کتاب فوتبال سیاسی در دنیای ورزش

کتاب فوتبال سیاسی در دنیای ورزش

کتاب فوتبال سیاسی در دنیای ورزش به بررسی تعاملات پیچیده بین سیاست و فوتبال می‌پردازد و نقش این ورزش پرطرفدار را در مناسبات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جهانی تحلیل می‌کند. این اثر، نگاهی جامع به تاریخچه تأثیرات سیاسی فوتبال، از دوران جنگ سرد تا رقابت‌های معاصر، ارائه می‌دهد.

---

درباره کتاب

این کتاب با رویکردی تاریخی و تحلیلی، به توضیح نقش فوتبال به‌عنوان ابزاری سیاسی پرداخته و نشان می‌دهد چگونه این ورزش می‌تواند به‌عنوان وسیله‌ای برای دیپلماسی، اعتراض یا حتی قدرت‌نمایی در صحنه بین‌المللی مورد استفاده قرار گیرد.

---

موضوعات کلیدی کتاب

• فوتبال به‌عنوان ابزار دیپلماسی: مطالعه مثال‌هایی از استفاده دولت‌ها از فوتبال برای بهبود یا تنش در روابط بین‌المللی.
• نقش فوتبال در هویت‌سازی ملی: تأثیر فوتبال بر شکل‌گیری هویت‌های ملی و محلی.
• فوتبال و جنبش‌های اجتماعی: بررسی رابطه این ورزش با اعتراضات و جنبش‌های سیاسی.
• مسابقات جهانی و سیاست: تحلیل جام جهانی و المپیک به‌عنوان عرصه‌های نمایش قدرت سیاسی.
• چالش‌های اقتصادی و فساد: تأثیر سیاست و اقتصاد بر فساد و مدیریت فوتبال.

---

ویژگی‌های برجسته کتاب

• رویکرد چندجانبه: ترکیب تحلیل‌های سیاسی، تاریخی و ورزشی.
• مطالعات موردی متنوع: مثال‌هایی از کشورهای مختلف و رویدادهای مهم جهانی.
• سبک نگارش جذاب: مناسب برای علاقه‌مندان به فوتبال و پژوهشگران حوزه سیاست.
• توجه به مسائل معاصر: پرداختن به رویدادهای اخیر در جهان ورزش و سیاست.

---

چرا این کتاب را بخوانیم؟

• برای درک عمیق‌تر از ارتباط سیاست با دنیای ورزش، به‌ویژه فوتبال.
• برای آشنایی با چگونگی استفاده از فوتبال در دیپلماسی و هویت‌سازی.
• برای تحلیل نقشی که فوتبال در شکل‌دهی به جامعه و فرهنگ جهانی ایفا می‌کند.
• برای علاقه‌مندان به تاریخچه و جنبه‌های پنهان فوتبال در سطح بین‌المللی.

---

مخاطبان کتاب

• علاقه‌مندان به فوتبال و ورزش‌های جهانی.
• پژوهشگران و دانشجویان علوم سیاسی، تاریخ و جامعه‌شناسی.
• مدیران و تحلیل‌گران ورزشی.
• کسانی که به ارتباطات بین ورزش، سیاست و فرهنگ علاقه‌مندند.

---

سفارش کتاب

کتاب فوتبال سیاسی در دنیای ورزش به‌عنوان یک منبع ارزشمند، دیدگاه‌های تازه‌ای در مورد تأثیرات اجتماعی و سیاسی فوتبال ارائه می‌دهد. با مطالعه این کتاب، سفری هیجان‌انگیز به تاریخ و پشت پرده‌های یکی از محبوب‌ترین ورزش‌های جهان خواهید داشت.

 

در ادامه فهرست این کتاب قابل مشاهده است:

عنوان صفحه
فصل اول 8
فوتبال چیست؟ 8
اخلاق در فوتبال 28
فصل دوم 34
فوتبال و سیاست 34
رابطه فوتبال و سیاست در ایران 41
فصل سوم 74
بررسی سیاسی‌ترین بازی‌های تاریخ فوتبال 74
فصل چهارم 92
تاثیرات جنگ و نزاع بین‌المللی قدرت‌های بزرگ بر ورزش فوتبال 92
بررسی تناقضات موجود در نظام بین‌الملل 92
تاثیر جنگ روسیه و اوکراین بر فوتبال 94
حمله آمریکا و انگلیس به افغانستان 97
عملکرد فیفا 100
منابع 106

 

در ادامه بخشی از مطالب این کتاب قابل مشاهده است:

قوانین هفده‌گانه فیفا

فیفا قوانینی در درون و بیرون از زمین فوتبال وضع کرده است. این قوانین در ۳ مارس ۲۰۱۲ تغییرکرد و در ۱ ژوئن ۲۰۱۲ به اجرا درآمد. در زیر به‌طور مختصر به شرح آن‌ها می‌پردازیم:

زمین بازی: بازی باید روی چمن طبیعی یا مصنوعی به رنگ سبز انجام‌گیرد. از چمن مصنوعی در بازی‌های جام کنفدراسیون‌ها و یا مسابقات بین‌المللی باشگاهی استفاده می‌شود. زمین‌ها باید حداقل کیفیت بین‌المللی تعیین‌شده توسط فیفا را داشته‌باشد

توپ: توپ بازی باید از چرم یا مواد مناسب دیگر ساخته شده‌باشد و محیط آن بیش از ۷۰ سانتی‌متر یا کم‌تر از ۶۸ سانتی‌متر نباشد

تعداد بازیکنان: هرتیم در هر بازی باید ۱۱ بازیکن درون زمین داشته‌باشد که یکی از آن‌ها دروازه‌بان است. تیمی‌که افراد درون زمینش کم‌تر از ۷ بازیکن باشد، حق ادامه‌ی بازی را ندارد

تجهیزات بازیکنان: بازیکن حق استفاده یا پوشیدن هرگونه چیز خطرناکی مانند جواهرات را ندارد.

داور: هربازی توسط یک داور که اقتدار کامل بر اجرای قوانین بازی را داشته‌باشد، کنترل می‌شود.

کمک‌داوران: دوکمک‌داور در زمین وجود دارند که می‌توانند در این موارد به تصمیم داور اعتراض‌کنند: ۱- هنگامی‌که تمام توپ میدان بازی را ترک‌کند. ۲- هنگامی‌که کرنر، گل و پرتاب انجام می‌گیرد. ۳- هنگامی‌که ممکن‌است یک بازیکن در شرایط آفساید باشد. ۴- زمانی که تیمی‌درخواست تعویض‌کند. ۵- هنگامی‌که از دیدگاه داور، سوءرفتار و یاهر حادثه‌ی دیگری رخ‌دهد. ۶- هنگامی‌که خطایی انجام می‌گیرد، کمک‌داور می‌تواند مسئله را بهتر برای داور توضیح‌دهد. ۷- هنگامی‌که در ضربات پنالتی، پیش از این که بازیکن ضربه را بزند، دروازه‌بان پایش از خط دروازه جلوتر بیاید و توپ وارد دروازه‌شود، کمک‌داور اعتراض می‌کند.

مدت زمان بازی: بازی فوتبال در دو نیمه ۴۵ دقیقه‌ای انجام می‌گیرد، مگر این‌که داور و دوتیم بر تغییر مدت زمان بازی توافق کرده‌باشند. هرگونه توافق برای تغییر مدت زمان بازی (برای مثال کاهش هرنیمه به ۴۰ دقیقه به‌دلیل نبود نور کافی) باید پیش از انجام بازی، صورت گرفته‌باشد.

آغاز مجدد بازی: بازی در این موارد مجدداً آغاز می‌گردد: ۱- هنگام آغاز مسابقه ۲- پس از به‌ثمر رسیدن یک گل در طول بازی ۳- هنگام آغاز نیمه دوم ۴- هنگام آغاز هردو نیمه وقت‌های اضافی.

توپ درون و بیرون از بازی: هنگامی‌که تمام توپ از خط دروازه یا خط‌های طولی و عرضی زمین ردشود، بازی توسط داور متوقف می‌شود.

گل‌زدن: هنگامی‌که تمام توپ از خط دروازه ردشود، به‌شرطی که پیش از آن خطایی صورت نگرفته‌باشد، این تیم گل به‌ثمر رسانده‌است.

آفساید: بر اساس این قانون بازیکنی که در موقعیت آفساید قرار دارد حق مشارکت فعال در بازی را ندارد. بازیکنی در موقعیت آفساید است که در هنگام زدن ضربه توپ توسط هم‌تیمیش هم جلوتر از توپ و هم جلوتر از بازیکن ماقبل آخر تیم حریف به دروازه حریف نزدیکتر باشد.

خطا و سوء رفتار: هنگامی‌که بازیکنی هریک از این خطاها را انجام‎دهد، خطا کرده‌است و ضربه‌ی آزاد به تیم حریف تعلق می‌گیرد: ۱- زدن ضربه یا لگد به بازیکن حریف ۲- خطای پشت پا زدن یا تلاش برای انجام خطای پشت پا زدن ۳- پرش بر روی بازیکن حریف ۴- حمله به حریف ۵- حملات یا اقدام به حملات به حریف ۶- هل‌دادن حریف ۷- تکل‌زدن بر روی حریف.

ضربات آزاد: ضربات آزاد یا به‌شکل مستقیم یا غیرمستقیم‌اند

ضربه پنالتی: اگر بازیکن تیم خودی، بر روی بازیکن حریف که در محوطه‌ی جریمه‌شان است، خطاکند، خطای پنالتی صورت گرفته‌است. شانس گل‌زدن از ضربه‌ی پنالتی به‌شکل مستقیم، بسیار زیاد است. زمان تلف‌شده برای زدن یک پنالتی، در پایان هرنیمه یا وقت اضافه گرفته می‌شود

پرتاب: پرتاب یکی از روش‌های آغاز مجدد بازی‌است. هنگامی‌که توپ به بازیکنی برخورد کند و تمام توپ از خط طولی زمین بیرون‌برود، تیم حریف باید توپ را از محل بیرون‌رفتن آن روی خط، پرتاب‌کند. گل‌زدن با یک پرتاب ممنوع‌است

ضربه گل: گل‌زنی یکی دیگر از روش‌های آغاز مجدد بازی‌است. اگر توپ از خط دروازه ردشود و بازیکن دیگری به توپ برخوردکند، آن ضربه گل محسوب می‌شود. یک گل ممکن‌است تنها با زدن یک ضربه به‌ثمر برسد.

ضربه کرنر: ضربه‌ی کرنر روشی دیگر برای آغاز مجدد بازی‌است. هنگامی‌که توپ به بازیکن خودی برخوردکند و از خط عرضی دروازه خودی ردشود، برای تیم حریف ضربه‌ی کرنر به‌دست می‌آید. یک گل ممکن است از راه ضربه‌ی کرنر به‌طور مستقیم به تیم حریف به‌ثمر رسانده‌شود.

انواع چالش‌ها و حواشی فوتبال

در فوتبال بارها و بارها فریب داور رخ داده است٬ مانند به عمد خود را به زمین انداختن، تمارض، اتلاف وقت و …. گاهی این کارها آن‌قدر ماهرانه صورت می‌گیرند که داوران هم متوجه آن نمی‌شوند؛ برای نمونه، دیه‌گو آرماندو مارادونا در جام جهانی گلی با دست خود به‌ثمر رساند که داوران متوجه آن نشدند و آن گل بعدها لقب دست خدا را بر خود گرفت. قانون‌گذاران فوتبال تاکنون با فریب خود را به زمین انداختن را نادیده‌گرفته و تصمیم جدی درباره‌ی آن نگرفته‌اند. جیم بویس، معاون رئیس فیفا سپ بلاتر، می‌گوید:«با فریب خود را بر زمین انداختن، سرطان فوتبال است و بازیکنانی که این کار را انجام می‌دهند، گناه‌کار و مجرم محسوب می‌شوند.» اتلاف وقت یکی از راهبردهای تیم برای کسب نتیجه‌ای مطلوب در مسابقه است و تیمی‌که استفاده از راهبردهای قانونی را بی‌فایده می‌داند، به این کار روی می‌آورد. جایگزین‌کردن بازیکنان در اواخر بازی، وانمودکردن آسیب‌دیدن بازیکنان، تأخیر در انجام ضربات آزاد و پرتاب‌ها و گرفتن و ضربه‌زدن توپ توسط دروازه‌بانان از جمله کارها برای اتلاف وقت مسابقه است. بازیکنان اغلب توپ را به پرچم گوشه‌ی زمین کنار نقطه‌ی کرنر می‌برند و اندکی از وقت باارزش بازی را تلف می‌کنند.

فیفا ادعا می‌کند که وظیفه‌ی محافظت بازیکنان از زورافزایی را به‌خوبی انجام می‌دهد و فوتبال عاری از زورافزایی است. فیفا قوانین سختگیرانه‌ای را برای مبارزه و کنترل زورافزایی وضع‌کرده و در این راه سازمان جهانی مبارزه با زورافزایی نیز فیفا را یاری می‌کند. سالانه تعداد بازیکنانی که زورافزایی می‌کنند، با نوساناتی همراه‌است و گاه این تعداد افزایش و گاه کاهش می‌یابد. فیفا هرسال از بازیکنان آزمایش زورافزایی می‌گیرد و گاهی ممکن‌است به‌طور ناگهانی بازیکنان تیمی‌را که مشکوک به زورافزایی است، مورد آزمایش زورافزایی قراردهد.

برخی از چالش‌ها و حواشی مهم دیگر فوتبال عبارتند از:

توهین‌های نژادپرستانه: برای نمونه، در بازی میان باشگاه فوتبال آ. ث. میلان و ارورا پرو پاتریا ۱۹۱۹، طرفداران پاتریا به یک‌هافبک غنایی میلان به نام کوین پرینس بواتنگ توهین نژاد پرستانه کردند. او نیز توپ را به سوی طرفداران پاتریا شوت‌کرد و با عصبانیت زمین را ترک‌کرد. دیگر بازیکنان و مربیان میلان نیز به دنبال وی زمین را ترککردند.

عدم رعایت فیرپلی (بازی جوانمردانه): برای نمونه، یوفا از باشگاه فوتبال بایرن مونیخ به خاطر ۱۵ سال رعایت بازی جوانمردانه٬ به صورت نقدی تقدیر کرد. در سپتامبر ۲۰۱۲، یوفا قوانین فیرپلی مالی را به عنوان یک قانون به اجرا درآورد و ۲۳ باشگاه را برای عدم رعایت این قوانین جریمه‌کرد. فیرپلی مالی یوفا مجموعه آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌هایی است که هدف آن، بازی جوانمردانه و نظم و انضباط بیشتر است که در سپتامبر ۲۰۰۹ به تصویب رسید.

حوادث: برای نمونه، سانحه هیلسبورو در سال ۱۹۸۹ موجب مرگ ۹۶ نفر شد و در سانحه ورزشگاه هیسل، گروه بزرگی از طرفداران لیورپول از حصار ردشدند و میان آن‌ها و طرفداران یوونتوس دعوایی درگرفت که موجب مرگ ۳۲ نفر شد. یوفا نیز در پاسخ به این کار طرفداران لیورپول را از حضور در رقابت‌های اروپایی تا اوایل سال ۱۹۹۰ میلادی ممنوع‌کرد و تعدادی از طرفداران این باشگاه نیز به‌جرم آدم‌کشی و قتل محاکمه‌شدند.

مافیای فوتبال: برای نمونه، مافیا و گانگسترهای ایتالیایی با استفاده از متن‌های فوتبال، به زندانیان محکوم‌شده پیامک‌های سری می‌زنند. دادستان‌های ضدمافیایی نیز به شدت با جرایم این مافیا و گانگسترها مبارزه می‌کنند.

 

 

فوتبال و سیاست: برای نمونه، یک‌بار زدنیک زمان، سرمربی سابق باشگاه فوتبال آ. اس. رم گفت:

با وجود این که ما بیشتر در فوتبال بیننده‌ی یک ورزش باشیم، بیننده‌ی حضور سیاست و تجارت در فوتبال هستیم که این ذهنیت تأثیر بسیار بد و منفی روی مربیان و هم‌چنین بازیکنان می‌گذارد.

خرافات و پیش‌گویی: برای نمونه، در جام جهانی ۱۹۹۸، بدن فابین بارتز، دروازه‌بان تیم ملی فوتبال فرانسه، به یک نماد موفقیت‌آمیز برای فرانسه تبدیل شده‌بود و تیم فرانسه عقیده‌داشت که اگر بدن بارتز را لمس‌کنند، موفق خواهندشد. در پایان، فرانسه قهرمان جام جهانی ۱۹۸۸ شد.

به عنوان نمونه‌ای دیگر، یک هشت‌پای پیشگوی آلمانی به نام «پُل» مسابقات جام جهانی ۲۰۱۰ آفریقای جنوبی را پیش‌گویی می‌کرد و پیش‌گویی‌های او درست بود.

کنفدراسیون‌ها

کنفدراسیون بین‌المللی فوتبال (فیفا)، کنفدراسیون بین‌المللی ورزش‌های فوتبال، فوتسال و فوتبال ساحلی است که در ۲۱ مه ۱۹۰۴ در پاریس، فرانسه تأسیس‌شد. تاکنون ۲۰۸ کنفدراسیون کشوری از جمله فرانسه، بلژیک، دانمارک، هلند، اسپانیا، سوئد و سوئیس عضو فیفا هستند و بیش از ۲۵۰ میلیون نفر فوتبالیست در جهان وجوددارد. مقر فیفا در زوریخ، سوئیس واقع شده‌است.

شش کنفدراسیون فوتبال قاره‌ای از اعضای فیفا هستند:

آسیا: کنفدراسیون فوتبال آسیا[1]

آفریقا: کنفدراسیون فوتبال آفریقا[2]

اروپا: اتحادیه‌ی فوتبال اروپا[3]

آمریکای شمالی و مرکزی و کارائیب: کنفدراسیون فوتبال آمریکای شمالی و مرکزی و کارائیب[4]

آمریکای جنوبی: کنفدراسیون فوتبال آمریکای جنوبی[5]

اقیانوسیه: کنفدراسیون فوتبال اقیانوسیه[6]

انواع مسابقات محلی و رقابت‌های بین‌المللی فوتبال

فوتبال خیابانی یک نوع بازی فوتبال محلی است که تیرهای دروازه‌های آن می‌تواند آجر، سنگ و اشیاء مشابه آن باشد. این بازی‌ها در پیاده‌روها، کوچه‌ها و خیابان‌ها انجام می‌گیرند و تعداد بازیکنان تیم‌ها ۳ و بیشتر از آن است. از جمله کشورهایی که این بازی‌ها در آن انجام می‌گیرد، می‌توان به برزیل اشاره‌کرد. رقابت‌های حساس فوتبال همیشه میان دو تیم هم‌شهری بوده‌است. برای نمونه، بازی‌های تیم‌های هم‌شهری لیورپول با اورتون، منچستر یونایتد با منچستر سیتی و چلسی با آرسنال بسیار مهم و حساس بوده‌اند. به بازی دو تیم همشهری، شهرآورد یا دِربی می‌گویند.

جام جهانی فوتبال بزرگ‌ترین رویداد ورزشی جهان است و تیم‌های ملی مردان الف از ۲۰۸ کنفدراسیون فوتبال برگزیده می‌شوند و در این جام شرکت می‌کنند. این مسابقات هرچهار سال یک‌بار انجام می‌گیرد. نخستین مسابقات جام جهانی فوتبال در سال ۱۹۳۰ برگزارشد و تاکنون به‌جز سال‌های ۱۹۴۲ و ۱۹۴۶ به‌علت جنگ جهانی دوم، هرچهار سال یک‌بار بر‌گزار شده‌است. این مسابقات فعلاً در قالب ۳۲ تیم در کشور (های) میزبان و در طول دوره‌ای یک‌ماهه انجام می‌گیرد. مسابقات مقدماتی جام جهانی فوتبال برای تعیین تیم‌های شرکت‌کننده در جام جهانی فوتبال طی سه‌سال انجام می‌گیرد. جام جهانی فوتبال ۲۰۱۰ به میزبانی آفریقای جنوبی، واپسین جام جهانی بود که تیم ملی فوتبال اسپانیا قهرمان این جام شد. جام جهانی فوتبال ۲۰۱۴ به میزبانی برزیل حدود دوسال بعد انجام خواهدگرفت. تیم‌های ملی برزیل، ایتالیا و آلمان به‌ترتیب با کسب ۵، ۴ و ۳ عنوان قهرمانی، پرافتخارترین تیم‌های ملی جام جهانی فوتبال هستند.

رقابت‌های بین‌المللی فوتبال برای نخستین‌بار در بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۰۰ پاریس، فرانسه اجراشد. پس از آن، فوتبال در همه بازی‌های المپیک تابستانی به‌جز بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۳۲ لس‌آنجلس، ایالات متحده آمریکا اجراشد. پس از بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۹۲ بارسلونا، اسپانیا، تیم ملی فوتبال اسپانیا واپسین تیم اروپایی بود که موفق به کسب مدال طلای فوتبال در بازی‌های المپیک تابستانی شد. از بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۹۶ آتلانتا، ایالات متحده آمریکا به بعد، تنها تیم‌های آفریقایی و آمریکای جنوبی موفق به کسب مدال طلای فوتبال المپیک شدند. هم‌چنین در المپیک سال ۱۹۹۶، فوتبال بانوان به برنامه‌ی المپیک افزوده‌شد. تیم ملی فوتبال بانوان ایالات متحده آمریکا چهاربار در سال‌های ۱۹۹۶ در آتلانتا، ۲۰۰۴ در آتن، ۲۰۰۸ در پکن و ۲۰۱۲ در لندن موفق به کسب مدال طلا شدند. بانوان آمریکا در بازی پایانی المپیک ۲۰۰۰ در سیدنی، از تیم ملی فوتبال بانوان نروژ شکست‌خوردند و کسب مدال نقره نائل‌آمدند.

پس از جام جهانی، جام‌های ملت‌های قاره‌ها مهم‌ترین مسابقات بین‌المللی فوتبال هستند که توسط کنفدراسیون‌های هرقاره میان تیم‌های ملی آن قاره بر‌گزار می‌شود. این مسابقات شامل: جام ملت‌های اروپا (یوفا)، کوپا آمریکا (کونمبول)، جام ملت‌های آفریقا (سی‌اِی‌اِف)، جام ملت‌های آسیا (اِی‌اف‌سی)، جام طلایی کونکاکاف (کونکاکاف) و جام ملت‌های اقیانوسیه (اُاِف‌سی) می‌شوند. جام کنفدراسیون‌ها یکی دیگر از جام‌های بین‌المللی است که قهرمانان هرقاره با میزبان جام جهانی فوتبال آینده و قهرمان جام جهانی گذشته در دو گروه تقسیم‌بندی می‌شوند و به رقابت با یک‌دیگر می‌پردازند. معتبرترین جام‌های بین‌المللی باشگاهی، جام‌های باشگاه‌های قاره‌ها هستند که عبارتند از: لیگ قهرمانان اروپا (یوفا)، لیگ قهرمانان آسیا (اِی‌اِف‌سی)، جام لیبرتادورس (کونمبول)، لیگ قهرمانان اقیانوسیه (اواِف‌سی)، یگ قهرمانان کونکاکاف (کونکاکاف) و لیگ قهرمانان آفریقا (سی‌اِی‌اِف). قهرمانان جام باشگاه‌های شش‌قاره در جام باشگاه‌های جهان به رقابت با یک‌دیگر می‌پردازند. ان اف بورد هر دوسال یک‌بار، مسابقاتی میان ۲۷ عضو خود بر‌گزار می‌کند که جام جهانی ویوا نامیده می‌شود و یکی از اعضای ان اف بورد، میزبان جام است. این جام زیر نظر فیفا نیست.

 

انواع مسابقات داخلی، لیگ‌ها و رقابت‌های باشگاه‌هی

در اوایل سال ۱۹۳۰ میلادی، لیگ‌های مختلفی در کشورهای مختلف جهان به‌وجود آمدند. لیگ‌های فوتبال درآمدزایی بالایی دارند؛ اما گاهی‌اوقات ممکن‌است که باشگاه‌ها نه‌تنها هیچ سودی‌نکنند، بلکه ضرر نیز بکنند. در فصل ۰۷–۲۰۰۶ لیگ برتر فوتبال انگلستان، حقوق باشگاه‌ها ۱۳% افزایش‌یافت. (متوسط افزایش باید ۱۱% باشد.) لیگ‌ها مقدار زیادی از درآمدهای خود را صرف پخش بازی‌هایشان در رادیو و تلویزیون می‌کنند.

از معروف‌ترین و بهترین لیگ‌های فوتبال جهان می‌توان به لا لیگا (اسپانیا)، لیگ برتر انگلستان، سری آ (ایتالیا)، لیگ ۱ (فرانسه)، بوندس‌لیگا (آلمان)، لیگ برتر فوتبال هلند، لیگ برتر فوتبال روسیه، لیگ برتر فوتبال برزیل، دسته‌ی برتر فوتبال آرژانتین و دسته‌ی برتر فوتبال مکزیک اشاره‌نمود.

باشگاه فوتبال کورینتیانس برزیل نخستین باشگاه غیراروپایی است که چندین‌بار قهرمان جام باشگاه‌های جهان شده‌است. کورینتیانس، باشگاه فوتبال چلسی را در مسابقه‌ی پایانی جام باشگاه‌های جهان در سال ۲۰۱۲ با نتیجه‌ی ۰–۱ شکست‌داد و مجدداً قهرمان این جام معتبر شد. باشگاه فوتبال رئال مادرید توسط فیفا به‌عنوان بهترین باشگاه فوتبال سده بیستم میلادی شناخته شده‌است.

اخلاق در فوتبال

در تعریف ورزش گفته شده است که:” فعالیت‌های جسمانی که با رقابت همراه است و تابع یک سری قواعد و مقررات خاص می‌باشد”. داوران در هر رشته ورزشی ملزم به اجرای قواعد و مقررات مربوط به آن رشته هستند و وجود اینگونه مقررات، بحث اخلاق در ورزش را مطرح می‌سازد.

در اینجا این سؤال مطرح می‌شود که آیا اخلاق در ورزش متمایز از اخلاقی است که در تجارت، حقوق یا پزشکی وجود دارد؟ اگر ما ناچاراز داشتن قواعد اخلاقی در ورزش هستیم باید تعیین این قواعد را به معلمین اخلاق واگذار نماییم یا افراد ذیریط با ورزش باید درک واقعی از اخلاق داشته باشند و به اهمیت مفاهیم اخلاقی رایج در ورزش آگاهی داشته باشند تا بتوانند وظایف خود را به درستی و صداقت انجام دهند.

به طور کلی، هر فردی که ناچار از تصمیم گیری است باید تصمیم خود را بر مبنای اصول راهنمای مشخصی استوار نماید. حال چگونه باید یک تصمیم منطبق بر اخلاق گرفت و چه اصولی به عنوان راهنما باید به کار برده شوند؟ آیا هر فرد فقط آنچه را که درست می‌پندارد، باید انجام دهد؟ آیا در یک تصمیم گیری تنها جنبه‌های قانونی را باید در نظر داشت و سایر اصول را فراموش نمود؟ به عبارتی دیگر، آیا رفتاری می‌تواند قانونی اما غیر اخلافی باشد؟

معیارهای عمومی‌اخلاقی نظیر بازی جوانمردانه، صداقت و درستکاری مبنایی برای اخلاق در ورزش هستند و ورزش مانند هر رویداد دیگری تاکید زیادی بر رعایت قواعد و مقررات دارد. اخلاق شعبه ای از فلسفه است زیرا بر آنچه درست و غلط است تمرکز دارد اما موضوع مهم یافتن معیاری است که تعیین نماید که از لحاظ اخلاقی چه چیزی صحیح یا غلط می‌باشد. یک جنبه از اخلاق در ورزش به آن می‌پردازد که چگونه افراد و تیم‌ها در هنگام مسابقه یا حضور در رقابت‌های ورزشی باید رفتار کنند. در این مورد، موضوع عمده رقابت نمودن با حریف اما در مسیری درست می‌باشد. در مسابقات در سطح جوانان، هدف توسعۀ شخصیت از راه سخت کوشی، احترام، کار تیمی، شهامت و نظم است در حالی که در ورزش حرفه ای هدف بردن حریف از راه تلاش بیشتر و مهارت است نه بردن به هر طریقی و از راه نیرنگ و فریب. هر چند که این یک انتخاب شخصی بوده اما سایر افراد نظیر مربیان، هم تیمی‌ها، تماشاگران و مدیران نیز در این تصمیم گیری مؤثر هستند.

اخلاق تجاری در مواردی با اخلاق در ورزش ارتباط پیدا می‌کند به طور مثال هنگامی‌که می‌خواهیم یک رویداد ورزشی را سازماندهی کنیم. شرکت‌های تجاری در دنیاد متغیر اقتصادی با رقابت شدیدی روبرو هستند و در موارد بسیاری ناچار از پیروی از اصل ” تجارت، تجارت است” هستند که در مواردی می‌توان نشانه‌هایی از آن را در ورزش یافت. باید توجه داشت که منافع رعایت اصول اخلاقی در ورزش در دراز مدت نمود می‌یابد و تمرکز بر موفقیت‌های کوتاه مدت می‌تواند موجب غفلت از تأثیر منفی این گونه موفقیت‌ها در دراز مدت شود. دیدگاه رفتار غیر اخلاقی باید جای خود را به فهم این موضوع دهد که رعایت اصول اخلاقی برای افراد حاضر در آن ورزش سودمند می‌باشد.

ذات هر ورزشی بر رقابت استوار است اما رابطۀ بین ورزشکاران و تماشاگران باید بر مبنای تعامل و همکاری باشد ونه مغایرت و تضاد. در مدل همکاری ورزشکاران با تلاش و حفظ روحیۀ ورزشکاری همزمان به تماشاگران، مدیران، تیم مقابل و داوران نیز احترام می‌گذارند. در ورزش حرفه ای، از یک سو ورزشکاران در هر فرصتی از بیمارستان‌ها بازدید کرده و با کودکان بیمار صحبت می‌کنند و از سویی دیگر تماشاگران به حریم زندگی خصوص ورزشکاران احترام گذاشته و از توهین و به کار بردن الفاظ زشت خودداری کرده و زمان و انرژی که ورزشکار برای موفقیت صرف نموده است را مورد قدردانی قرار می‌دهند. ورزش از آن جهت اهمیت یافته است که افراد گوناگون باید با یکدیگر همکاری نمایند تا انسجام و یکپارچگی را بوجود آورده تا بتوانند برای خود، تیم، شهر و کشور خود افتخار و غرور بیافرینند. ارزش ذاتی یک رقابت ورزشی در ظرفیت تولید کیفیتی از تجربۀ درونی برای ورزشکاران و تماشاگران است که بی بدیل و بیاد ماندنی می‌باشد.

بسیاری از ارزش‌ها جهانی بوده و درکی مشترک از آن در تمامی‌جوامع وجود دارد نظیر انصاف یا فریبکاری. برخی از دلایل برای ارائه رفتار غیر اخلاقی توسط ورزشکاران، مدیران باشگاه‌ها و مربیان موارد زیر می‌باشند:

تأکید بیش از اندازه بر پیروزی که موجب بروز مفهوم “پیروزی به هر قیمتی ” شده است؛

کسب شهرت و منافع اقتصادی در ورزش؛

فشار از سوی تماشاگران، مدیران و اقوام برای رسیدن به سطوح کیفی بالاتر؛

عدم تأکید بر روحیه ورزشکاری و اهمیت کار تیمی‌در سطح آماتوری؛

تجاری شدن ورزش؛

تأکید بیش از اندازه بر اهمیت نقش ورزش در سطح جامعه به طور کلی که دستیابی به موفقیت را به هر قیمت توجیه می‌سازد.

براساس مادۀ ۷۳ قانون جدید انضباطی فیفا، کمیتۀ اخلاق به نهادهای قضایی فیفا که شامل کمیتۀ انضباطی وکمیتۀ تجدیدنظر بود اضافه گردید و در کمیتۀ اجرایی فیفا این مقررات را در تاریخ ۱۷ ژوئیه ۲۰۱۲ را در ۸۸ ماده به تصویب رساند. این مجموعه مقررات بر رفتاری که به تمامیت و اعتبار فوتبال لطمه وارد می‌کند و به طور خاص بر رفتار غیر قانونی، غیر اخلاقی و غیر اصولی اعمال خواهد شد؛ و بر تمام مقامات رسمی‌و بازیکنان و همچنین کارگزاران رسمی‌مسابقات و بازیکنان اعمال خواهد شد.

مقررات اخلاقی فیفا مواردی نظیرقواعد کلی رفتاری، وظیفۀ بی طرفی، وفاداری، رازداری، افشاگری، عدم تعارض منافع، پیشنهاد و قبول هدایا و سایر منافع، رشوه و فساد، حق دلالی و گرفتن کمیسیون، عدم تبعیض و درستی مسابقات و رقابت‌هارا در برمی‌گیرد.

کمیتۀ اخلاق مرکب از یک اتاق تحقیق و یک اتاق حکمیت است وکمیتۀ اخلاق حق رسیدگی به تمام دعاوی ناشی از اعمال مقررات اخلاقی فیفا و سایر قواعد و مقررات فیفا را دارد همچنین کمیتۀ اخلاق حق قضاوت در زمینۀ رفتار تمامی‌افرادی که ملزم به رعایت این مقررات هستند، هنگامی‌که وظایف خود را ایفا می‌کنند، دارد.

از سویی فیفا، مقررات رفتاری خود را در ۶ خرداد ۱۳۹۱ به تصویب رساند وتأکید نمود که رعایت اصول رفتاری وضع شده در مقررات رفتاری برای فیفا و اهدافش ضروری است، بخصوص برای حفظ و ارتقای فوتبال به طور مداوم و توسعۀی جهانی آن در پرتو ارزش‌هایی چون وحدت، آموزش و ارزش‌های فرهنگی و انسانی و به طور مشخص توسط برنامه‌های توسعه و جوانان و همچنین جلوگیری از هرگونه روش و یا اعمالی که ممکن است سلامت بازیها و رقابت‌ها را به خطر انداخته و یا موجب سوء استفاده از فوتبال شود.

مقررات رفتاری در خصوص همه اعضای خانواده فیفا اعمال می‌شود، به طور مشخص برای:

مقامات رسمی: مقامات رسمی‌شامل همۀ اعضای فدراسیون‌ها، اعضای کمیته‌ها، داوران و کمک داوران، مربی‌ها، تمرین دهنده‌ها و هر فرد دیگری که مسئولیت فنی، پزشکی و یا اداری در فیفا، یک کنفدراسیون، فدراسیون، لیگ و یا باشگاه را بر عهده دارد، می‌شود.

بحث بازی جوانمردانه از جام جهانی ۱۹۸۶ مکزیک و پس از گلی که «دیه گو مارادونا» با دست به تیم ملی انگلیس زد، از سوی «ژائو‌هاولانژ»، رییس وقت فیفا مطرح شد. بازی جوانمردانه رسمی‌است که از آن سال با حمایت روسای فیفا به صورت معمول درآمده است، ولی با وجود این، هیچ گاه به صورت یک الزام قانونی وارد فوتبال نشد.

و به این ترتیب بود که از همان سال، فدراسیون جهانی فوتبال با تهیه دستورالعملی، کدهای اداره و عملیاتی[7] ایده ای به نام بازی جوانمردانه را شرح داد.

1. برای بردن بازی کنید
2. جوانمردانه بازی کنید
3. قوانین بازی را رعایت کنید
4. به حریف، هم تیمی‌ها، داوران، مسئولین اجرایی و تماشاگران احترام بگذارید
5. شکست را با وقار بپذیرید
6. زیبایی‌های فوتبال را ترویج نمایید
7. کسانی که ورزش را بدنام می‌کنند، تقبیح کنید
8. فساد، مواد مخدر، تخلف و دیگر موراد خطرناک برای ورزشمان را تقبیح و مردود سازید
9. به دیگران کمک کنید تا زیر فشار فساد و انحراف پایداری ورزند
10. کسانی را که از اعتبار فوتبال دفاع می‌کننند، محترم بشمارید

فیفا یازده اصل اساسی برای عمل و رفتار تعیین نموده است که شامل:

صداقت و رفتار اخلاقی

احترام به دیگران

عدم تحملِ تبعیض و آزار و اذیت

بازی جوانمردانه

تبعیت از قانون، قواعد و مقررات

جلوگیری از تعارض منافع

شفافیت و اطاعت

مسئولیت‌های اجتماعی و زیست محیطی

مبارزه علیه مواد مخدر و دوپینگ

عدم تحملِ رشوه و فساد

ممنوعیت شرط بندی و دستکاری نتایج