوهاي مديريت شهري، نشان دهنده نحوه اداره شهرها در ادوار تاريخي و زمينه هاي متفاوت تصميم گيـري و توسـعه نـواحي شهري مي باشد. مديريت شهري به حکومت، اقتصـاد سياسـي و سـاختار اداري شـهر وابسـته اسـت. تحـولات ساختاري و کارکردي نظام هاي اجتماعي و سياسي باعث ايجاد بسترهاي متفاوتي در اداره امور شـهر هـا شـده و للگـوي مـديريت شهري به تبع نوسانات در الگوي کلان مديريت متحول شده است. ساختار مديريت شهري نه در ايران بلکه در سراسر جهان همـراه با دگرگوني هاي رژيم هاي حکومتي و سيستم اقتصادي دچار جذر و مدهاي فراوان شده است.
مديريت شهري جهان داراي تشکيلات وسيعي شده که مهم ترين نقش خود را، اجراي طرح هاي توسعه، برنامـه هـاي عمرانـي شهري و حل مشکلات شهروندان مي داند. ساختار برنامه ريزي در شهرهاي کشورهاي توسعه يافته داراي مـديريتي پـايين بـه بـالا مي باشد به طوري که در سيستم مديريتي اين کشورها، علاوه بر حضور شهرداري و شوراي شهر در سطح شهر، در سطوح فراتـر از جمله منظقه اي و ايالتي سازمان هاي همچون شوراي نظارتي و در سطوح پايين تر از جمله ناحيه و محله نيز شوراهايي در جهـت ارائه خدمات به شهروندان حضور فعال دارند.
در کشورهاي در حال توسعه از جمله ايران مديريت شهري به دليل مشکلات ناشي از افزايش بي رويه جمعيت شهرنشين ضعف مالي سازمان هاي درگير در امر مديريت شهري، شکاف سازماني در بين سـازمان هـاي درگيـر در امـر مـديريت شـهري و سـاختار مديريتي متمرکز ارگان هاي دولتي، مديريت شهري با پالش ها و نابساماني هاي همراه است
تعاريف مديريت شهري
مدیریت شهری عبارت است از یک نظام مدیریتی ویژه که در قلمرو جغرافیایی معین به نام شهر مسولیت بهبود توسعه عملکردهای شهری را به عهده دارد. توسعه پایدار شهری
نظریه توسعه پایدار شهری، حاصل بحث طرفداران محیط زیست درباره مسائل زیست محیطی به خصوص محیط زیست شهری است که به دنبال نظریه توسعه پایدار برای حمایت از منابع مالی محیطی ارئه می. شود. توسعه پایدار شهری نیازمند شناسایی محدویت های محیطی بر فعالیتهای انسانی در ارتباط با شهرها و تطبیق روشهای طراحی در این محوریت هاست. مفهوم توسعه پایدار به تغییرات شهری و به فرم کالبدی شهر توجه دارد و نکاتی مانند برنامه ریزی آموزشی، بهداشتی و رفاه اجتماعی را در بر گرفته است.
سابقه علم مديريت شهري به پيدايش شهر و ضرورت تدوين اصول و مقررات و قوانين زيستن انسان ها در کالبد زيستي، روانـي و اجتماعي باز مي گردد.
مديريت شهري به زبان ساده تمامي مراحل پياده سازي مديريت در کالبد و اجتماع شهر اسـت. شـهر بـه عنـوان پيچيـده تـرين مصنوع بشر نيازمند به مديريتي با دارا بودن طيفي از ادراک اين پيچيدگي ها است.
مديريت شهري را مي توان سازماني فراگير و در برگيرنده اجزاي رسمي و غير رسمي مؤثر و کارآمدي دانست که در ابعاد مختلف اجتماعي، اقتصادي و کالبدي حيات شهر تأثير دارند و با ماهيت چند عملکردي در حوزه سياسـتگذاري برنامـه ريـزي و اجـرا بـر آن هستند تا به اداره، هدايت، کنترل و توسعه همه جانبه و پايدار شهر بپردازند و افزايش کيفيت زندگي شهروندان و رفـاه شـهروندي را محقق گردانند.
مديريت شهري به دليل تنوع نگرش هاي موجود، ميان رشته اي بودن و جديد بودن از لحاظ مفهومي متنـوع و تـا حـدي مـبهم است. اصولا پيدايش و رواج اصطلاح مديريت شهري به مفهوم جديد آن را بايد تنيجـه تـلاش هـاي نظـري و عملـي غلبـه بـر انبـوه مشکلات موجود در کلان شهرها به ويژه در نيمه دوم قرن بيستم دانست.
مديريت شهري را تلاش براي ايجاد هماهنگي و يکپارچه کردن اقدامات دولتي و خصوصـي و چيـره شـدن بـر مسـائلي کـه سـاکنان شهرها براي ايجاد شهرهاي رقابتي تر، عادلانه تر و پايدارتر با آن مواجه هستند.
مديريت شهري را مي توان علم و هنر هماهنگي کوشش ها و همکاري اعضاي سازمان و استفاده از منـابع بـراي نيـل بـه اهـداف معين دانست.
در مديريت شهري دو پارادايم وجود دارد، نخست حکومت و حکومت شهري نام دارد شهرداري مسـئوليت تمامـامور را بـر عهـده داشته و به عنوان مديريت شهري زير مجموعه اي از حکومت محلـي مـي اشـد. دوم، حکومـت داري نـام دارد، مسـئوليت اداره امـور عمومي ميان سه نهاد شهرداري، جامعه مدني و بخش خصوصي تقسيم مي شود.
مديريت شهري بايد ضمن دارا بودن برنامه اي براي وضع موجود شهر و فايق آمدن بر مشکلات آن، برنامـه هـاي آينـده شـهر در راستاي ايجاد شهري بر مبناي محيط زيستي پايدار، مولد، ايمن و انساني را تدوين و بر اساس آنها به ترسيم آينده ايـده آلـي کـه بـر مبناي واقعيت ها و شرايط زمان و مکان قرار دارد بپردازد.
وظايف مديريت شهري
عمده ترين وظايف مديريت شهري (شهرداري ها و شوراي شهر) در اداره شهرها، آماده سـاختن زيرسـاخت هـاي اساسـي بـراي عملکرد کارآمد شهرها، آماده ساختن خدمات لازم براي توسعه منابع انساني، بهبود بهره وري و استانداردهاي زنـدگي شهرنشـينان، تنظيم فعاليت هاي بخش خصوصي موثر بر امنيت، سلامتي و رفاه اجتماعي شهروندان، آماده ساختن خدمات و تسهيلات لازم براي پشتيباني فعاليت هاي مولد و عمليـات کارآمـد و موسسـات خصوصـي در نـواحي شـهري و برنامـه ريـزي اسـتراتژيک مـي باشـد وظايف مديريت شهري عبارتند از:
١- آماده سازي زيرساخت هاي اساسي براي عملکرد کارآمد شهرها
٢- آماده سازي خدمات لازم براي توسعه منابع انساني، بهبود بهره وري و بهبود استانداردهاي زندگي شهري
٣- تنظيم فعاليت هاي تاثيرگذار بخش خصوصي بر امنيت، سلامتي و رفاه اجتماعي جمعيت شهري
٤- آماده ساختن خدمات و تسهيلات لازم براي پشتيباني فعاليت هاي مولد و عمليات کارآمد موسسـه هـاي خصوصـي در نـواحي شهري
٥- برنامه ريزي استراتژيک
وظايف کنوني مديريت شهري (صرف نظر از تنوع و اختلاف در نظامهاي اجتماعي و سياسي گوناگون)، تنها محدود به مـواردي از قبيل برنامه ريزي، خدمات رساني، مديريت فرهنگ محلي، انجام پروژه هاي عمراني و … نمي شود. بلکه جهـت دهـي فعاليتهـاي شهري و ترسيم چشم انداز شهر در راستاي دستيابي به توسعه پايدار از جمله مهمترين وظايف مديران شـهري بـه شـمار مـي رود.
يک مدير شهري بايد بتواند در دنياي رقابتي نقاط قوت و ضعف شهر خود را شناخته و در صدد تقويـت مزايـاي رقـابتي آن برآيـد.
وظايف جديدي را در حوزه مديريت کلانشهري مي توان در نظر گرفت عبارتنداز:
١- بررسي نيازها، منابع و اولويت هاي شهري در سطح کلان شهر، به منظور برنامه ريزي هماهنگ
٢- تدوين برنامه و تشکيلات برنامه ريزي هماهنگ و مامرکز در سطح منطقه اي کلانشهر
٣- ايجاد هماهنگي در امر برنامه ريزي فيزيکي با جنبه هاي برنامه ريزي اجتماعي-اقتصادي
٤- برنامه ريزي و در حد امکان مستقل در حيطه فعاليت هاي تشکيلاتي مديريت و مديريت و امور مالي اقدام برنامه ريزي توسـعه شهري همه جانبه اقتصادي، فيزيکي، اجتماعي و تشکيلاتي.
٦- تشويق مشارکت و همکاري مردم در امر تدوين و اجراي برنامه هاي شهر بـه طـور مسـتقيم يـا نمايندگان
بحران
از دیدگاه پوجانت و میتراف عبارت است از از هم گسیختگی که بصورت فیزیکی بر کل یک سیستم اثر می گذارد و مفروضات پایها ی احساس وجود ذهنی و محور حیاتی وجود آن را مورد تهدید قرار میدهد. یکی از زیر مفاهیم مرتبط با بحران پدافند غیر عامل می باشد که عبارتند از مجموعه اقداماتی که جهت مقاوم سازی تجهیزات و تأسیسات کشور در برابر آسیبهای عمدی و غیر عمدی و کاهش آسیب پذیری نیروی انسانی و مراکز حیاتی کشور و کنترل و بازگرداندن سریع جامعه به شرایط عادی است.
از نظر آسیب شناسی عبارت است از وقفه کامل و یا بخشی از فعالیتهای گروهی جامعه که همراه با ضایعه جانی، خسارت های مادی و آسیب های محیطی گسترش یافته و جامعه مربوطه با منابعی که در اختیار دارد قادر به جبران آن نمی باشد.
بحران قطع و انفصال روند طبیعی زندگی چنین انفصالی معمولاً بسیار سخت و ناگهانی بوده و به هیچ وجه قابل پیش بینی نیست اثرات ناگوار انسانی مانند فوت آسیب دیدگی مشقت و بیماری اثرات مخرب بر تشکیلات اجتماعی مانند از بین رفتن و یا خسارت دیدن سیستمهای دولتی ساختمانها مخابرات و سرویسهای ضروری و گسترش فزاینده نیازهای مردمی مانند سرپناه و غذا و پوشاک کمکهای پزشکی و درمانی.
بحران حادثه ای که بطور طبیعی یا توسط بشر بصورت ناگهانی و یا فزاینده بوجود آمده و سختی و مشقتی را برای جامعه انسانی تحمیل نماید سایت مرکز اطلاعات علمی و تخصصی مدیریت؛ سال ۱۳۹۰ بحران از دیدگاه واینر» و «کان» عبارت است از:
نقطه چرخشی در رویدادها و کنشها و پیامدهای غیر منتظره ای که به دنبال می آورد.
شرایطی که واکنش سریع شرکت کنندگان را می طلبد.

کاهش کنترل بر رویدادهای ایجاد شده
«بحران» شرایطی است که در اثر حوادث رخدادها و عملکردهای طبیعی و انسانی به غیر موارد موضوعه در حوزه های امنیتی و اجتماعی) بطور ناگهانی یا غیر قابل کنترل بوجود میآید و موجب ایجاد مشقت و سختی به یک مجموعه یا جامعه انسانی می گردد.
در بحران زیر ساختارها دچار آسیب شده و گاه بطور کامل تخریب می. شوند این امر را میتوان وجه تمایز بحران ها از حوادث پرتلفات در نظر گرفت حوادث با تلفات متعدد نیز موجب مرگ و میر با صدمات بیشمار قابل توجهی از مردم می گردد اما زیر ساختهای جامعه برای پاسخگویی به اینگونه حوادث دست نخورده باقی میماند.