کتاب ضرورت تدوین بیمه نامه زلزله ۱

فهرست
عنوان صفحه
مقدمه 7
فصـل اول 13
کلیات تحقیق 13
بیان مسأله 15
اهمیت و ضرورت مطالعه 19
شرح اصطلاحات به کار رفته 21
فصـل دوم 23
پیشینه تحقیق 23
مروری بر تحقیقات انجام یافته 25
تحقیقات داخل کشور 25
تحقیقات خارج از کشور 36
مبانی نظری پژوهش 40
بیمه زلزله در چند کشور جهان 40
فصـل سوم 57
روش تحقیق 57
گام های تحقیق 59
روش تحقیق 59
جامعه و نمونه آماری 60
روش نمونه‌گیری 61
روش و ابزار جمع آوری داده ها 61
روایی و پایایی ابزار جمع آوری داده ها 62
روایی 62
بررسی روایی و پایایی 64
بررسی همبستگی 65
روش تجزیه و تحلیل داده ها 65
تحلیل های توصیفی 67
نرمال بودن داده ها با آزمون کولموگروف-اسمیرنوف 71
خلاصه مطالب فصل 73
فصـل چهارم 75
تجزیه و تحلیل داده ها 75
تجزیه و تحلیل داده ها 77
تجزیه و تحلیل استنباطی 80
بررسی شاخص ها 85
شاخص اقتصادی 85
شاخص فرهنگی 85
شاخص سیاسی 86
شاخص اجتماعی 87
فصـل پنجم 89
نتیجه گیری 89
نتایج 90
ارائه بیمه نامه زلزله ساختمان براي ایران 94
انواع خسارات ناشی از زلزله 94
خسارت مستقیم 94
خسارت غیرمستقیم 94
خسارت مالی 95
خسارات جانی 95
شرط زمانی بیمه زلزله 96
ذخیره هاي فنی در بیمه زلزله 96
اهمیت بیمه اتکایی در ریسک زلزله 97
مبلغ بیمه شده و حداکثر تعهد بیمه گر 98
پوشش پایه 98
پوشش هاي اختیاري 99
فرانشیز 100
استثنائات 100
متن پیشنهادي بیمه نامه زلزله ساختمان براي ایران 102
کلیات 102
شرایط عمومی بیمه نامه 104
شرایط اختصاصی بیمه نامه 109
منـابع و مآخـذ 113
منابع فارسی 114
منابع غیر فارسی 115

در بين مخاطرات طبيعي زلزله، سيل و خشكسالي به لحاظ خسارت مالي و جاني ناشي از وقوع آنها، از اهميت ويژه اي برخوردار ميباشد. در اين بين خسارات ناشي از زلزله در پاره اي از نقاط دنيا به ويژه در آسيا و كشورهاي در حال توسعه بيشترين ميزان را در بين خسارات حاصل از بلاياي طبيعي به خود اختصاص داده است. در كره زمين سالانه 800 زلزله با بزرگي 5 تا 6 و 100 زلزله با بزرگي 6 تا 7 و 15 زلزله با بزرگی 7 تا 8 در مقياس ريشتر به وقوع مي پيوندد. علي رغم پيشرفت هاي شگرف در تكنولوژي، هنوز انسان در برابر حوادث غيرمترقبه طبيعي چون زلزله درمانده است و گاه و بيگاه در معرض تلفات جاني و خسارت هاي مالی قرار میگیرد. تحقق زلزله در‌ ایران براساس شواهد و نظریات کارشناسان ایرانی و خارجی بسیار محتمل است‌ و تأخیر در تحقق‌ این‌ خطر نه تنها از احتمال آن نخواهد کاست بلکه متأسفانه این تأخیر می‌تواند موجب تشدید خطر زلزله در ابعاد فاجعه‌آمیز در زمان تحقق آن گردد. بنابراین باید سؤال شود که‌ زلزله چه نوع ریسکی است، چه خطراتی را در پی دارد و چگونه باید با آن برخورد نمود. بیمه‌گران معمولاً ریسکهای بیمه‌پذیر را به سه گروه تکنولوژی، اجتماعی و طبیعی تقسیم می‌نمایند‌ و کارشناسان مدیریت ریسک روشهای مقابله با آن را بررسی و پیشنهاد می‌کنند. برای بیمه‌گر مهمترین عامل شناخت ریسکی است که به وی منتقل می‌شود تا در صورت تحقق خطر زیان وارده‌ را‌ بصورتی جبران نماید که زیاندیده از نظر مالی در شرایط قبل از تحقق خطر قرار گیرد و این چیزی به جز تعریف عمل بیمه نیست و برای مدیران ریسک، شناخت‌ از‌ ریسک در مرحله اول به منظور بررسی امکان از بین بردن آن و در مرحله بعدی امکان کاهش آثار زیانبار آن چه از نظر تواتر (دفعات تحقق خطر) و چه‌ از‌ نظر شدت (وسعت و حجم‌ زیان‌ مالی) می‌باشد و بالاخره پس از طی نمودن این مراحل است که کارشناسان مدیریت ریسک به بررسی آنچه در اصطلاح «رسوبات ریسک» گفته‌ می‌شود‌، می‌پردازند. در این مرحله با توجه به توان‌ مالی‌ صاحبان و مالکان موضوع تحت بررسی قرار گرفته، پیشنهادات خود را براساس نوع بیمه‌ای که باید انتخاب شوند‌ ارائه می‌دهند‌ و سپس به تدوین روش انتقال ریسک به بیمه گر‌ می‌پردازند. متأسفانه در ایران «مدیریت ریسک» هنوز آنچنان شناخته شده نیست که از کاربرد وسیعی برخوردار باشد. مؤسسات محدودی که‌ با‌ این‌ شیوه آشنا شده‌اند، در چند سال اخیر در برنامه‌ریزیهای مدیریت بقاء‌ و توسعه از آن استفاده می‌نمایند و برای این مؤسسات، بیمه بعنوان بخشی از عملیات مدیریت ریسک‌ مفهوم‌ پیدا‌ کرده است (ناطق الهی،1379).
بیان مسأله
با توجه به اينكه كشور ما در كمربند مديترانه اي زلزله واقع شده است، از اين حوادث طبيعي و زيانهاي حاصل از آن مصون نيست و هر چند سال يكبار زلزله اي شديد منطقه اي از كشورمان را به ويراني مي كشاند. در كشور ما نيز براساس مطالعات 97 درصد شهرها در معرض زلزله با شدت 6/6 و 78 درصد آنها نيز در معرض زلزله با شدت 7 درجه در مقياس ريشتر قرار دارند. در عين حال بايد پذيرفت كه شهرهاي ما در مقابل زلزلة بزرگتر از 5/5 و روستاها در مقابل زلزله بزرگتر از 5/4 درجه آسیب پذیر هستند.(عکاشه، 1378) بنابراين بايد تدابيري جهت كاهش و جبران خسارت هاي ناشي از اين بلايا اتخاذ نمود كه از جمله اين تدابير ميتوان به نقش بيمه در جبران خسارت اشاره كرد. در حوادث فاجعه آميز به ويژه زلزله حجم خسارت ها بسيار سنگين و جبران آن از توان دولت ها (در سطح كلان( و خانواده ها (در سطح خرد) خارج است. به همين علت، صنعت بيمه با توان بالقوه و چتر حمايتي خود ميتواند، از سنگيني چنين خسارت هايي كاسته و دست كم تحمل آن را منطقی و راحت تر نماید.(امکچی، 1378) بیمه از مؤثرترین ابزار برای کاهش ریسک مالی پس از وقوع زلزله است.
با بررسی اجمالی روشهاي بیمه گري رایج در صنعت بیمه ایران و بیمه نامه هاي ارائه شده از سوي شرکتهاي بیمه در ارتباط با ساختمان و مطالعه روشها و شیوه هاي مقاوم سازي و ایمن سازي ساختمانها در کشور، به نظر می رسد ریسک هاي گسترده موجود در سطح کشور و راهکارهاي مدیریت آنها از تناسب مناسبی برخوردار نباشد. لذا بکارگیري روشها و ارائه محصولات بیمه اي متناسب که به کمک آنها بتوان توانمندي شرکتهاي بیمه در جبران خسارت هاي ناشی از سوانح طبیعی چون زلزله یا سایر خسارت هاي تهدیدکننده ساختمان را بالا برد، ضروري و انکار ناپذیر مینماید. ارائه خدمات بیمه اي متنوع که مستلزم پیش شرط هاي مقاوم سازي و ایمن سازي ساختمان و همچنین مسئولیت پذیري هریک از عوامل دخیل در ساخت وساز ساختمان است متناسب با سهم شان در کیفیت ساختمان احداث شده، اعم از مجري، طراح، ناظر، پیمانکار اصلی و پیمانکاران فرعی، تولیدکنندگان و فروشندگان مصالح و تجهیزات و تأسیسات ساختمانی میتواند به بهبود کیفیت ساختمانها و عمر مفید آنها و مقاوم سازي و ایمن سازي ساختمان کمک قابل ملاحظهاي نماید.(بسطامی،1391)
بیمه زلزله، نوعی از پوششهای بیمه‌ای در بخش بیمه‌های اموال است که براساس‌ آن‌ بیمه‌گر با صدور آن (البته در قبال دریافت حق بیمه) زیانهای مالی ناشی‌ از‌ تحقق‌ خطر زلزله را تا حدودی که در بیمه نامه تعهد شده است و با توجه‌ به‌ شرایطی‌ که در بیمه نامه قید شده است، جبران می‌نماید. متأسفانه برای بیمه خطر‌ زلزله‌ شرایط استانداردی وجود ندارد و شرکتهای بیمه با توجه به سوابق و تجربه خود در ارائه‌ این‌ پوشش روشهای مختلفی را انتخاب نموده‌اند. برخی فقط با درج و اضافه نمودن‌ خطر‌ زلزله به سه خطر آتش‌سوزی، صاعقه و انفجار‌ این‌ پوشش را ارائه داده‌اند و برخی با‌ صدور‌ برگ الحاقیه به بیمه نامه آتش‌سوزی این تأمین را بوجود می‌آورند که نوع‌ دوم‌ تا حدود زیادی ریسک منتقل‌ شده‌ و تعهد‌ بیمه‌گر‌ را‌ مشخص می‌سازد. به هر حال خطر زلزله در حال‌ حاضر‌ برای اموال و دارائیها صرفاً از طریق خرید بیمه نامه آتش‌سوزی و اضافه‌ نمودن اختیاری این خطر به سایر‌ خطرها بیمه نامه آتش‌سوزی‌ امکان‌پذیر‌ است.(ایثاری،1372) برخورد با حوادثی چون زلزله را همانند مواجه شدن با هر ریسک دیگری میتوان به سه بخش تقسیم کرد: 1) پیشگیری از تحقق ریسک 2) اقدامات و رفتارهای لازم در زمان تحقق خطر (امداد و نجات) 3) جبران خسارت های احتمالی ناشی از بروز ریسک.
به دلیل وقوع زلزله های شدید در کشور، مانند آنچه در شهرهای رودبار، زنجان، قزوین و بم اتفاق افتاد و انعکاس خسارت و تلفات تأثرانگيز و ملامت آور آنها و همچنین با توجه به وجود يك متغير مهم و اثرگذار بيمه ای -در معرض ريسک بودن کشور در مقابل ریسک زلزله- باید توجه ويژه اي در هر سه بخش تعریف شده صورت گيرد و مديريت بحران نيز در هر سه مرحله تشكيل گردد. از آنجا که زلزله می تواند تمام جنبه های زندگی خانواده ها را متزلزل نماید و از طرفی اکثر افرادی که پس از زلزله آسیب زیادی می بینند از اقشار متوسط و کم درآمد جامعه می باشند، باعث می شود که اهمیت بیمه زلزله احساس گردد. نفوذ بیمه زلزله در ایران بسیار پایین است بطوریکه از 21 میلیون واحد مسکونی در کشور، طبق آمارهای بیمه مرکزی حدود 300 هزار بیمه نامه آتش سوزی دارای الحاقیه زلزله می باشند.(بسطامی،1391) کمتر از یک درصد از ساختمانهای مسکونی در بم دارای بیمه زلزله بودند و اگر این آمار در حد قابل قبولی بود بیمه به عنوان یکی از بازوان توانای مدیریت بحران که قادر بود فشار اصلی را از روی دوش دولت و مصیبت‎دیدگان خارج و بخشی از هزینه های مالی را با بیمه اتکائی به شرکت‎های بیمه‎ای خارجی منتقل نماید. بیمه زلزله در کشور ما برعکس کشورهای توسعه یافته که یکی از اشکالی است که در دوران بازسازی بسیار رایج و متدوال است هنوز برای اکثر مردم ما ناشناخته است. چرا که در کشورهایی مانند ایران که گسل‎های زلزله‎خیز تقریباً مانند شاخه‎های درخت در همه جای آن گسترده شده است کمتر از ۵ درصد منازل مسکونی کشور بیمه زلزله دارند.(قراگوزلو،1383) زلزله 4/6 ریشتری مرداد ماه سال1391 آذربایجان شرقی در یک کانون روستایی، خسارات جانی و مالی قابل توجهی به بار آورد. حجم خسارات اعلامی بیش از 13000 میلیارد ریال است که سهم پرداختی شرکتهاي بیمه حدود 80 میلیارد ریال برآورد شده است.(بسطامی،1391) علیرغم وجود زلزله های متعدد، متأسفانه در ایران بیمه نامه های مستقل زلزله وجود ندارد و آنچه که هم اکنون در شرکت های بیمه به عنوان بیمه زلزله به فروش می رسد بصورت زیر مجموعه ای از بیمه آتش سوزی می باشد که تنها نامی از این بیمه را یدک می کشد.
بیمه زلزله در اکثر کشورهای درگیر با این مسئله، اساسی ترین و اصلی ترین روش برای جبران خسارت است. ضعف پوشش بیمه ای در كنار ديگر بخشهاي اثرگذار در ایران باعث گردیده تا جبران خسارت های سوانح طبیعی، اساساً توسط دولت و کمکهای مردمی باشد.(جلالی لواسانی و مشایخی، 1388) بنابراین ایجاد انواع پوشش های بیمه ای جبران خسارت ناشی از زلزله براساس توان شرکت های بیمه و نیاز جامعه برای محافظت در مقابل خسارت های ناشی از زلزله امری ضروری و انکار ناپذیر می باشد. یک سیستم بیمه موفق و کارا در زمینه بیمه زلزله باید راهکارهایی را برای کاهش ریسک و خسارات ناشی از آن ارائه دهد.

عمده مشکلات بیمه زلزله در ایران را میتوان بصورت زیر خلاصه نمود:
– فقدان پوشش بیمه زلزله در ایران و عدم مطلوبیت پوشش بیمه زلزله در بیمه نامه آتش سوزی
– کمبود سطح آگاهی مردم از بیمه زلزله و آثار آن
– فقدان بازار رقابتی و حضور شرکت های بیمه خارجی در ایران
– عدم گردآوری دقیق داده هاي خسارات زلزله هاي گذشته
– برخورد احساسی با موضوع بیمه زلزله (بعد از زلزله، بیشتر به مقاوم سازي یا بیمۀ زلزله تمایل وجود دارد)
– عدم مطالعات تفکیکی با توجه به یکسان نبودن ریسک در همه نقاط کشور، استان و حتی یک شهرستان
– عدم وجود تنوع بیمه نامه هاي زلزله ساختمان در بازار بیمه کشور
– عدم تبلیغ کافی توسط شرکت هاي بیمه و عدم استفاده از متخصصین مرتبط با مباحث زلزله در فرهنگ سازي این مسئله
– عدم نقش داشتن بیمه در مراحل ساخت ساختمان و عدم کنترل هاي لازم. (قنبری،1395)
بنابراین این تحقیق به دنبال راههایی برای کاهش نقش مستقیم دولت و تشکیل صندوق بیمۀ حوادث طبیعی، حرکت در راستاي پیشگیري، شناخت عملکرد بیمۀ ساختمان در کشورهاي موفق، ارائه یک مدل و مبناي محاسباتی براي شرکتهاي بیمه براي تبیین و ارائه خدمات بیمه اي مربوط به ساختمان در برابر زلزله، تعیین ریسک هاي مرتبط و پارامترهاي مؤثر در کیفیت عملکرد ساختمانها در برابر زلزله با درنظرگرفتن شرایط بومی ایران، ارائه روش هایی براي برآورد میزان خسارت هاي مالی وارده بر ساختمان مورد نظر بیمه گذار در زلزله احتمالی آینده، ارائه محصولات بیمه اي متنوع در بخش ساختمان که بتواند علاوه بر پوشش ریسک هاي متفاوت مرتبط با آن، موجبات مقاوم سازي و ایمن سازي ساختمان ها را فراهم آورد.

اهمیت و ضرورت مطالعه
آمادگی در مقابل ریسک زلزله اگر بهینه باشد به تبع آن آسیب پذیری اجتماعی نیز به شدت کاهش می یابد. در حالی که مکانیزم تأمین مالی پیش از فاجعه (بیمه) میتواند در معرض خطر بودن دولت را به شدت کاهش دهد و فرآیند بازسازی را تسریع کند. پایین بودن زمان وقوع زلزله این امر را در ذهن افراد عادی تداعی می کند که ریسک زلزله کم است اما وقوع چند زمین لرزه عظیم طی چند سال گذشته در جهان سبب خسارات مالی گسترده و تعداد زیادی کشته و زخمی گردید. خسارات اقتصادی رکوردشکن و بی سابقه این حوادث باعث شده که ارزش و حجم ساخت و ساز در مناطق زلزله خیز افزایش یابد و در عین حال سبب تغییر رویکرد آنها به مسأله بیمه و به تبع افزایش نفوذ بیمه در جوامع خسارت دیده گردید. به واقع آنها به این باور رسیده اند که صنعت بیمه میتواند مکانیزم انتقال ریسک، فرآیند بازیابی و بازسازی را سرعت بخشد. شدت و بزرگی تأثیرات زلزله های اخیر، هوشیاری و توجه مدیران و کارشناسان را به مقولهی ریسک زلزله افزایش داده است. خریداران بیمه و مدیران ریسک در کشورهایی که در معرض خطر زلزله های بزرگ هستند، مشتاقانه مشغول فراگیری و تحقیق در زمینه شیوه ها و چگونگی تعدیل بهتر ریسک زمین لرزه هستند.(افضلی و ترکاشوند،1393) در کشور ما بیمه ای تحت عنوان بیمه زلزله وجود ندارد و زلزله به صورت زیر مجموعه ی بیمه آتش سوزی و جزء پوششهای فرعی آن محسوب می شود. علیرغم وجود تهدیدهای جدی زلزله در کشور و بخصوص در شهرهای زلزله خیز دانستن این موضوع که تنها درصد ناچیزی از خانوارها بیمه هستند، حیرت انگیز است. با توجه به اینکه در ایران به ازای هر 23000 نفر یک نفر جان خود را در اثر زلزله از دست می دهد، دولت به تنهایی توان مقابله با خسارات و حوادثی که از پیامد زلزله به وجود می آید را ندارد.(پیرایش و کاظمی،1391) براساس آمارهای صورت گرفته شده از وضعیت مقاوم سازی ساختمانها در کشور زلزله خیز ایران، بیش از 90 درصد خانه های روستایی و در حدود 70 درصد ساختمان¬های شهری در برابر زلزله مقاوم نیستند. در تهران بیش از 50 درصد اجرای ساختمان¬های جدید و مرتفع، غیر اصولی بوده و تحت نظارت فنی دقیق نمی باشد.(توپچی نژاد و صفایی نژاد،1383) بر اين اساس توجه به نقش صنعت بیمه در این شرایط، میتواند بسیار حائز اهمیت باشد و به عنوان یک عامل اثرگذار در کاهش ریسک¬های مطرح شده، عمل کند.
بنابراین مهمترين نتيجه بيمه زلزله، تشويق در جهت ساخت و ساز صحيح و ايمن استفاده مي شود. از آنجا كه، صنعت بيمه بطور كلي جزء صنايع سودآور محسوب شده و خسارات وارده در صورت زلزله شديد بحدي خواهد بود، كه صنعت بيمه را در پرداخت خسارات با چالشي بزرگ روبرو خواهد ساخت. لذا صنعت بيمه با ارائه ضوابط خاص و با توجه به كيفيت ساختمان سقف بيمه نامه را مشخص مي سازد. صنعت بيمه در ساير كشورهاي زلزله خيز در ارتقاي كيفيت ساخت و سازها بسيار موثر عمل كرده است، چون از يك طرف شركت بيمه اي براي اينكه متضرر نشود، اجازه ساخت و سازهاي غيرمقاوم را نمي دهد و از سوي ديگر ساختمان سازها براي بهره مندي از تشويق هاي بيمه اي با رعايت الزامات مجبور به ساخت سازه هاي مقاوم هستند. با ارزيابي و رتبه بندي و نظارت كيفي صنعت ساختمان توسط شركت هاي واسطه اي و همچنين فرهنگ سازي مناسب، ديگر نيازي به نظارت و از سوي سازمان نظام مهندسي نخواهد بود و كارفرمايان طرح هاي ساختماني، خود در جهت ارزيابي و در نتيجه ارتقاي ضريب ايمني ساختمانشان اقدام ميكنند.(غفاری،1383) از این رو صنعت بیمه میتواند در راستای کمک به دولت و مردم در جهت جبران خسارات نقش مهمی را ایفا نماید. از آنجا که زلزله میتواند جوانب زندگی خانواده ها را متزلزل نماید و از طرفی اکثر افرادی که پس از زلزله آسیب زیادی می بینند از اقشار متوسط و ضعیف هستند باید به آن توجه ویژه ای نمود.
بنابراین این مطالعه سعی دارد بوسیله ارائه مدلی بیمه نامه زلزله و همچنین مستقل نمودن این بیمه از بیمه آتش سوزی بتواند کمک به صنعت بیمه و رشد و توسعه آن و همچنین کمک به دولت برای پرداخت خسارت و ایجاد افزایش احساس امنیت در مردم نماید.

شرح اصطلاحات به کار رفته
1- اصل جبران خسارت: «اصل جبران خسارت» به عنوان يکي از بنيادي ترين اصول در قرارداد بيمه خسارت، داراي نقش موضوعي است و نيز قلمرو موضوعي گسترده تري نسبت به مفهوم خسارت در مسئوليت مدني دارد. اين اصل متضمن دو جلوه است؛ نخست اينکه به موجب اين اصل، بيمه گر متعهد به جبران خسارتي است که در نتيجه وقوع حادثه مورد بيمه بر اموال بيمه گذار، در بيمه اموال و بر اشخاص، در بيمه مسئوليت وارد شده است. لذا، جبران خسارت بايد زيان ديده را در وضعيتي که قبل از وقوع حادثه داشته، قرار دهد. در واقع مطابق اين اصل، خسارت وارده بايد به تمامي و به نحو مطلوب جبران شود که به بعد اثباتي نيز معروف است. دوم اينکه جبران نبايد موجب افزايش دارايي زيان ديده شود و بيمه نبايد هرگز بصورت منبع انتفاع براي زيان ديده درآيد (جنبه منفي). به هر حال، هر چند اين اصل داراي دو رويکرد متفاوت يا مثبت و منفي است، اما در مقام اجرا و اعمال آن لازم است رویه قضايي بر بعد اثباتي آن اعتماد و تکيه کند، مگر آنکه خلاف آن ثابت شود. اين اصل از اصول آمره قراردادهاي بيمه خسارت است که در اجراي آن، بيمه گران تعهد دارند که خسارت واقعي (ارزيابي شده) زيان ديدگان را طبق مفاد و شرايط بيمه نامه صادر شده، حداکثر تا سقف تعهدات بيمه اي جبران کنند.(بخشایش و باریکلو،1393)
2- مدیریت بحران (Crisis Management): علمی کاربردی است که بوسیله‌ مشاهده‌ سیستماتیک‌ بحران‌ها و تجزیه و تحلیل آنها در جستجوی ابزاری است که به وسیله آن‌ بتوان‌ از بروز بحران‌ها پیشگیری و در صورت کاهش آثار آنها، آمادگی امدادرسانی سریع‌ و بهبود‌ اوضاع اقدام کرد.(موسی کاظمی،1381)
3- بیمه زلزله (Earthquake insurance): نوعی از پوششهای بیمه‌ای در بخش بیمه‌های اموال است که براساس‌ آن‌ بیمه‌گر با صدور آن (البته در قبال دریافت حق بیمه) زیانهای مالی ناشی‌ از‌ تحقق‌ خطر زلزله را تا حدودی که در بیمه نامه تعهد شده است و با توجه‌ به‌ شرایطی‌ که در بیمه نامه قید شده است جبران می‌نماید.(ایثاری، 1372).
4- بیمه آتش سوزی Fire insurance)): موضوع بیمه آتش سوزی، تأمین خسارت و جبران زیان‌های مالی و مادی است که بر اثر وقوع خطر آتش‌سوزی به اموال و دارائی‌های منقول و یا غیرمنقول بیمه‌گذار اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی وارد می‌شود. بنابراین در بیمه آتش سوزی، خسارت‌های مالی مورد تأمین قرار می‌گیرند نه خسارت‌های جانی و بدنی. لذا در صورتیکه صدمه‌ای به افراد برسد، معمولاً این بیمه آن را پوشش نمی‌دهد. لازم به ذکر است که خسارت وارد به اموال اشخاص ثالث بر اثر وقوع آتش‌سوزی که مطابق قانون، موجب مسئولیت و پاسخ‌گویی بیمه‌گذار شود نیز همراه پوشش خطر آتش‌سوزی یا بطور جداگانه از طریق بیمه مسئولیت مدنی مورد تأمین بیمه‌گران قرار می‌گیرند. بیمه آتش سوزی مانند سایر شاخه‌های بیمه اموال، شامل اصل غرامت، قاعده جانشینی، اصل حسن نیت، قاعده نفع بیمه‌ای و قاعده نسبی سرمایه و حق‌بیمه می‌باشد.
زیر شاخه های بیمه آتش سوزی عبارتند از: بیمه آتش سوزی واحدهای مسکونی در رشته آتش‌سوزی واحدهای مسکونی موضوع بیمه عبارتست از ساختمان، تأسیسات و اثاث منزل که در مقابل خطرات آتش سوزی، انفجار، صاعقه به عنوان خطرات اصلی و طوفان، سیل،‌ زلزله و آتشفشان، ترکیدگی لوله آب، ضایعات ناشی از آب باران و ذوب برف،‌ خطر سقوط هواپیما و هلی‌کوپتر و قطعات منفک از آنها، سرقت اثاث و لوازم منزل و بسیاری از خطرهای دیگر تحت پوشش قرار می گیرد. (سایت بیمه ایران)
5- سوانح طبیعی (Natural Disaster): حوادث ناگهاني كه بوسيله پديده هاي طبيعي مانند زلزله، سيل، طوفان و فوران آتشفشان بوجود مي آيند. اين چنين سوانحي غالباً بدون هيچ گونه هشداري رخ مي دهند و تأثير سريع و نامطلوبي بر روي جمعيت انساني، فعاليتها و سيستم اقتصادي مي گذارند. (تعاریف موجود از سوانح طبیعی – میلاد صمیمی)