کتاب گروه ‏درمانی ‏و ‏بهبود ‏افسردگی

فهرست
عنوان صفحه
فصـل اول 13
مقدمه 13
فصـل دوم 19
تاریخچه پرداختن به خودکشی 19
افکار خودکشی 23
ژست خودکشی 24
تهدید به خودکشی 24
اقدام به خودکشی 25
خودکشی کامل یا موفق 26
میثاق خودکشی 26
خودکشی تقلیدی 26
خودکشی گروهی 27
دیدگاه اجتماعی فرهنگی و صور مختلف خودکشی 27
همه گیر شناسی خودکشی 28
نظریه های روان‌شناختی خودکشی 31
محیط روان‌شناسی و خودکشی 35
بیماری‌های روانی و خودکشی 36
فصـل سوم 41
تاریخچه افسردگی 41
افسردگی 42
همه گیر شناسی افسردگی 44
سبب شناسی افسردگی 48
علل ژنتیک 48
علل بیولوژیک 49
اختلالات بیوشیمیایی 49
عوامل فرهنگی – اجتماعی 50
عوامل شخصیتی 51
نظریه های افسردگی 52
نظریه های زیست شیمیایی افسردگی 52
نظریه های روان کاوی افسردگی 53
نظریه های یادگیری افسردگی 56
نظریه های شناختی افسردگی 56
درماندگی آموخته شده سلیگمن 58
نظریه روان پویشی افسردگی 59
علائم و نشانه‌های بالینی افسردگی 59
علائم بالینی 60
درمان افسردگی 61
دارو درمانی 62
درمان با الکتروشوک 63
روان درمانی 63
فصـل چهارم 67
کارکردهای عصب روان‌شناختی 67
حافظه 67
فراموشی یک طرفه 70
خود آگاهی 70
جهت یابی 73
توجه 74
پردازش بینایی 76
بینایی حرکتی 77
برنامه ریزی حرکتی 78
عملکرد های اجرایی، سازمان دهی، حل مشکل 79
ارزیابی کارکردهای عصب روان‌شناختی 80
تأثیر روان درمانی بر کارکردهای عصب روان‌شناختی 82
نحوه اثر گذاری روان درمانی بر کارکردهای عصب روان‌شناختی 85
تغییر الگوی شلیک نورون 85
عملکرد نورون های آیینه ای 85
فصـل پنجم 88
گروه درمانی 88
کاربرد گروه درمانی 89
ویژگی‌های درمانی گروهی 90
مکانیسم ها و فرآیندهای تغییر در گروه درمانی 91
گروه درمانی وجودی – انسان گرایانه 92
درمان وجودی انسانگرایانه 93
اصول گروه درمانی وجودی انسان گرایانه 94
مطالعات 101
منـابع و مآخـذ 106
منابع فارسی 106
منابع غیر فارسی 112

یکی از مطالعاتی که از دیر باز توجه پژوهشگران حوزه روان‌شناسی بالینی و آسیب شناسی روانی را به خود جلب نموده است اقدام به خودکشی افراد می¬باشد که معمولاً به صورت همایند با اختلالات روانی رخ می‌دهد.
اقدام به خود‌کشی با افکار تکرار شونده در خصوص بی ارزشی زندگی، بی ارزشی خود و پایان دادن به زندگی مرتبط است که با توجه به برنامه دار بودن آن خطرناک فرض می‌شود. (دادستان 1387).
طبق تحقیقات صورت گرفته عوامل خطر مرتبط با خودکشی به عوامل بیولوژیک (کاهش استیک اسید)، فرهنگی (مانند عدم تعلق به یک مذهب)، اقتصادی – اجتماعی (مانند فقر) و رشدی (عدم توانایی در حل تعارضات مرتبط با سن) تقسیم می‌شوند. این طبقه ها با هم همپوشی دارند و طبقه بندی جدید سه قسم را شامل می‌شود: عامل ژنتیک، عامل محیط و تعامل این دو با هم.
یکی از زمینه هایی که مستقیما با اقدام به خودکشی ارتباط دارد سلامت روانی فرد می‌باشد. از نشانگان آسیب شناسی روانی که در میان اقدام کنندگان به خودکشی به وفور مشاهده می‌شود، افسردگی می‌باشد. اختلال افسردگی اختلالی است که خصوصیت اول و عمده آن تغییر خلق است و شامل یک احساس غمگینی است که از یک ناامیدی خفیف تا احساسات یاس شدید ممکن است نوسان داشته باشد. این تغییر خلق نسبتاً ثابت و برای روزها، هفته‌ها، ماه‌ها و یا سال‌ها ادامه دارد و برای این تغییر خلق تغییرات مشخصی در رفتار، نگرش، تفکر، کارایی، اعمال بدنی وجود دارد. افسردگی از توانایی‌های زیستی، جسمانی، فعالیت و اراده شخص می‌کاهد و با پیش آوردن اختلال‌های ذهنی اعتمادبه‌نفس او را متزلزل می‌کند.
در فرد بهنجار افسردگی شدید تنها در پی یک حادثه اندوه بار مانند از دست دادن یکی از عزیزان یا شکست در یکی از جنبه‌های زندگی یا ناامیدی بروز می‌کند. زمانی می‌توان افسردگی را بیماری دانست که از نظر شدت و مدت با عامل اندوه بار پیش آمده در زندگی فرد تناسبی نداشته باشد.
با توجه به شیوع گسترده افسردگی گاهی اوقات از آن به عنوان بیماری سرماخوردگی در میان اختلالات روان‌پزشکی یاد می‌شود.
احتمال بروز افسردگی اساسی در طول زندگی برای زنان 10 تا 25 درصد و برای مردان 5 تا 12 درصد می‌باشد، از سوی دیگر به دلیل اینکه تقریبا دو سوم بیماران افسرده به خودکشی می اندیشد و 10 تا 15 درصد آن ها از این طریق به زندگی خود خاتمه می‌دهند پرداختن به اختلال افسردگی و شناسایی روش‌های درمانی اثربخش بر کاهش آن از اهمیت بسزایی برخوردار است.
کارکردهای عصب روان‌شناختی به حوزه های بالینی مرتبط می‌شود که در این حوزه هم منابع روانی و هم منابع عصبی مورد بررسی قرار می¬گیرند. فعالیت اولیه در ارزیابی این کارکردها، شناخت کارکردهای مغزی از طریق مشاهدات سیستماتیک و ساختار بندی است که در این مورد آزمایشاتی طراحی شده است که جنبه‌های مختلف شناختی، توانای های افراد شامل:
سرعت پردازش اطلاعات، توجه، حافظه، زبان و کارکردهای اجرایی را مورد مطالعه قرار می‌دهد. این آزمایشات دامنه های متفاوت توانایی‌های شناختی را مورد آزمایش قرار می‌دهد، هم چنین این آزمایشات کارکردهای اصلی و اساسی مغز را مورد مطالعه قرار می‌دهد. آزمایش های شناختی عصبی در درمان بیماران بالینی و افرادی که دچار ضربات مغزی شده اند کاربرد فراوان دارد. هم چنین این آزمایشات در شناخت اثرات مواد سمی و مسمومیت ها بر ساختار و حالات مغزی از اهمیت بالایی برخوردار است.
در اوایل قرن هفده، دانشمندان ارتباطاتی را بین مناطق مختلف مغز و کارکردهای خاص آن کشف کردند. فیلسوف فرانسوی، دسکرات بر این عقیده است که روح انسان می‌تواند در قسمت های مختلف مغز جای گیرنند. در اوایل قرن هجدهم تئوری کیفیت مختلف روانی مانند، خشم، عصبانت و مکان های مغزی مورد مطالعه قرار گرفت اما در همان زمان پیر فلورنس عقیده داشت که مغز دارای سیستم ادغام یافته ای است. در این زمان دانشمندان دریافتند که عدم توانایی صحبت در میان کودکان دارای اختلال گفتاری با دو منطقه از نیمکرده سمت چپ کودکان در ارتباط است.
امروزه شناخت کارکردهای عصبی روانی در شناخت توانایی‌های شناختی بیماران و پیش‌بینی وضعیت درمان و توان بخشی اختصاصی آنان کاربرد دارد. هم چنین با شناخت این کارکردها می‌توان حدس زد که بیماران به چه آزمایشات خاص و یا رویکردهای درمانی روان‌شناسی نیاز دارند.
برای مثال بیماری آزمایشات عصبی شناختی را به صورت آرام و با آرامش خاص تکمیل می‌کند و هیچ خطایی در طول آزمایشات از خود بروز نمی‌دهد در حالی که فرد بیمار دیگر در تکمیل آزمایشات عجول است و چندین خطا دارد. این تفاوت ها در نمره آزمون ممکن است نشان داده نشود اما می‌تواند به درمان گر در انتخاب درمان، رویکردهای درمانی و تشخیص ها کمک نماید. ارزیابی عملکرد عصبی شناختی از طریق مقایسه متوسط عملکرد نمونه بزرگی از افراد سالم صورت می گیرد. اکثر آزمایشات دارای جداول نمره می باشند که اغلب در گروه‌ها بر اساس ویژگی‌های دموگرافیک، سن و تحصیلات تقسیم می‌شود.
شناخت کارکردهای عصبی شناختی موجب شناخت کارکردهای ادراکی، احساسی، مهارت ها، توجه و تمرکز، مهارت های بینایی، مهارت های زبانی، وضعیت حافظه، انگیزش و مهارت های شناختی می‌شود. تحقیقات مختلف نشان داده است بیماران افسرده نسبت به افراد عادی از کاستی های عصب روان‌شناختی بیشتری رنج می‌برند. این کاستی های عصب روان‌شناختی ممکن است با خطر اقدام به خودکشی همراه باشد. تحقیقات نشان داده است که نارسایی های عصب روان‌شناختی بیماران افسرده اساسی دارای سابقه اقدام به خودکشی بیش از آن چیزی است که در اختلال افسردگی اساسی بدون سابقه اقدام به خودکشی دیده شده است.
بنابراین جدا از اینکه بیماران افسرده به علت عدم لذتی که تجربه می‌کنند و هم چنین تعارضات مختلف درون روانی شان در معرض خطر اقدام به خودکشی قرار دارند، نارسایی عصب روان‌شناختی این بیماران نیز عاملی است که خطر اقدام به خودکشی آن ها را افزایش می‌دهد. عوامل زمینه ساز بروز افسردگی را توضیح دهند و برای هر یک با تکیه بر مکتب نظری خاص خود روشی درمانی برای بهبود این اختلال روان‌شناختی مهم ارائه داده اند. در زمینه مداخلات درمانی به منظور درمان افسردگی‌هایی که معطوف به اقدام به خودکشی می‌شوند، تلاش های گسترده ای در حیطه روان درمانی انجام‌شده و به ثبت رسیده است.
از مولفه های ضروری مداخلات مفید برای بهبود سلامت روانی افراد افسرده، فراهم نمودن حمایت عاطفی، ترغیب به پذیرش محدودیت ها و عدم اجتناب، آموزش واقع گرایی، به اشتراک گذاشتن تجارب و ابراز احساسات ناخوشایند می‌باشد.
از سوی دیگر سوتکی و همکاران (2008) پیشنهاد میکنند که اولین تکلیف در بهبود سلامت روان‌شناختی مبتلایان به افسردگی، پذیرش عوامل روانی زمینه ساز بروز افسردگی است و تنها به این طریق می‌توان با موفقیت گام های بعدی را برداشت. با اندک تاملی در باب خصوصیاتی که برای درمان های اثر بخش بر بهبود سلامت روانی مبتلایان به افسردگی ذکر شد به نظر می رس که روش گروه درمانی می‌تواند در افزایش سلامت روانی این افراد موثر باشد.
علی الخصوص گروه درمانی وجودی – انسان گرایانه به خاطر ویژگی‌هایی هم چون ایجاد فضای امن، همدلی، توجه مثبت نامشروط، آگاهی افزایی (یالوم و شاورمن 2006) و تاکید بر مفاهیم مهمی مثل ابراز هیجانی، مسئولیت‌پذیری، حضور در هستی، آزادی، انتخاب، جستجوی معنا و آگاهی دائمی از خود می‌تواند نقش زیادی در کمک به سلامت این افراد ایفا کند.
در چنین گروه درمانی‌هایی، بیان عواطف منفی در یک موقعیت حمایتی، حل مشکلات مداوم را تسهیل و احساسات سرکوب شده را رها می‌کند. هم چنین به اعضا فرصت داده می‌شود تا به احساسات و انتخاب هایشان آگاهی یابند. آن ها را پردازش کنند و از دیگر اعضای گروه حمایت دریافت کنند