کتاب تاثیر ‏کوبیت ‏بر ‏حسابرسی ‏داخلی

فهرست
عنوان صفحه
مقدمه 7
فصـل اول 11
مباني نظري و پيشينه مطالعه 11
بخش اول: مباني نظري مطالعه 14
حسابرسي داخلي 14
استانداردهاي مربوط با اندازه‌گيري اثربخشي و کارايي فعاليت حسابرسي داخلي 17
تعريف کارايي و اثربخشي حسابرسي داخلي 18
ذينفعان داخلي و خارجي 19
عملکرد حسابرسي داخلي (اندازه‌گيري کارايي و اثربخشي) 21
چارچوب کوبيت 28
چارچوب نظري سوالات مطالعه 32
چارچوب COBIT بر اثربخشي حسابرس داخلي در گزارشگري مالي 32
بخش دوم: پيشينه تحقيقات 33
تحقيقات داخلي 33
تحقيقات خارجي 39
خلاصه فصل 45
فصـل دوم 47
روش شناسي مطالعه 47
روش مطالعه 49
جامعه و نمونه آماري مطالعه 49
روش گردآوري اطلاعات 50
اعتبار و پايايي 51
پايايي پرسشنامه 53
متغيرها و مدل مطالعه 53
روش تجزيه و تحليل اطلاعات 54
خلاصه فصل 56
فصـل سوم 59
تجزيه و تحليل داده های مطالعه 59
آمار توصيفي 61
نمره ساختارهاي متغيرهاي پژوهش 65
آماراستنباطي 66
خلاصه فصل 80
فصـل چهارم 83
خلاصه و نتيجه گيري 83
خلاصه مطالعه 85
نتیجه، بحث و مقایسه 86
منـابع و مآخـذ 89
منابع فارسی 90
منابع غیر فارسی 92

بخش اول: مباني نظري مطالعه
حسابرسي داخلي
انجمن حسابرسان داخلي آمريکا، حسابرسي داخلي را اين طور تعريف کرده است:
«حسابرسي داخلي نوعي فعاليت اطمينان دهي و مشاوره اي مستقل و بي طرفانه است که با هدف ارزش آفريني و بهبود عملکرد سازمان انجام مي شود. حسابرسي داخلي با اتخاذ رويکردي منظم و روشمند به سازمان کمک مي کند تا به هدف هاي خود خود دست يابد و اثربخشي فرايندهاي مديريت خطر، کنترل ها و حاکميت را ارزيابي و بهبود بخشد» (باباجاني و بابايي، 1390).
کميته فني سازمان حسابرسي ايران نيز در رابطه با حسابرسي داخلي بيان مي کند که «حسابرسي داخلي وظيفه ارزيابي است که به وسيله کارکنان واحد مورد رسيدگي به منظور ارائه خدمت به آن واحد انجام مي شود و يکي از ارکان اصلي محيط کنترلي به حساب مي آيد. افزون بر اين، ارزيابي و بررسي کفايت و اثربخشي نظام هاي حسابداري و کنترل داخلي از جمله وظايف اصلي آن است» (همان منبع). حسابرسي داخلي توسط انجمن حسابداران داخلي به عنوان يک فعاليت بي طرفانه و شهادت دهي تعريف شده است که به دنبال افزايش اثربخشي عمليات سازمان و فرآيندهاي کنترل، راهبري و مديريت ريسک است (سليماني و مقدسي، 1393). حسابرسي داخلي، وظيفه ي ارزيابي مستقلي است كه توسط مديريت واحدهاي اقتصادي براي بررسي سيستم كنترل داخلي ايجاد مي شود و كفايت سيستم كنترل داخلي را از لحاظ درست، مناسب، اقتصادي، اثربخش و كارآمد بودن استفاده از منابع، آزمون، ارزيابي و گزارش مي كند (ريچارد و همکاران، 1385).
حسابرسي‌ داخلي‌ يعني‌ وظيفه‌ ارزيابي‌ كه‌ در داخل‌ واحد مورد رسيدگي‌ و توسط‌ كاركنان‌ آن‌، به‌ منظور ارائه‌ خدمت‌ به‌ آن‌ واحد به‌ وجود مي‌آيد و از اركان‌ اصلي‌ محيط‌ كنترلي‌ محسوب‌ مي‌شود. ارزيابي‌ و بررسي‌ كفايت‌ و اثربخشي‌ سيستم هاي‌ حسابداري‌ و كنترل‌ داخلي‌، از جمله‌ وظايف‌ اصلي‌ واحد حسابرسي‌ داخلي‌ است (استانداردهاي حسابرسي، بخش610، بند5). حسابرسي داخلي، فعاليتي مستقل و مشاوره اي با اهداف مشخص است كه براي ايجاد ارزش و بهبود عملكرد، طراحي شده است. حسابرسي داخلي به شركت كمك مي كند تا با رويكردي ساختارمند به اهداف خود برسد كه در نتيجه اثربخشي مديريت ريسك، كنترل ها و فعاليت هاي حاکميتي را ارزيابي مي کند و بهبود مي بخشد (انجمن حسابرسان داخلي ، 2000). حسابرسان داخلي بايد براي جلوگيري و کشف بي نظمي هاي کنترل داخلي، درک دقيقي از عمليات، فرآيندها و رويه هاي شرکت داشته باشند و به منظور تعيين اينکه آيا فرآيندها و روشها همانطوري کار مي کنند که مدنظر بوده است، بايد قادر به طراحي و اجراي آزمون ها باشند (کلارک و همکاران ، 1980). واحد حسابرسي داخلي همچنين بايد استقلال لازم را داشته باشد تا گزارش خود را به طور عيني و صحيح و در رابطه با هر آنچه هست تهيه كند نه هر آنچه مديريت خواستار آن است. اين استقلال به حسابرسان داخلي اين اجازه را مي دهد تا گزارش خود را به صورت بيطرف و آزاد و در راستاي اهداف سازمان تهيه كنند. بدون اعطاي اين نوع استقلال مطلوبيت مورد انتظار از كار حسابرسان داخلي به هيچ وجه ايجاد نخواهد شد (زمزوليلا و همکاران ، 2006). حسابرسي داخلي داراي نقشي مهم و حياتي در حاکميت و عمليات سازمان است. زماني که اين واحد به‌صورت مؤثر فعاليت دارد و در خدمت عمليات و مديريت سازمان است، مي‌تواند کمک بزرگي به سازمان در دستيابي به هدف ها باشد. از همين‌رو، سازمان هايي که از واحد حسابرسي داخلي اثربخش برخوردارند، ارزيابي بهتري نسبت به شناسايي خطرهاي محيط کسب‌وکار، فرآيندها و سيستم تجاري خود دارند. بنابراين اقدام هاي اصلاحي مناسب را به‌منظور بهبود مستمر محيط کسب‌وکار خود به‌کار مي‌بندند. با اين حال براي حفظ و افزايش اعتبار حسابرسي داخلي، مفاهيم کارايي و اثربخشي بايد مورد بررسي قرار گيرد. تعيين معيارهاي اندازه‌گيري عملکرد در حوزه فعاليت حسابرسي داخلي، يک کار مهم و حياتي در رسيدن به هدف ها و مقاصد فعاليت هاي حسابرسي مطابق با بالاترين ويژگي هاي کيفي و استانداردها است. اين راهنماي اجرايي مواردي را فراهم مي‌کند تا حسابرسي داخلي با اندازه‌گيري سطح کارايي و اثربخشي فعاليت هاي خود، نسبت به بهبود خدمات به مشتريان و ذينفعان اقدام کند. گام نخست در شناسايي مقوله اندازه‌گيري عملکرد از ديد ذينفعان (سهامداران)، ارزش هاي اضافه‌شده و بهبود صورت‌گرفته در محيط کسب‌وکار و عمليات سازمان است. برخي از ذينفعان شامل اعضاي هيئت‌مديره، مديران اجرايي، حسابرسان مستقل، نهادهاي دولتي و تنظيم‌کنندگان قوانين و مقررات، همچنين واحد حسابرسي داخلي هستند. منابع اصلي به‌منظور تعريف و شناسايي شاخه‌هاي اصلي اندازه‌گيري کارايي و اثربخشي حسابرسي داخلي شامل چارچوب رهنمودهاي اجرايي حرفه‌اي بين‌المللي انجمن حسابرسان داخلي امريکا ، ساختار و منشور حسابرسي داخلي، قوانين و مقررات کاربردي و برنامه‌ها و استراتژي هاي حسابرسي مي‌باشد.
اندازه‌گيري کارايي و اثربخشي ممکن است به‌صورت کمّي و کيفي باشد. علاوه بر انطباق با استانداردهاي بين‌المللي براي حسابرسي داخلي، اندازه‌گيري عملکرد فعاليت هاي حسابرسي مي‌تواند شامل:
 سطح کمک به بهبود مديريت ريسک، کنترل و فرآيندهاي سازماني
 سطح دستيابي به هدف هاي اصلي و کليدي (عيني) سازمان
 بررسي پيشرفت فرآيند برنامه عملکرد حسابرسي
 بهبود بهره‌وري کارکنان
 افزايش اثربخشي فرآيندهاي حسابرسي
 افزايش تعداد برنامه‌هاي اجرايي به‌ منظور بهبود عمليات سازمان
 اثربخشي در برآوردن نيازهاي ذينفعان
 نتايج ارزيابي هاي اطمينان‌بخشي کيفي و برنامه‌هاي بهبود کيفيت فعاليت هاي حسابرسان داخلي
 اثربخشي در انجام حسابرسي
 شفافيت ارتباط باحسابرسان، هيئت‌مديره و …

 اثربخشي لازم (دستيابي به هدف هاي موردنظر) در تأمين نيازهاي ذينفعان سازمان. کسب نتيجه و بازخورد لازم از اثربخشي فعاليت حسابرسي داخلي براي ذينفعان سازمان کاري مهم تلقي مي‌شود. از اين جهت، حسابرسي داخلي بايد اين اطمينان را براي ايشان به‌وجود بياورد (IIA ، 2010؛ ساساني و اسکندري، 1392).
استانداردهاي مربوط با اندازه‌گيري اثربخشي و کارايي فعاليت حسابرسي داخلي
انجمن حسابرسان داخلي امريکا، حسابرسي داخلي را فعاليتي مشاوره‌اي، اطمينان‌بخش، مستقل و بي‌طرفانه تعريف مي‌کند که به‌منظور افزودن ارزش و بهسازي عمليات سازمان طراحي مي‌شود. هدف آن کمک به سازمان در جهت نيل به هدف هاي خود از طريق ارزيابي و بهسازي کارايي فرآيندهاي مديريت خطر، کنترل و نظارت سازماني با رويکردي منظم است.
استانداردهاي ذيل در ارتباط با اندازه‌گيري اثربخشي و کارايي فعاليت حسابرسي داخلي است (همان منبع)
1300 – تضمين کيفيت و برنامه بهبود
حسابرسان ارشد اجرايي بايد بر توسعه و حفظ برنامه‌هاي بهبود و تضمين کيفيت که تمام جنبه‌هاي فعاليتي حسابرسي داخلي را پوشش مي‌دهد، نظارت کنند. برنامه، بهبود و تضمين کيفيت طراحي‌شده ممکن است نسبت به ارزيابي و انطباق فعاليت هاي حسابرسي داخلي با تعريف حسابرسي داخلي و استانداردها و اخلاق حرفه‌اي اقدام کند. برنامه، همچنين کارايي و اثربخشي فعاليت حسابرسي داخلي و فرصت هاي بهبود عمليات را ارزيابي مي‌کند.
1310- الزام هاي تضمين کيفيت و برنامه بهبود
تضمين کيفي و بهبود برنامه بايد شامل هر دو ارزيابي داخلي و خارجي باشد.

1311- ارزيابي هاي داخلي
ارزيابي هاي داخلي بايد شامل موارد زير باشد:
 نظارت مستمر بر عملکرد حسابرسي داخلي و…
 بررسي دوره‌اي عملکرد از طريق خودارزيابي و يا ازطريق ساير کارکنان داراي دانش و مهارت حسابرسي.
1312- ارزيابي هاي خارجي
ارزيابي و بررسي هاي خارجي بايد حداقل سالي يک بار به‌وسيله يک گروه خارج از سازمان صورت بگيرد. حسابرسان ارشد اجرايي بايد با اعضاي هيئت‌مديره در خصوص موارد ذيل گفتگو کنند:
 نياز به ارزيابي هاي مداوم از بيرون از سازمان،
 و صلاحيت و استقلال بررسي‌کنندگان خارج از سازمان.
راهنمايي بيشتر در اين خصوص با به‌کارگيري استانداردهاي ذيل محقق مي‌شود:
1300- تضمين کيفيت و برنامه بهبود،
1310- الزام هاي تضمين کيفيت و برنامه بهبود،
1311- ارزيابي هاي داخلي و…
1312- ارزيابي هاي خارجي.
اين راهنماي عملي نشان مي‌دهد استفاده از تجزيه ‌و تحليل معيارهاي عملکرد، يکي از عناصر تکميل بررسي هاي داخلي/ خارجي است (IIA، 2010؛ ساساني و اسکندري، 1392).

تعريف کارايي و اثربخشي حسابرسي داخلي
يک تعريف عمومي از کارايي و اثربخشي، درجه اي از (شامل کيفيت) برقراري و رسيدن به هدف هايي است که در برنامه هاي سازمان ديده شده است. حسابرسان داخلي بايد روش هاي عملکردي برقرار کرده و ضوابط اندازه گيري عملکرد را با سطحي (شامل کيفيت) از دستيابي به هدف هاي استقرار فعاليت هاي حسابرسي داخلي مورد سنجش قرار دهند. کارايي و اثربخشي حسابرسي داخلي بايد به صورت دوره اي نظارت و ارزيابي شود. هدف هاي تعيين شده در تعريف و ارزيابي سطح کارايي و اثربخشي، بايد در ايجاد واحد حسابرسي داخلي، همچنين تجزيه و تحليل و پردازش فرآيندها، روش ها و گزارشگري به ذينفعان و سهامداران، مورد استفاده قرار گيرد. حسابرسي داخلي بايد اثربخشي فعاليت خود را به عنوان بخشي ارزشمند از حاکميت سازمان اثبات کند (همان منبع).
ذينفعان داخلي و خارجي
به‌طور کلي ذينفعان اصلي فعاليت حسابرسان داخلي به دو دسته داخلي و خارجي تقسيم مي‌شوند:
ذينفعان در داخل سازمان شامل (همان منبع):
 اعضاي هيئت‌مديره (يا کميته‌هاي آن مانند کميته حسابرسي)،
 مديريت ارشد،
 مديران پشتيباني، عملياتي و …
 حسابرسان داخلي.
ذينفعان بيرون از سازمان مي‌تواند شامل موارد زير باشد:
 تنظيم کنندگان قوانين و مقررات و استانداردها،
 حسابرسان مستقل،
 فروشندگان
 مشتريان.
فعاليت واحد حسابرسي داخلي بايد ضمن شناسايي ذينفعان و منافع آنان، بازخورد هر يک از ذينفعان را درخواست و دريافت کند. پاره‌اي از اين بازخوردها به قرار زير مي‌باشد:
 هدف و مسئوليت حسابرسي داخلي و اينکه آيا اين هدف در سطوح مختلف سازمان قابل درک است يا خير؟
 کفايت و سطح برخورداري از استقلال و بي‌طرفي واحد حسابرسي داخلي،
 درک هدفها و انتظارها از فعاليت حسابرسي داخلي،
 برنامه‌ها و دستورالعملهاي کسب‌وکار و ارتباط آن با انجام‌دهندگان اين فعاليتها،
 کارايي و کيفيت موجود بين فعاليتها (زنجيره ارزش سازمان)،
 سطح کنوني رضايتمندي يا نبود آن به‌عنوان انعکاسي از ماهيت برنامه‌ها و عملکرد گذشته،
 سطح کنوني رضايتمندي يا نبود آن با منابع فعاليتهاي حسابرسي داخلي، و
 نيازهاي در حال تغيير محيط کسب‌وکار، خطرهاي مرتبط و توانايي واحد حسابرسي داخلي نسبت به ارائه اطمينان و مشاوره‌هاي لازم در اين خصوص.
فعاليت واحد حسابرسي داخلي بايد قادر باشد شاخه‌هاي اصلي اندازه‌گيري عملکرد شامل: رضايتمندي ذينفعان، فرآيندهاي حسابرسي، ارزيابي خطرها، قابليت ها و توانايي نوآوري در فعاليت هاي سازمان را شناسايي، ارزيابي و نسبت به ارائه راهکارهاي مناسب و عملي به مديريت اقدام کند. نوآوري، قابليت و ظرفيت ها ممکن است شامل استفاده مؤثر از فناوري، آموزش و دانش توليد و صنعت باشد.