کتاب نقش رسانه تصویری در مدیریت شهری

فهرست
عنوان صفحه
فصل 1 9
مقدمه 9
فصل 2 15
مدیریت شهری 15
فرآیندها و کارکردهای مدیریت 19
تاریخچه مدیریت شهری 21
وظایف مدیریت شهری 24
فصل 3 37
رسانه ها و مکانیزم های ارتباطی: قابلیت ها و کارکردها 37
کارکرد رسانه ها 38
نقش ها و وظایف اجتماعی وسایل ارتباطی 45
ویژگی های وسایل ارتباط جمعی 53
ساخت رسانه ها 56
نظریه های مربوط به تاثیر رسانه ها 59
اثرات رسانه ها 62
رسانه های موثرترین نهاد تولید معرفت و دانایی 65
انواع رسانه ها 66
رسانه های جدید 68
فصل 4 73
تعاریفی از فیلم مستند 75
اهداف و کارکردهای فیلم مستند 77
تقسیم بندی انواع فیلم مستند 78
ویژگی های عمده فیلم مستند 81
برخورد نظریه های بزرگ سینمایی با فیلم مستند 81
تاثیر رسانه تصویری بر افراد 83
فصل 5 87
تاثیر رسانه بر فرایندهای مدیریت شهری 87
نظریه هایی درباره تاثیر رسانه بر مدیریت شهری 89
اهمیت نقش رسانه در ترویج مدیریت شهری 91
منابع 97

مدیریت شهری
مورخان، شهر را با توجه به قدمت آن، تعریف می کنند و از نظر اقتصاددانان شهر به جایی اطلاق می شود که معیشت غالب ساکنان آن بر پایۀ کشاورزی نباشد. جمعیت شناسان نیز تعداد جمعیت یک نقطه را ملاک شهری بودن آن نقطه می دانند. اندیشمندان طراحی شهر، شهر را مجموعه پیچیده سازمان یافته ای می دانند که متشکل از سه مولفه اصلی کالبد، تصورات و فعالیت می باشد. که پیوسته در حال تغییر و تحول است. شهر شناسان شهر را محلی می دانند که بشر دست از زمین کشیده و فکر کردن را آغاز می کند.
تعریف عددی: مرکزی از اجماع نفوس که در نقطه ای گرد آمده و تراکم و انبوهی جمعیت در آن از حد معینی پایین تر نباشد.
بر این اساس در بیشتر ممالک حد جمعیت شهر 2500 نفر است.
تعداد و رقم شاخص برای شناخت شهر، هم از نظر زمانی و هم از نظر مکانی متفاوت است و مختصر آنکه در هر کشوری بنا به موقعیت خاص آن کشور حد جمعیت شهر تفاوت می کند.
تعریف آماری و عددی ضمن آنکه تعریف روشن و ساده ایست. ولی از نظر علمی نمی توان آن را تعریف جامعی دانست.
تعریف تاریخی: برخی از علما معتقدند که مراکزی که از قدیم نام شهر به آنها اطلاق شده است به عنوان شهر شناخته می شوند و در واقع به افتخار قدمتی که دارند همیشه شهر باقی می مانند.
تعریف حقوقی: نوع دیگر تعریف شهر، تعریف حقوقی و اداری است. در دوره¬های گذشته، شهرها دارای امتیازاتی بودند که در روستاها وجود نداشت، مانند بسیاری از شهرهای قرون وسطایی که حق داشتند برای خود بازار داشته باشند یا به خدمات نظامی بپردازند، در حالی که روستاها از این امتیازات برخوردار نبودند.
تعاریف دیگری نیز از شهر شده است که در زیر به مفهوم کلی آن اشاره می کنیم:
شهر جایی است که در آن نوع مسکن، درآمد، سیمای شهری و پوشاک مردم آن با روستا متفاوت باشد و شغل سکنۀ آن غیر از کشاورزی باشد.
به نظر جغرافیدانان شهر منظره ای مصنوعی از خیابانها، ساختمانها، دستگاهها و بناهایی است که زندگی شهری را امکان پذیر می سازد.
جغرافیدانان شهر را به عنوان یک واحد مجزا به حساب نیاورده و ارتباط آن را با منطقه و کشور مورد مطالعه قرار می دهند.
طبق ماده 4 قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری ایران، شهر محل (مکانی) است با حدود قانونی که در محدوده جغرافیایی مشخص واقع شده و از نظر بافت ساختمانی، اشتغال و سایر عوامل دارای سیمایی با ویژگی های خاص خود است، بطوریکه اکثریت ساکنان دایمی آن در مشاغل کسب، تجارت، صنعت، خدمات و فعالیت های اداری اشتغال داشته و در زمینه خدمات شهری از خودکفایی نسبی برخوردارند . شهر کانون مبادلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و سیاسی حوزه نوفذ پیرامون خود بوده و حداقل دارای ده هزار نفر جمعیت است.یا مکان تجمع عده کثیری از مردم با سلایق ، افکار، رفتار و …. متفاوت می باشد. در بعد اقتصادی نیز شهر جایی است دارای وجه غالب اشتغال صنعتی، خدماتی و سبک مصرف زندگی یا شیوه تولید متفاوت از روستا است. یکی از انواع تعریف های رایج از شهر، تعریف عددی آن است . به نحوی که در ایران تا سال 65 شهر را مکانی می گفتند که جمعیت آن بیش از 5 هزار نفر باشدو از آن تاریخ به بعد شهر به جایی گفته می شد که دارای شهرداری باشد.
شهر در رویکرد اجتماعی حاصل رابطه ای است که انسان با طبیعت به وجود می آورد به گونه ای که شهر را می توان محیطی انسان ساخت تعریف کرد. انسان برای ارضای نیازهای خود در بستری از دگرگونی های معنایی نمادین ( اقتصادی، سیاسی و اجتماعی) فضا را نیز دگرگون می کند. این دگرگونی از خلال یک فرایند تخریب – ساختن انجام می گیرد. بدین معنی که برای ساختن فضاهای جدید همواره نیاز اولیه ای به تخریب فضاهای پیشین وجود دارد. این امر چرخه ای بی پایان از تخریب ها و ساختن ها را به وجود می آورد که شاید بتوان گفت هرگز متوقف نمی شود چه بسیار در طول تاریخ مشاهده شده است که حتی با نابودی کامل یک شهر تاریخ آن شهر باز نایستاده و در دوره های آتی بار دیگر شهر در مرزهای قدیمی و یا نزدیک به آنها با تجدید گذشته تاریخی آن بازسازی شده است. شهر مقوله ای است فلسفی – علمی . مقوله ای است فلسفی چون ابعاد ذهنی – هویتی شهر در فراسوی معیارهای مرسوم ( چه فرهنگ گرا، چه عملکرد گرا یا نوگرا)، قرار گرفته و در محدوده ارزشهای پویای فرهنگی – هنری مقام می گیرد. از این رو لازم است که برخوردی فلسفی با شهر صورت می گیرد. شهر مقوله ای است علمی چون ابعاد عینی و کالبدی آن در همۀ زمینه های اجتماعی – اقتصادی، کالبدی- فضائی و … و با ضوابط و معیارهای علمی قابل سنجش است. از سویی دیگر شهر پدیده ای است مکانی – زمانی که در نقطه ای خاص ایجاد شده در فضا تکامل یافته و با گذشت زمان رشد یافته است.
– در رویکرد جامعه شناختی شهر به مثابه یک واقعیت اجتماعی تعریف می شود. در اینجا شهر در نهایت حاصلی است از مجموعه روابط میان بازیگران اجتماعی و بنابراین، این باور وجود دارد که شکل گیری فضاها و روابط شهری از این روابط تبعیت می کنند.
– از نظر اجتماعی، شهر ها مکان های مناسبی برای شکل گیری نهادهای جمعی، اعتلای ارزشهای فرهنگی، گسترش و تحکیم روابط و مناسبات اجتماعی و پاسداری از روشهای انسانی و هویت های ملی و محلی هستند.
– شهرها تبلوری از نابرابری در روابط قدرتمند که با ظهور حکومت یعنی روابط فرماندهی/ فرمانبری همخوانی دارند.

یکی از فرایندهای موجود در هر سازمان، فرایند مدیریت است که مسئول هماهنگ کردن بخش ها، واحدها و فعالیت های مختلف در راستای تحقق اهداف سازمانی است.
در فرهنگ وبستر معنی لغوی مدیریت اینگونه تعریف شده است ” عمل یا هنر اداره کردن: هدایت کردن یک چیز یا نظارت بر آن.”
اما درباره تعریف ماهوی مدیریت مثل سایر مفاهیم حوزه علوم انسانی توافق نظر جامعی بر سر آن وجود ندارد . در زیر به تعاریفی چند اشاره می کنیم.
برای مثال، ممکن است مدیریت را عبارت از هماهنگ کردن منابع انسانی و مادی برای نیل به هدف دانست. یا آن را علم و هنر هماهنگ کردن ، رهبری و کنترل فعالیت های دسته جمعی برای نیل به اهداف مطلوب با حداکثر کارایی تعریف کرد. در مجموع، می توان مدیریت را فرایند به کارگیری کارآمد و اثربخش منابع محدود سازمان ( منابع مالی، منابع مادی، منابع انسانی و منابع اطلاعاتی) در جهت پاسخگویی به نیازهای نامحدودِ محیط بیرونی دانست.
پیشتر اشاره شد که هر سازمان رسالت و ماموریت خاصی دارد که از نیازهای محیط بیرونی نشات گرفته است و اهداف سازمان برگرفته از این ماموریت و یا رسالت هستند. هر سازمان برای دست یافتن به این اهداف، به منابعی نیازمند است. حال با توجه به اینکه منابع در دسترس سازمان ها (منابع مادی، مالی، انسانی، اطلاعاتی) منابعی محدود هستند و به عبارتی به هر میزانی که سازمان بخواهد از آن ها استفاده کند موجود نیستند و از طرف دیگر نیازهای انسان که منشا تشکیل اهداف و ماموریت سازمان هستند نامحدودند. بنابراین مدیریت مناسب این منابع در جهت تخصیص مناسب به نیازهای بیرونی ضرورت پیدا می کند.
با پیشرفته شدن جوامع و شکل گیری جوامع مدرن ، نیازهای انسان نیز به واسطه تحولات و پیشرفت های چشمگیر اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و … پیچیده تر شد و از طرف دیگر منابع در دسترس محدود بودند و بنابراین مدیریت مناسب این منابع، ضرورت یافت.
به این نوع از مدیریت که در سازمان های آموزشی به منظور هماهنگی منابع سازمانی اعمال می شود مدیریت آموزشی نامیده می شود و بنابراین مدیریت آموزشی، فعالیت و عملی است که در سازمان آموزش و پرورش به منظور هماهنگی و هدایت امور در جهت اهداف معینی صورت می گیرد و مثل سایر سازمان ها، ضرورت وجود آن با متنوع تر شدن، پیچیده تر شدن و تخصصی تر شدن فعالیت های آن سازمان عجین است.
فرآیندها و کارکردهای مدیریت
مدیریت در هر سازمان به منظور دسترسی به اهداف سازمانی و همچنین هماهنگ ساختن منابع سازمانی، فرآیندهای خاصی را به انجام می رساند که می توانیم آنها را تحت عنوان چهار مقوله دسته بندی کنیم که عبارتند از: برنامه ریزی، سازمان دهی، فرمان دهی، کنترل- ارزشیابی.
الف) برنامه ریزی
برنامه ریزی در وهله اول مستلزم این است که ابتدا، اهداف سازمان را مشخص کنیم تا جهتی که سازمان باید در تعقیب آن باشد مشخص شود. اما مسلمأ برنامه ریزی صرفأ به تعیین هدف ختم نمی شود و پس از اینکه اهداف سازمان مشخص گردید باید به شناخت وضع موجود نائل شویم تا بدانیم که توانایی ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدیدات سازمان کدامند تا بر مبنای این وضعیت به اتخاذ استراتژی مناسب پرداخته شود. در مجموع برنامه ریزی عبارتست از، پیش بینی، طراحی، تعیین اهداف و برنامه های یک سازمان.
نیازهای محیط بیرونی به نظام تعلیم و تربیت، نیازهایی متنوع و متعدد هستند و مدیریت هم به دلیل متناقص بودن بعضی از آنها با همدیگر و محدودیت منابعش قادر به ارضای کامل آن نیازها نیست. بنابراین با توجه به منابعی که در اختیار است به منظور پاسخگویی به این نیازها ، اهدافی باید تعیین و برنامه هایی برای رسیدن به این اهداف تدوین شوند (فیوضات؛ 1380). به چنین فرآیندی ، فرآیند برنامه ریزی گفته می شود که یکی از کارکردهای مدیریت است که مستلزم تعیین برنامه های کلان و گسترده در راستای اهداف است. هسته اساسی برنامه ریزی آموزشی ، برنامه ریزی درسی است که عبارت است از تعیین و تدوین محتوای مناسب به منظور انتقال به فراگیران.

ب) سازمان دهی
هنگامیکه اهداف و برنامه های سازمان در مرحله برنامه ریزی مشخص شد، باید تشخیص داد که برای تحقق اهداف و اجرای آن برنامه ها به چه فعالیت هایی در سازمان نیاز است. در ثانی، باید این فعالیت ها با دادن اختیارات لازم به منظور تصمیم گیری بین افراد و واحدهای سازمانی تقسیم شود (علاقه بند؛ 1386). در متون مدیریت به این فعالیت ها تفکیک می گویند که مستلزم مشخص کردن و تقسیم کردن وظایف است. اما از آنجا که قبلا نیز اشاره کردیم ماهیت یک پدیده ، علاوه بر اجزا و عناصر آن در ارتباط بین اعضای آن نیز هستند، از این رو سازمان دهی صرفأ به تفکیک وظایف ختم نشده بلکه به هماهنگی بین واحدها و افراد نیز نیازمند است.
در مجموع، سازماندهی عبارتست از مشخص کردن فعالیت ها، تقسیم فعالیت بین افراد و واحدهای مختلف سازمان و دادن اختیارات و تخصیص منابع لازم به اعضای سازمان به گونه ای که بتوانند با هماهنگی بین آنها به اهداف سازمانی نائل گردند.
ج) رهبری
فرآیند اعمال نفوذ به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر زیردستان به منظور ایجاد انگیزه در آنان و انجام فعالیت های مختلف توسط آنان را رهبری می نامند.
د) ارزشیابی و کنترل
” کنترل، عبارتست از ارزیابی تصمیم گیری ها و برنامه ها از زمان اجرای آنها و اقدامات لازم برای جلوگیری از انحرافات عملیات، نسبت به هدف های برنامه و تصحیح انحرافات احتمالی به وجود آمده می باشد”
کنترل و ارزیابی در بردارنده دو مفهوم اساسی هست:
تناسب
پیگیری
ارزشیابی، در وهله اول مستلزم سنجش تناسب پدیده مورد ارزیابی با ملاک ها و معیارهای مشخصی است که این پدیده در بحث مدیریت می تواند سنجش تناسب طرح ها، برنامه ها، و اقدامات جاری در جهت تحقق اهداف سازمانی باشد. اما با سنجش تناسب این پدیده، توانایی ها، ضعف و شکاف هایی که سازمان دارد شناسایی می شوند که این خود مستلزم انجام اقدامات پی گیرانه است. به طوری که اگر پدیده مورد نظر دچار ضعف ها و مشکلات خاصی بود در جهت اصلاح آن و اگر آن پدیده دارای نقاط قوتی بود در جهت ارتقای آن فعالیت کنیم.
تاریخچه مدیریت شهری
نقطه شروع مدیریت شهری به معنای نوین آن را بایستی در تحولات دهۀ 80 و 90 میلادی جست. در این زمان و پس از دوره رکود نسبی دهه 80 مضامین و مفاهیم جدیدی در ارتباط با نقش و وظایف دولت ها به وجود آمد و دولت رفاهی که در دهه 70 ناکارآمدی خود را در مواجهه با رخدادهای جاری در زمینه های فنی و اجتماعی نشان داده بود جای خود را به دولت حداقلی داد و دولت های محلی در پرتو مدیریت نوین دولتی به توانمند ساز بدل شدند. فرآیند تمرکززدایی نیز در تبدیل مدیریت شهری به یک فعالیت قدرتمند و دارای اختیارات قانونی سرعت بخشید. در گام آخر تحلیل اندیشه های پوزیتویستی در مقابل تفکرات انتقادی و سختگرایانه در حوزه های اجتماعی و فرهتگی و شکست راه حل های همسان در نقاط مختلف که از روی نمونه های غربی الگوبرداری شده بودند و تاکید بر حل مشکلات به صورت محلی و منطقه ای سبب تقویت بیش از پیش مدیریت شهری، علی الخصوص در کشورهای در حال توسعه شد.
در طول دهه 1980 میلادی اهمیت و تاثیر نواحی شهری در توسعه مورد تاکید قرار گرفت. در چنین شرایطی ، مفاهیم و رویکردهای جدید شکل گرفتند. یکی از مهمترین این مفاهیم و رویکردها، مدیریت شهری بود. اصطلاحات یا ترکیباتی نظیر مدیریت شهری، مدیریت شهرداری و حکومت محلی به ندرت به طور صحیح تعریف می شوند و معمولأ با مسامحه استفاده شده و به جای یکدیگر به کار میروند. حال آنکه مدیریت شهری می تواند به عنوان زیر مجموعه ای از حکومت محلی و با عنوان شهری به کار رود.
مدیریت شهری به تمامی نهادها، سازمان ها و افرادی گفته می شود که به صورت رسمی یا غیررسمی در فرآیند مدیریت شهر اثرگذار هستند. پس مدیریت شهری فقط شهرداری و شورای شهر نمی باشد و هر عنصری که به شکلی در فرایند مدیریت شهر اثری دارد در این حیطه قرار دارد.
مدیریت شهری عبارت است از اداره امور شهر به منظور ارتقاء مدیریت پایدار مناطق شهری در سطح محلی با در نظر داشتن و تبعیت از اهداف سیاست های مالی، اقتصادی و اجتماعی کشور است.
مدیریت شهری عبارتست از یک سازمان گسترده، متشکل از عناصر و اجزا رسمی و غیررسمی موثر و ذی¬ربط در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و کالبدی حیات شهری با هدف اداره، کنترل و هدایت توسعۀ همه جانبه و پایدار شهر مربوطه. هدف سیستم مدیریت شهری، به مثابه جزئی از سیستم حکومتی، اداره امور شهرها و ایفای نقشی است که دولت برای این سیستم قائل می شود. تردیدی نیست که صرف نظر از هر تعریفی که برای مدیریت شهری در نظر گرفته شود هدف سیستم مدیریت شهری در جهت اهداف ملی بوده و با آن همسو است و از کلیات آن تبعیت می کند و به همین دلیل است که برنامه های این سیستم برای ساماندهی امور شهر، به طور کلی در چارچوب برنامه های کلان و قوانین جاری کشور تدوین می گردد و اقدامات این سیستم ناقض مقررات قانونی کشور نیست.
معمولأ مدیریت شهری به عنوان زیر مجموعه ای از حکومت محلی تعریف شده و شهرداری خوانده می شود. همچنین مدیریت شهری به مثابه نظامی است که دارای ورودی ها و خروجی های مشخصی باشد. هر جامعه ای با توجه به ساختار اقتصادی، اجتماعی و سیاسی خود، تعریف یا تلقی ویژه ای از مدیریت شهری دارد، زیرا مشخصات و ساختار نهادهای قانونی اداره کنند شهر ، از کشوری به کشور دیگر تفاوت دارد.