کتاب صفر تا صد مدیریت کسب وکار

فهرست
عنوان صفحه
پیشگفتار …………………………………………………………………………….. 7
مقدمه ……………………………………………………………………………….. ۱۳
فصل اول 21
مفاهیم و کلیات ……………………………………………………………………… ۲۱
تعریف کسبوکار ………………………………………………………………….. ۲۱
اصول کس بوکار …………………………………………………………………… ۲۲
اهداف کسبوکار …………………………………………………………………… ۲۲
اهداف راهاندازی کسبوکار ………………………………………………………… ۲۲
مشکلات اهداف کسبوکار ………………………………………………………… ۲۴
انواع کس بوکار …………………………………………………………………….. ۲۵
کسب وکار خدمات ی …………………………………………………………….. ۲۵
کسب وکار بازرگان ی ……………………………………………………………. ۲۶
کسب وکار تول ی د ی …………………………………………………………….. ۲7
کسب وکار مختلط ……………………………………………………………… ۲7
کسب وکار ا ی نترنت ی ……………………………………………………………. ۲۸
کسب وکار خانگ ی ……………………………………………………………… ۲9
کسب وکار روستا یی ……………………………………………………………. ۳۵
کسب وکار خانوادگ ی …………………………………………………………… ۳۶
کسب وکار کوچک ……………………………………………………………… ۳9
مدیریت کسبوکار …………………………………………………………………. ۴9
رشت هی تحصیلی مدیریت کسبوکار ………………………………………………. ۵۰
فصل دوم 59
کارآفرینی ……………………………………………………………………………. ۵9
کارآفرین ……………………………………………………………………………. ۶۲
انواع کارآفرینی ……………………………………………………………………… ۶۲
کارآفر ی ن ی سازمان ی ……………………………………………………………. ۶۳
ویژگیهای شخصیتی کارآفرینان …………………………………………………… ۶۳
کارآفرینی بهعنوان سبک زندگی …………………………………………………… ۶۸
زندگی کارآفرینانه …………………………………………………………………. 7۰
ویژگیهای کارآفرینان موفق ………………………………………………………. 77
و ی ژگ ی ها ی رهبر ی …………………………………………………………….. 77
تخریب خلاقانه و کارآفرینی ……………………………………………………….. 77
برخی از کارآفرینان معروف ………………………………………………………… 79
ده راه برای افزایش انگیزهی کسبوکار در کارآفرینان …………………………….. 79
فصل سوم 85
مدل کسبوکار ………………………………………………………………………. ۸۵
تعریف مدل کسبوکار …………………………………………………………….. ۸۵
مدل کسبوکار استروالدر …………………………………………………………… ۸۶
اجز ای بوممدل کسبوکار استروالدر ………………………………………………… ۸۶
انواع مدل کسبوکار ……………………………………………………………….. 9۰
معرفی انواع مدلهای بیزینسپلن …………………………………………………. 9۲
تعریف مدل کسبوکار ی ا بیزینسپلن ……………………………………………… 9۵
بوممدل کسبوکار …………………………………………………………………. 97
معرفی اجزای نُهگانهی بوممدل کس بوکار ………………………………………… 99
اجز ای سازندهی مدل کسبوکار ………………………………………………….. ۱۰۳
نوآور ی ……………………………………………………………………………. ۱۱۵
تفاوت خلاقیت و نوآوری………………………………………………………….. ۱۱۵
ارتباط خلاقیت و نوآوری )خلاقیت؛ سکوی پرتاب به سوی نوآوری( …………….. ۱۱۶
نوآوری و خلاقیت در کسبوکار ………………………………………………….. ۱۱۶
خلاقیت چیست ؟ …………………………………………………………………. ۱۱۸
عوامل مؤثر بر خلاقیت ……………………………………………………………. ۱۱9
عوامل مؤثر بر خلاقیت و نوآور ی …………………………………………………. ۱۲۲
تفاوت نوآوری، تغییر و خلاقیت چ یست ؟ …………………………………………. ۱۲۲
اصول نوآور ی ……………………………………………………………………… ۱۲۲
صفات و خصوصیات افراد خلا ق و نوآو ر…………………………………………… ۱۲۴
استار تآ پ ………………………………………………………………………… ۱۳۲
تعریف استارت آپ یا کسب وکار نوپا …………………………………………. ۱۳۲
اکوسیستم استارت آپ ها …………………………………………………….. ۱۳۳
دلا ی ل و زم ی نه ها ی اهم ی ت استارت آپ ها در کشور …………………………… ۱۳۳
تعر ی ف و درک مفهوم استارت آپ ……………………………………………. ۱۳۴
تار ی خچه ی استارت آپ ……………………………………………………….. ۱۳۵
تفاوت استارتآ پها با کسبوکارها ی سنتی ……………………………………… ۱۳7
مراحل را هاندازی استار تآپ ………………………………………………………. ۱۳۸
پنج نوع سرمایهگذار برای ایدههای استار تآ پی …………………………………… ۱۴۲
انواع مدلهای سرما یهگذاری ……………………………………………………… ۱۴۴
شتابدهنده چیست؟ …………………………………………………………….. ۱۴۵
معرفی انواع استارتآ پ …………………………………………………………… ۱۴9
استارت آپ ها ی فعال در زم ی نه ی سبک زندگ ی ………………………………. ۱۴9
استارت آپ ها ی کوچک ) مشاغل خانوادگ ی ( …………………………………. ۱۵۰
استارت آپ ها ی مق ی اس پذ ی ر ………………………………………………….. ۱۵۰
استارت آپ ها ی کوچک وابسته به شرکت ها ی بزرگ …………………………. ۱۵۰
استارت آپ ها ی فعال در زم ی نه ی شبکه ها ی اجتماعی ……………………….. ۱۵۱
ل ی ن استارت آپ چ ی ست؟ ……………………………………………………… ۱۵۱
چه چیزهایی در موفقیت مفهوم استار تآپ نقش دارند؟ …………………………. ۱۵۲
چه چیزهایی در شکست استار تآپ نقش دارند؟ ………………………………… ۱۵۴
چند نمونه از استار تآ پهای موفق جهانی و ایرانی ………………………………. ۱۵۶
شتابدهنده ………………………………………………………………………. ۱۶۳
تعر ی ف تئور ی ک شتاب دهنده …………………………………………………. ۱۶۳
تعر ی ف عمل ی شتاب دهنده …………………………………………………… ۱۶۳
نکات حقوقی تعریف شتابدهنده ………………………………………………… ۱۶۳
انواع شتا بدهندهها بر اساس موضوع فعالیت …………………………………….. ۱۶7
روش حقوقی فعالیت پرورشدهندهها …………………………………………….. ۱۶۸
تغییر شکل پرورشدهندهها و روشهای حقوقی جدی د …………………………… ۱۶9
روش فعالیت شتابدهندهها؛ بحران حقوقیساز ی………………………………… ۱7۰
قراردادها؛ هزینه، فا یده و الگوهای ایرانی نامتعارف ……………………………….. ۱7۴
ی ک قرارداد شتاب ده ی ا ی ران ی ……………………………………………….. ۱77
فصل چهارم 181
کسبوکار اینترنتی …………………………………………………………………. ۱۸۱
شروع یک کسبوکار خوب ……………………………………………………….. ۱۸۲
انواع رو شهای کسبوکار درآمد ای نترنتی ………………………………………… ۱۸۳
موفقیت در کسبوکار اینترنتی …………………………………………………… ۱۸۴
گروههای عمدهی کسبوکار اینترنتی …………………………………………….. ۱۸۴
انواع مدلهای کسبوکار اینترنتی ………………………………………………… ۱۸۴
کسبوکار اینترنتی فریلنسری )آزادکاری( ……………………………………….. ۱۸۶
ایدههای کسبوکار اینترنتی ……………………………………………………… ۱۸۶
اصول کس بوکار اینترنتی …………………………………………………………. ۱9۰
راههای کسب درآمد از اینترنت …………………………………………………… ۱9۳
انواع قوانین کس بوکارهای اینترنتی………………………………………………. ۲۰7
قانون تجارت الکترون ی ک …………………………………………………….. ۲۰۸
قانون جرائم را ی انه ا ی ………………………………………………………… ۲۰۸
قانون حما ی ت از حقوق مصرف کننده ………………………………………… ۲۰۸
آئ ی ن نامه ها ی کسب وکارها ی ا ی نترنت ی ……………………………………….. ۲۰۸
دستورالعمل ها ی کسب وکار ها ی ا ی نترنت ی کدامند؟ ………………………….. ۲۱۰
مقررات کسب و کارها ی ا ی نترنت ی در خصوص شکا ی ت از فروشگاه ها ی ا ی نترنت ی ۲۱۲
فصل پنجم 213
جرائم فضای کسبوکار …………………………………………………………….. ۲۱۳
تعریف احتکا ر …………………………………………………………………….. ۲۱۳
گرا نفروشی ……………………………………………………………………….. ۲۱۵
کمفروشی و تقلب …………………………………………………………………. ۲۱7
شعب بدوی و تجدی دنظر تعزیرات حکومتی ………………………………………. ۲۱7
چگونگی بررسی جرم گرانفروشی………………………………………………… ۲۱۸
کار اجباری ……………………………………………………………………….. ۲۱۸
ممنوعی ت کار اجبار ی ……………………………………………………….. ۲۱9
مجازات کار اجبار ی در قانون کار ……………………………………………. ۲۱9
فروش اجباری کالا ……………………………………………………………….. ۲۲۱
قاچا ق کالا ………………………………………………………………………… ۲۲۱
فصل ششم 225
اصول را هاندازی یک کسبوکار برای خودتان ………………………………………. ۲۲۵
کسبوکار موفق …………………………………………………………………… ۲۲9
راهاندازی کس بوکار ………………………………………………………………. ۲۳۲
مراحل را هاندازی یک کسبوکار ………………………………………………….. ۲۳۴
ایدههای راهاندازی کسبوکار ……………………………………………………… ۲۳۶
اشتباهات رایج مردم هنگام شروع تحقیقات بازا ر …………………………………. ۲۳7
راهاندازی کس بوکار شخصی ……………………………………………………… ۲۳7
بازخورد و فیدبک …………………………………………………………………. ۲۳۸
لیستی از اقدامات قانونی کردن کس بوکار ……………………………………….. ۲۳9
موفقیت در کسبوکار …………………………………………………………….. ۲۴۲
چهار مهارت فروش حرفها ی ………………………………………………………. ۲۴۳
ویژگی اصلی همهی شرکتهای در حال رشد ……………………………………. ۲۴۴
منابع و مآخذ………………………………………………………………………. 247

 

 

 

تعریف کسب‌وکار

نويسندگان مختلف، تعاريف متفاوتي از کسب‌وکار دارند. در واژه‌نامه‌ی آکسفورد، کسب‌وکار به معني خریدوفروش و تجارت آمده است. در واژه‌نامه‌ی النگ من، کسب‌وکار به فعاليت پول درآوردن و تجارتي که از آن پول حاصل شود، گفته می‌شود. به زبان ساده، کسب‌وکار عبارت است از حالتي از مشغوليت؛ و به‌طور عام، شامل فعالیت‌هایی است که توليد و خريد کالاها و خدمات را با هدف فروش آن‌ها، به‌منظور کسب سود، دربرمی‌گیرد.

1. بر طبق نظر «ارويک و هانت» کسب‌وکار عبارت است از هر نوع کسب کاري که در آن خدمات يا کارهايي که ديگر افراد جامعه به آن نياز دارند و مايل به خريد آن هستند و توان پرداخت بهاي آن را دارند، توليد، توزيع و عرضه می‌شود.
2. «پترسن و پلومن» بر اين باورند که هر تبادلي که در آن خریدوفروش صورت گيرد، کسب‌وکار نيست؛ بلکه کسب‌وکار، هر نوع تبادل تکراري و تجدیدشونده‌ی خریدوفروش است.
3. پروفسور «اون» کسب‌وکار را يک نوع کاسبي می‌داند که طي آن کالا يا خدمات براي فروش در بازار، توليد و توزيع مي‌شوند.

اصول کسب‌وکار

با توجه به تعاريف کسب‌وکار، ویژگی‌های کسب‌وکار عبارتند از:

1. فروش يا انتقال کالا و خدمات براي کسب ارزش.
2. معامله‌ی کالا و خدمات.
3. تکرار معاملات.
4. انگیزه‌ی سود (مهم‌ترین و قدرتمندترين محرک اداره‌ی امور کسب‌وکار).
5. فعاليت توأم با ريسک. کسب‌وکار هميشه بر آينده متمرکز است و عدم اطمينان، ويژگي آينده است. از اين رو، همواره کسب‌وکار توأم با ريسک است.

اهداف کسب‌وکار

باور عمومي اين است که تنها هدف کسب‌وکار، به دست آوردن سود اقتصادي است؛ درحالی‌که اين امر، واقعيت ندارد. آرويک معتقد است همان‌طور که انسان تنها با هدف خوردن زندگي نمی‌کند؛ تنها هدف کسب‌وکار هم کسب سود نيست. بنابراين، کسب‌وکارها هم داراي اهداف اقتصادی و هم اهداف اجتماعی‌اند.

اهداف راه‌اندازی کسب‌وکار

یک کسب‌وکار هنگامی راه‌اندازی می‌شود که شخصی به این نتیجه برسد که می‌تواند از طریق تولید کالا یا خدمت و فروختن آن به مردم، سود کسب کرده و به جامعه‌ی خود خدمت کند.

تمام کسب‌وکارهای موجود، اهداف مشابهی دارند. یکی از اهداف مهم صاحب کسب‌وکار آن است که از طریق کسب‌وکارش به خواسته‌هایش جامه‌ی عمل بپوشاند تا موفق باشد. به‌عنوان مثال یکی از اهداف شما از مطالعه‌ی این مطالب آن است که چگونگی راه‌اندازی کسب‌وکار شخصی را یاد بگیرید و بتوانید برای خود کسب‌وکاری را راه‌اندازی کنید.

مهم‌ترین هدف کسب‌وکار، کسب سود برای حفظ موجودیت و ابقای خویش است. اگر کسب‌وکار یا شرکتی سود نکند، ورشکست خواهد شد و فعالیتش پایان خواهد یافت.

کسب‌وکارها علاوه‌بر موارد یادشده، اهداف دیگری نیز دارند:

• بعضی از کسب‌وکارها می‌خواهند در بازار سهم بیش‌تری را داشته باشند.
• بعضی از کسب‌وکارها نیز می‌خواهند محصولاتی را تولید کنند که بالاترین کیفیت ممکن را داشته باشد.
• ممکن است هدف بعضی کسب‌وکارها کسب سود نباشد و به دنبال اهداف خیرخواهانه باشند.

مؤسسات خیریه جزو این دسته از کسب‌وکارها به حساب می‌آیند. البته مؤسسات خیریه نیز به درآمد کافی برای پوشش دادن هزینه‌هایشان نیاز دارند. چون این‌گونه مؤسسات درآمد مستقلی ندارند، برای ادامه‌ی فعالیت باید حمایت‌های مالی بخش‌های مختلف جامعه و دولت را جلب کنند؛ وگرنه توان لازم برای ادامه‌ی فعالیت را نخواهند داشت.

 

اهداف کسب‌وکار، بخشی از فرآیند برنامه‌ریزی و توصیف آن‌چه که یک شرکت انتظار دارد، می‌باشد که در طی یک دوره‌ی زمانی خاص می‌خواهد انجام دهد. بنگاه‌ها معمولاً اهداف خود را در برنامه‌های کاری خود مشخص می‌کنند. تعیین اهداف به شما کمک می‌کنند زمان و انرژی محدود خود را بر آن‌چه مهم است متمرکز کنید. اهداف ممکن است به کل شرکت، بخش‌ها، کارکنان، مشتریان یا هر بخش دیگری از کسب‌وکار مربوط باشد. وقتی اهداف کسب‌وکار را در نظر می‌گیرید، ذهن شما احتمالاً بیش‌تر به دنبال جذب مشتری‌ها است یا این‌که پول بیش‌تری کسب کنید. این اهداف مهم هستند؛ اما آن‌ها تنها بخشی از اهداف اساسی کسب هستند. این موارد همیشه هستند؛ اما آن‌چه فراتر از این‌ها قرار دارد، اهدافی چون خلاقیت بیش‌تر در کسب، رضایت مشتری، ایجاد برند منحصربه‌فرد برای شما و … می‌باشد.

بهترین رویکرد، تعیین اهداف کسب‌وکار بلندمدت و کوتاه‌مدت است. اول، ایجاد یک دیدگاه بزرگ و نگاه از بالا برای به دست آوردن یک دید کلی به کار است، سپس به اهداف خاصی که بااهمیت‌تر هستند پرداخته و تلاش‌های فوری خود را بر آن‌ها متمرکز کنید.

 

چهار دلیل دقيق و مهم وجود دارد که چرا کسب‌وکار بايد اهداف داشته باشد:

1. موفقیت را اندازه‌گیری کنید – سازمان‌های خوب همیشه باید تلاش کنند که بهبود، رشد و کارایی بیش‌تری داشته باشند. تعیین اهداف، بهترین راه برای سنجش موفقیت شرکت است.
2. انسجام رهبری – اهداف تعیین شده، اطمینان حاصل می‌کنند که همه می‌دانند سازمان تلاش می‌کند چه چیزی به دست بیاورد؟! اگر اهداف کسب‌وکار معین نباشد، هرکس راهی را می‌رود و مدیر کسب‌وکار که قلب شرکت است، دیگر نمی‌تواند اعضاء را راهبری کند.
3. دانش قدرت است – اگر یک کارمند اهداف را بداند و درک کند؛ یعنی علم به اهداف داشته باشد، او می‌تواند تصمیمات روزانه را که بر اساس اهداف بلندمدت و میان‌مدت ایجاد شده است، آسان‌تر اتخاذ کند.
4. اهداف را بازبینی کنید – هنگامی‌که اهداف تعیین می‌شوند، می‌توانند به صورت منظم نظارت شوند تا کسب‌وکار به سمت درست هدایت شود. اگر کسب‌وکار به سوی دست‌یابی به اهداف خود دست نیافته باشد، باید تغییرات یا اصلاحات انجام شود تا مسیر منحرف نشود و به هدف کسب‌وکار برسیم.

مشکلات اهداف کسب‌وکار

تعیین اهداف کسب‌وکار می‌تواند به صورتی اشتباه رخ دهد. چند مشکل بزرگ وجود دارد که یک مدیر تجاری باید سعی کند از آن اجتناب کند:

1. تعیین اهداف غیرواقعی – زمانی که یک هدف در دسترس نباشد، کارکنان برای رسیدن به آن تلاش نخواهند کرد. یک بازرگان، در یک کار تجاری نیاز به تعیین اهداف واقع‌بینانه دارد تا کارکنان بتوانند به‌عنوان یک تیم به آن‌ها دست پیدا کنند.

 

2. تعیین اهداف مبهم – اهدافی که به اندازه‌ی کافی مشخص نیست، منجر به اقدام کار شده ولی بی‌فایده باقی می‌ماند. اگر دستاوردها را نمی‌توان بر اساس انتظارات تجاری اندازه‌گیری کرد، قلب کسب‌وکار هیچ پیشرفتی را به سوی هدف نداشته است.
3. عدم تعیین زمان – همان‌طور که اهداف شخصی و حرفه‌ای خود را تعریف می‌کنید، زمان‌بندی برای دست‌یابی به آن‌ها را در نظر بگیرید. شما ممکن است رؤیاهای بزرگ خود را برای آینده داشته باشید؛ اما بدون تعیین مهلت مقدماتی، آن را به‌راحتی به تعویق می‌اندازید.

بعضی از مربیان مالی به شما می‌گویند که یک هدف درآمد برای سال تعیین کنید و سپس آن را به دو برابر یا حتی سه برابر آن در سال‌های بعد تبدیل کنید. این نوع نگاه می‌تواند تلاش‌های شما را تشدید کند؛ اما هم‌چنین می‌تواند خیلی دلهره‌آور باشد که شما در مواجهه با یک کار غیرممکن باقی بمانید؛ اما بیایید در کنار یک پزشک کسب‌وکار قرار بگیرید تا علاوه‌بر ریسک به شما تضمین بدهد.

انواع کسب‌وکار

بر اساس یک طبقه‌بندی جامع و کامل، می‌توان انواع کسب‌وکار را به ۶ گروه ذیل دسته‌بندی نمود:

کسب‌وکار خدماتی

این نوع کسب‌وکارها محصولات خود را به صورت خدمات و نه کالاهای محسوس و قابل لمس ارائه می‌کنند. این محصولات یا خدمات می‌توانند شامل انواع مهارت‌ها، آموزش‌ها، تبلیغات، استراتژی‌ها، توصیه‌ها و غیره باشند. ازجمله کسب‌وکارهای خدماتی رایج در جوامع گوناگون، ازجمله جامعه‌ی ایرانی، می‌توان به آرایشگاه‌ها، تعمیرگاه‌ها، مدارس، بانک‌ها و مؤسسات مالی، شرکت‌های حسابداری و شرکت‌های حقوقی اشاره کرد. تصور کنید اتومبیل شما در مسیر منزل به محل کار دچار مشکل شده است. پس از این‌که کاپوت ماشین را بالا زدید و با ناامیدی دستی به چانه‌تان کشیدید، اولین گزینه‌ای که به ذهنتان خطور می‌کند چیست؟ قطعاً تماس با یک تعمیرکار آشنا و یا رساندن اتومبیل به نزدیک‌ترین تعمیرگاه عاقلانه‌ترین راه‌حل ممکن است. تعمیرکار با مشاهده و عیب‌یابی اتومبیل شما به تعمیر آن می‌پردازد. درواقع، تعمیر اتومبیل توسط این شخصی نوعی خدمات‌رسانی محسوب می‌شود که هرچند کالایی نیست؛ اما مشکل شما را مرتفع خواهد ساخت. به عبارتی، این تعمیرکار در ازای دریافت هزینه‌ی تعمیر، خدمات خود را که شامل تعمیر و تحویل اتومبیل به شماست به شما به فروش خواهد رساند.

کسب‌وکار بازرگانی

در این نوع بیزینس، صاحبین مشاغل محصولات را به قیمت عمده خریداری نموده و به قیمت خرده‌فروشی به فروش می‌رسانند. به این نوع بیزینس گاهاً بیزینس «خریدوفروش» نیز گفته می‌شود. مبنای کار این سازمان‌ها و شرکت‌ها بر پایه‌ی سودی است که از هزینه‌ی کم و درآمد بالا به دست می‌آورند. به‌علاوه، این نوع کسب‌وکارها محصولات را بدون هیچ کم‌وکاستی به فروش می‌رسانند. ازجمله‌ی این بیزینس‌ها می‌توان به سوپرمارکت‌ها، شرکت‌های توزیعی و دیگر خرده‌فروشی‌ها اشاره داشت. اگر دقت کرده باشید، در دهه‌ی نود، با رشد قارچ‌گونه‌ی انواع هایپرمارکت‌های زنجیره‌ای در سراسر ایران روبرو بوده‌ایم. هایپرمارکت‌هایی که پیش‌تر عمدتاً در کلان‌شهرها قابل دسترسی بودند؛ در سال‌های اخیر حتی در شهرستان‌های کوچک و بخش‌ها نیز به افتتاح شعبه همت گماشته‌اند و گویی در این زمینه با یک‌دیگر مسابقه گذاشته‌اند. مسئله‌ی مهم دیگری که در مورد این هایپرمارکت‌ها قابل تأمل است، تخفیف‌های دائمی آن‌هاست؛ به‌طوری‌که حتی یکی از این بیزینس‌ها، یعنی شرکت افق کوروش از زیرعنوان فروشگاه‌های همواره‌تخفیف برای معرفی برند خود استفاده کرده و به‌حق، با موفقیت روبرو بوده است. این کسب‌وکارها، همگی در وهله‌ی اول، محصولات خود را از تولیدکنندگان عمده و با قیمت پایین (عمده) خریداری کرده و به قیمت خرده‌فروشی در فروشگاه‌های خود عرضه می‌کنند. تصور کنید که قیمت عمده‌ی کالاهای موجود در قفسه‌های هر یک از شعبات کوروش، شهروند، اتکا، جانبو، هفت و … چه مقدار بوده است که صاحبین این شرکت‌ها، حتی با وجود این میزان تخفیف هم‌چنان سرپا ایستاده و از افتتاح شعبات جدید عقب‌نشینی نمی‌کنند!؟

کسب‌وکار تولیدی

همان‌طور که از نام آن پیداست، وجه تمایز این بیزینس با دیگر بیزینس‌ها در تولیدگری آن می‌باشد. در کسب‌وکارهای تولیدی، محصولات اولیه به قصد مصرف در جریان تولید محصولی جدید خریداری خواهند شد؛ بنابراین، برخلاف بازرگانی‌ها، بیزینس‌های تولیدی، محصولات اولیه را دست‌خوش تغییر و تحول نموده و به محصولی جدید و بازاری تبدیل کرده و به فروش خواهند رساند. آیا لازم است که برای این نوع کسب‌وکار مثالی موردی ذکر کنیم؟ واضح و مبرهن است که تمامی برندهایی که محصول خاص خود را وارد چرخه‌ی تولید کالا می‌کنند، بیزینس‌های تولیدی محسوب می‌شوند. به‌طور مثال، شرکت خودروسازی سایپا را در نظر بگیرید. این شرکت با تهیه و خریداری محصولات اولیه اعم از فلزات، رنگ‌ها، پلاستیک‌ها و قطعات موتور و سرنشین خودرو، فرآیند تولید خودرو را در کارخانه به انجام می‌رساند. هم‌چنین، می‌توانید کارخانجات سنگ و مصالح ساختمانی یزد و میبد را در نظر بگیرید. این کارخانجات، به دلیل دسترسی فراوان به محصولات سنگی در این اقلیم خاص، از فراوانی قابل‌توجهی در استان یزد برخوردار می‌باشند. هم‌چون کارخانجات خودروسازی که قطعات را کنار هم مونتاژ کرده و کلیتی قابل فروش و مصرف تولید می‌کنند؛ کارخانجات سنگ و مصالح میبد نیز از خاک بی‌جان و سنگ‌های بی‌شکل، زیباترین مصالح درونی و بیرونی ساختمان را تولید کرده و به بازار عرضه می‌دارند.

کسب‌وکار مختلط

این کسب‌وکارها را می‌توان در دو یا چند گروه از سه مورد فوق دسته‌بندی نمود. رستوران‌ها ازجمله معروف‌ترین بیزینس‌های مختلط هستند. به‌طور مثال، شعبات مختلف اکبرجوجه را در سراسر ایران در نظر بگیرید. این رستوران‌ها به طرق مختلف، به مشتریان خود خدمات‌رسانی می‌کنند. هر اکبرجوجه‌ای که سر میز مشتریان سرو می‌شود، درواقع یک محصول تولیدی این برند محسوب می‌شود (تولیدی). هم‌چنین، شما به‌عنوان یک مشتری این رستوران، در کنار غذا، آب، دستمال کاغذی و … را نیز مورد مصرف قرار می‌دهید؛ بنابراین، این رستوران به‌طور مثال آب معدنی را که با قیمت عمده‌ی ۵۰۰ تومان تهیه کرده است، به قیمت ۱۰۰۰ تومان به شما خواهد فروخت (بازرگانی). به‌علاوه، دریافت و ثبت سفارش شما توسط گارسون‌ها نیز نوعی خدمات غیرملموس محسوب می‌شوند (خدماتی). اگر به اطراف خود نگاه کنید، با کسب‌وکارهای مختلط بسیار زیادی روبرو می‌شوید که به‌خوبی انواع شیوه‌های بیزینسی را در ارائه‌ی خدمات به مشتریان و نتیجتاً سوددهی خود به کار بسته‌اند.

کسب‌وکار اینترنتی

یکی دیگر از گونه‌های کسب درآمد، فعالیت در بستر اینترنت است که با توجه به رشد صعودی تکنولوژی و وابستگی و تمایل افراد به استفاده از اینترنت، پای خود را به دنیای تجارت باز کرده است. فعالیت در فضای اینترنت به دلایل مختلفی برای بیش‌تر افراد وسوسه‌انگیز است. در این مدل کسب‌وکار، شما نیاز به یک سیستم کامپیوتری، اینترنت با سرعت مناسب و یک میز کار دارید. ضمن این‌که برای راه‌اندازی یک کسب‌وکار اینترنتی نیاز به مکان و زمان مشخصی نیست و در هر ساعت شبانه‌روز و هر جایی که هستید به‌راحتی می‌توانید تجارت خود را کنترل کنید. علاوه‌برآن، نگرانی هم از بابت پرداخت هزینه‌های جاری مانند اجاره و قبض آب و برق ندارید؛ اما سؤال اینجاست که چه نوع کسب‌وکارهایی را می‌توان در اینترنت انجام داد؟ تقریباً هر کاری که فکرش را بکنید می‌توانید در این فضا انجام دهید. فقط باید دانش خود را در زمینه‌ی اینترنت، بهینه‌سازی سایت و سئو کمی بالا ببرید. به‌طورکلی، تولید محتوا، فروشگاه آنلاین محصولات متنوع و ارائه‌ی خدمات مختلف، سه گونه‌ی مهم از فعالیت‌هایی هستند که در فضای تجاری اینترنت شکل گرفته‌اند. کار کردن اینترنتی هم معمولاً به دو صورت است: یا شما برای خود کسب‌وکار مستقلی راه می‌اندازید یا برای شرکتی به صورت دورکاری، کار می‌کنید. سود حاصل هرکدام از این فعالیت‌ها با یک‌دیگر متفاوت است و البته سقف درآمد مشخصی هم برای تجارت اینترنتی وجود ندارد؛ مثلاً درآمد کسی که با سرمایه‌ی زیاد وارد بورس می‌شود و با علم و آگاهی به خریدوفروش سهام می‌پردازد، با کسی که به صورت دورکاری برای سایت‌های مختلف تولید محتوا می‌کند قابل مقایسه نیست. نکته‌ی دیگر در مورد کسب‌وکارهای اینترنتی این است که فقط منحصر به فضای وب نیست و اگر با شبکه‌های مجازی و دانش استفاده از آن‌ها در رابطه با فروش محصولات آشنا باشید نیز می‌توانید حتی بدون پرداخت هزینه‌های رایج سایت، از طریق صفحه‌های اینستاگرام یا کانال‌ها‌‌ی تلگرامی اقدام به خریدوفروش کالا یا ارائه‌ی خدمات کنید. از شرکت‌های بزرگی که در ایران فعالیت‌های تجاری اینترنتی موفقی دارند می‌توان به دیجی‌کالا، اسنپ، علی‌بابا و دیوار اشاره کرد.

کسب‌وکار خانگی

این نوع کسب‌وکار، درواقع زیرمجموعه‌ی کسب‌وکار اینترنتی است و بسیاری از افراد که فرصت بیش‌تری در منزل دارند، می‌توانند از طریق اینترنت به فروش محصولات خود یا ارائه‌ی خدماتی که در توانشان است به صورت اینترنتی اقدام کنند. کسب‌وکار خانگی به صورت سنتی هم وجود داشته است که می‌توانیم به تولید و فروش مربا و ترشی توسط زنان خانه‌دار اشاره کنیم؛ اما با ورود اینترنت، شکل سنتی این مشاغل در مورد روش عرضه‌ی محصولات تغییر کرد و فروش‌ها به صورت آنلاین شد. کارهای بی‌شماری را می‌توان جزو فهرست مشاغل خانگی آورد. از ساخت و فروش انواع صنایع دستی و تولید محتوا و ترجمه‌ی متون گرفته تا فروش پوشاک و کیف و کفش و حتی غذای خانگی. از مزیت‌های کسب‌وکار خانگی هم لازم نبودن سرمایه‌ی زیاد و امکان کنترل زمان و مکان است. بسیاری از صفحه‌های فروش محصولات اینستاگرامی و کانال‌های تلگرامی توسط افرادی اداره می‌شود که از خانه مبادرت به فروش محصولاتشان می‌کنند.

اهمیت کسب‌وکار خانگی

امروزه کسب‌وکارهای خانگی از بخش‌های حیاتی و ضروری فعالیت‌های اقتصادی کشورهای پیشرفته محسوب می‌شوند. کسب‌وکار خانگی از نظر ایجاد شغل، نوآوری در عرضه‌ی محصول یا خدمات، موجب تنوع و دگرگونی زیادی در اجتماع و اقتصاد هر کشور می‌شود. هم‌چنین برای جوانان، کسب‌وکارهای خانگی نقطه‌ی شروع مناسبی برای راه‌اندازی کسب‌وکار شخصی است؛ زیرا راه‌اندازی آن در مقایسه با دیگر انواع کسب‌وکار ساده و آسان است. به‌عنوان نمونه شما می‌توانید با یک دستگاه رایانه و یک خط تلفن، یک کسب‌وکار اینترنتی راه بیندازید و کارها و خدمات مختلفی را به مردم عرضه و از این راه برای خود درآمد کسب کنید.

سابقه‌ی کسب‌وکارهای خانگی

کسب‌وکارهای خانگی در ایران سابقه‌ی دیرینه دارند. بسیاری از صنایع‌دستی که امروزه هم وجود دارند، در منازل و محل سکونت افراد تولید می‌شده‌اند. به‌طورکلی، کسب‌وکار خانگی پدیده‌ی جدیدی نیست؛ بلکه در نتیجه‌ی تغییرات و تحولاتی که در فعالیت‌های اقتصادی-اجتماعی امروز به وجود آمده، به آن توجه بیش‌تری شده است و این نوع کسب‌وکارها روزبه‌روز گسترش و توسعه می‌یابند.

دلایل انتخاب کسب‌وکار خانگی

• بالا بردن کیفیت زندگی: امروزه اکثر صاحبان کسب‌وکارهای خانگی بر این باورند که کار کردن در خانه، کیفیت زندگی آنان را بهبود می‌بخشد. کار کردن در خانه باعث می‌شود که وقت بیش‌تری به خانواده و خانه اختصاص یابد و به دیگر مسائل و موضوعات خانواده، از قبیل تربیت و پرورش فرزندان توجه بیش‌تری شود. به‌طورکلی، امروزه کار و زندگی بیش از پیش در هم‌دیگر ادغام شده‌اند.
• توسعه‌ی فن‌آوری: امروزه با پیشرفت‌های زیادی که در زمینه‌ی علوم رایانه و دیگر وسایل ارتباطی به وجود آمده، محیط خانه محل مناسب و کاراتری برای کسب‌وکار شده است.

مزایای کسب‌وکار خانگی

• آزادی و استقلال عمل بیش‌تر
• ساعات کاری انعطاف‌پذیر
• ایجاد تعادل و موازنه‌ی بیش‌تر بین کار و زندگی
• پایین بودن هزینه‌ی راه‌اندازی
• پایین بودن میزان ریسک
• امکان کار کردن پاره‌وقت
• راحت‌تر بودن تربیت بچه‌ها
• داشتن فرصت و زمان بیش‌تر
• تناسب با ویژگی‌های جسمی افراد معلول و کم‌توان
• احتمال موفقیت بیش‌تر
• تناسب با اقشار مختلف
• احساس راحتی بیش‌تر
• عدم نیاز به مجوز

نکات مهم برای راه‌اندازی کسب‌وکار خانگی

• درباره‌ی ایده‌ی کسب‌وکارتان تحقیق کنید.
• درباره‌ی محصول یا خدماتتان نیز اطلاعات کسب کنید.
• محل کار خود را تعیین کنید.
• مشارکت دیگر اعضای خانواده را جلب کنید.
• اسم مناسبی برای کسب‌وکارتان انتخاب کنید.
• اسباب و تجهیزات مناسبی برای کسب‌وکارتان تهیه کنید.
• پوشش مناسب و درخور برای کسب‌وکارتان فراهم کنید.
• یک صندوق پستی به کسب‌وکارتان اختصاص دهید.
• با دوستان و همسایگانتان رک و صادق باشید.
• حساب بانکی برای کسب‌وکارتان باز کنید.
• ارتباطات بیش‌تری با دیگران برقرار کنید.
• از داشتن کسب‌وکار خانگی واهمه و خجالتی نداشته باشید؛ بلکه به آن افتخار کنید.

حال که با انواع کسب‌وکار آشنا شدید، بهتر است انواع سازمان‌های تجاری را نیز بشناسید. لازم به ذکر است که این دسته‌بندی عمدتاً بر مبنای نوع مالکیت کسب‌وکارهای مختلف انجام شده‌است.

بر اساس این دسته‌بندی، ۵ نوع کسب‌وکار وجود دارد:

• کسب‌وکار تک‌مالکیتی

از این نام‌گذاری می‌توان فوراً به این نتیجه رسید که مالکیت این نوع بیزینس‌ها تنها بر عهده‌ی یک نفر می‌باشد. در مقایسه با دیگر انواع مالکیت، پایه‌گذاری این نوع کسب‌وکارها آسان‌تر و ارزان‌تر خواهد بود. صاحبین این مشاغل، با معضل مسئولیت نامحدود روبرو هستند؛ این بدین معناست که اعتباربخشان این بیزینس‌ها در صورت عدم موفقیت مالک در بازپرداخت، این اختیار را دارند که او را مورد پیگرد قانونی قرار داده و طلب خود را وصول نمایند. اگر به مشاغل کوچک علاقه‌مند هستید، این نوع کسب‌وکارهای تک‌مالکیتی برای شما مناسب هستند. بر اساس ماده‌ی ۴۱۸ قانون تجارت، درصورتی‌که فردی شخصاً تجارتی را آغاز نماید و پس از مدتی ورشکسته شود و از پرداخت بدهی‌های خود عاجز باشد، با دریافت حکم ورشکستگی، از ادامه‌ی معاملات تجاری منع خواهد شد. هم‌چنین او دیگر حق دخل و تصرف در اموال و حقوق مالی خود را نیز نخواهد داشت؛ اما درصورتی‌که فرد در قالب شرکت مشغول به فعالیت تجاری بوده و پس از مدتی ورشکسته شود؛ هرچند برای وی حکم ورشکستگی صادر خواهد شد؛ اما وی که تنها مؤسس و تنها شریک این شرکت بوده هیچ ممنوعیتی در خصوص دخل و تصرف در اموال خود نخواهد داشت. درواقع او می‎تواند با باقی اموال خود به تجارت دیگری ورود کرده و طلب‌کاران شرکت مزبور نیز حق ندارند ضرر خود را از وی مطالبه نمایند.

• شراکت

زمانی که دو یا چند نفر با همکاری با یک‌دیگر یک کسب‌وکار را راه‌اندازی می‌کنند، درواقع بیزینسی شراکتی را افتتاح کرده‌اند. این مالکین که در وهله‌ی اول، منابع و سرمایه‌های لازم را به بیزینس خود تزریق کرده‌اند، سود نهایی را بین خود تقسیم خواهند نمود. اگر به‌تنهایی از پس افتتاح و توسعه‌ی بیزینس خود برنمی‌آیید، خوب است به یکی از دو طریق ذیل یک کسب‌وکار شراکتی را راه‌اندازی نمایید:

• شراکت کلی: در این نوع شراکت، همه‌ی شرکا به‌طور مساوی، از مسئولیت نامحدود برخوردار می‌باشند.
• شراکت محدود: در شراکت محدود، اعتباربخشان نمی‌توانند شرکای کم‌سهم را در خصوص عودت سرمایه‌ی خود مورد پیگرد قرار دهند.

بنابراین، شراکت نه‌تنها با مسئولیت‌ها، بلکه با میزان سود نهایی و هم‌چنین ریسک‌های احتمالی نیز در ارتباط می‌باشد.

• شرکت سهامی

شرکت‌های سهامی، سازمان‌هایی هستند که هویت قانونی مستقلی از مالکین خود دارند. مالکین شرکت‌های سهامی بورس، می‌توانند مالکیت خود را با میزان سهام بورسی که دارند نشان دهند. مالکین این شرکت‌ها (سهام‌داران) از مسئولیت محدودی برخوردار بوده و بالطبع، نقش محدودی در فرآیند عملیاتی شرکت خواهند داشت. وظیفه‌ی کنترل فعالیت‌های شرکت سهامی بر عهده‌ی هیئت‌مدیره‌ای است که از میان سهام‌داران برگزیده می‌شوند. شرکت‌های سهامی به دو دسته‌ی سهامی عام و خاص قابل تقسیم می‌باشند. شرکت‌های سهامی عام، بودجه‌ی اولیه‌ی خود را از طریق فروش سهام خود به مردم تأمین می‎‌نمایند. به‌طورکلی، به شرکت‌هایی که سهام آن‌ها عمدتاً در دست عموم مردم باشند شرکت‌های سهامی عام می‌گویند. چند نمونه از شرکت‌های سهامی عام ایران عبارتند از: شرکت پارس الکتریک، موسسه‌ی کشت و صنعت چین‌چین، صنایع لاستیکی سهند، شرکت کیمیدارو، بانک انصار، بیمه‌ی پارسیان و بانک حکمت ایرانیان.

در مقابل، شرکت‌های سهامی خاص، شرکت‌هایی هستند که بودجه‌ی تأسیس خود را تنها توسط مؤسسین تأمین می‌کنند. سهام این شرکت‌ها در دست عموم مردم نبوده و متعلق به مؤسسین و سهام‌داران خاص آن می‌باشد.

• شرکت با مسئولیت‌های محدود (LLC)

این شرکت‌ها رایج‌ترین شرکت‌های بازرگانی در ایران بوده و مالکیت آن معمولاً بین اعضای خانواده، دوستان و آشنایان تقسیم می‌گردد. بر اساس ماده‌ی ۹۴ قانون تجارت کشور، این شرکت‌ها با مالکیت چند نفر و به هدفی تجاری تشکیل شده‌اند و هر یک از مالکین، تنها به اندازه‌ی سرمایه‌ی‌ اولیه‌ی خود وظیفه دارند تعهدات و قروض را پیگیری و پرداخت نمایند. هم‌چنین، این مشاغل از ترکیبی از مشخصه‌های اصلی شرکت‌های سهامی و بیزینس‌های شراکتی برخوردار هستند. با این حال، از آن‌جا که LLC از سیستم مالکین سهام‌دار برخوردار نیست، نمی‌توان آن را در گروه شرکت‌های سهامی دسته‌بندی نمود. با این حال، مالکین این شرکت‌ها درست مانند مالکین شرکت‌های سهامی، از مسئولیت محدودی برخوردار هستند. لازم به ذکر است که در خصوص امور مالیاتی، این نوع مشاغل در یکی از سه گروه تک‌مالکیتی، شراکت و سهامی دسته‌بندی می‌شوند.

• شرکت تعاونی

سود نهایی این نوع مشاغل، در گروه تعاون و همکاری گروهی از مالکین است که درصدد دست‌یابی به سودی مشترک می‌باشند. افراد تشکیل‌دهنده‌ی این گروه از مالکین را اعضا می‌خوانند. در سال ۹۶ اسامی تعاونی‌های برتر ملی اعلام شد. برخی از این تعاونی‌ها عبارت هستند از: شرکت داروسازی زنجان، مس سرچشمه، تعاونی خدماتی زیربنای رفسنجان، تعاونی دندان‌پزشکان ایران و اتاق تعاون آذربایجان غربی.

کسب‌وکار روستایی

اکنون توسعه‌ی روستایی بیش از گذشته با پدیده‌ی کارآفرینی سروکار دارد. مؤسسات و شخصیت‌های رواج‌دهنده‌ی توسعه‌ی روستایی، کارآفرینی را به منزله‌ی یک مداخله‌ی راهبردی می‌دانند که می‌تواند فرآیند توسعه‌ی روستایی را تسریع بخشد؛ اما به نظر می‌رسد که همگی آن‌ها بر نیاز به گسترش بنگاه‌های اقتصادی روستایی نیز توافق دارند. آژانس‌های توسعه، کارآفرینی روستا را به‌عنوان یک نیروی اشتغال‌زای بزرگ، سیاست‌مداران، آن را هم‌چون یک راهبرد کلیدی برای جلوگیری از ناآرامی در مناطق روستایی و کشاورزان، آن را وسیله‌ای برای بهبود درآمد خویش می‌دانند. به این ترتیب، کارآفرینی از نقطه‌نظر تمام این گروه‌ها به‌عنوان وسیله‌ای برای بهبود کیفیت زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی و ابزاری برای تثبیت اقتصاد و محیطی سالم تلقی می‌گردد. در شرایط وجود یک سمت‌گیری کارآفرینانه در قبال توسعه‌ی روستایی، این موضوع پذیرفته می‌گردد که کارآفرینی، یک نیروی مرکزی برای نیل به رشد و توسعه‌ی اقتصادی است. بدون آن، دیگر عوامل توسعه به هدر رفته و تلف می‌شود؛ با این حال، پذیرش این نکته نمی‌تواند به‌تنهایی به توسعه‌ی روستایی و پیشبرد فعالیت‌های اقتصادی بینجامد. کارآفرینی در نواحی روستایی در جستجوی ترکیب واحدی از منابع، هم در درون و هم در خارج از فعالیت‌های کشاورزی است. مثال‌های متنوعی از کاربردهای غیرکشاورزی منابع موجود هم‌چون گردشگری، آهنگری، درودگری، ریسندگی و مثال‌هایی از تنوع‌بخشی به فعالیت‌های نه‌چندان وابسته به کشاورزی در زمینه‌های منابع آب، اراضی جنگلی، ساختمان، مهارت‌های موجود و توانمندی‌های محلی وجود دارد که همگی با کارآفرینی روستایی متناسب است. ترکیب کارآفرینانه‌ی این منابع در رشته فعالیت‌هایی هم‌چون تسهیلات گردشگری، ورزش و اوقات فراغت، آموزش فنی و حرفه‌ای، خرده‌فروشی و عمده‌فروشی، فعالیت‌های صنعتی (در سطح مهندسی و استادکاری)، خدمات مشاوره‌ای، تولیدات با ارزش افزوده‌ی بالا (هم‌چون گوشت، شیر، فرآورده‌های چوبی و سایر فعالیت‌های خارج از مزرعه) تجلی می‌یابد.

کارآفرینی روستایی اساساً تفاوتی با کارآفرینی در شهر ندارد، جز این‌که باید آن را در فضای روستا تصور نمود. پترین (۱۹۹۴) کارآفرینی روستایی را مجموع سه گزاره‌ی ذیل تعریف می‌نماید:

1. نیرویی که سایر منابع را برای پاسخگویی به یک تقاضای بی‌پاسخ بازار بسیج می‌کند؛
2. توانایی خلق و ایجاد چیزی از هیچ؛
3. فرآیند خلق ارزش به‌وسیله‌ی امتزاج مجموعه‌ی واحدی از منابع در راستای بهره‌گیری از یک فرصت.

آن‌چه در مجموع می‌توان برای تعریف معقول کارآفرینی روستایی به کار برد عبارت است از:

«به‌کارگیری نوآورانه‌ی منابع و امکانات روستا در راستای شکار فرصت‌های کسب‌وکار»

این نوع کسب‌وکارها با توجه به اندازه‌ی کوچک روستاها، در مقیاسی کوچک هستند و اغلب بین 2۰-1۰ نفر بوده و با توجه به غالب بودن فعالیت‌های کشاورزی و کارگاهی از کارایی خاصی برخوردارند. با توجه به تغییرات عصر کنونی و ورود به جامعه‌ی اطلاعاتی، کسب‌وکارهای روستایی نیز در نوع خود دچار تغییر و تحول شده‌اند و انواع کسب‌وکارهای خدماتی، تولیدی، صنعتی و فناوری اطلاعات در آن دیده می‌شود.