کتاب آلودگی شیر ذخیره شده مادران شیرده

فهرست
عنوان صفحه
فصل 1 7
مقدمه 7
مطالعات 23
فصل 2 35
روش¬ها 35
فصل 3 55
گزارش 55
فصل 4 61
بحث 61
نوع میکروارگانیسم رشد کرده در شیر مادر 61
توزيع فراواني شيرهاي آلوده 80
نتيجه¬گیری نهایی 82
منابع 85

متأسفانه ميزان تولد نوزادان نارس رو به افزايش است. نارسي يا سن حاملگي كمتر از 37 هفته از آخرين تاريخ قاعدگي مادر از مهم‌ترین شاخص¬هاي سلامتي هر جامعه مي¬باشد. طبق گزارشات از سال 1990 تعداد تولد نوزادان نارس تقریبأ 20% افزایش‌یافته است. داده¬های مركز بين-المللي آمار سلامت نشــان می¬دهد كه ميزان تولد نوزاد نارس 8/12% از تولدهاي زنده در سال 2006 را شامل بوده است. شيوع تولد نوزادان نارس در جوامع مختلف متفاوت و آمار نشــان مي¬دهد كه 8 تا 10 درصد نوزادان به دنیا آمده در امريكا و 5 تا 7 درصد در اروپا نارس هستند. کشاورز و همکاران (1389، ص. 170) در مطالعه خود به مطالعه ناجیلو که در سال 1999 انجام‌شده اشاره می¬کنند که “ايران نیز جزء مناطق با شيوع بالاي زایمان زودرس است و تقریبأ 10% تولدها را نوزادان نارس تشكيل می¬دهد”. در مطالعات انجام شده در ايران، شيوع نارسي از 5/5 درصد در شيراز، 21/8 درصد در اراك متفاوت مي¬باشد.
نارس بودن نوزادان و شرایط بالینی مرتبط با آن مانع از مکیدن مؤثر نوزادان می¬شود. از سویی عدم حضور مادر نیز می¬تواند دلیلی بر نگهداری شیر دوشیده شده مادر در یخچال باشد؛ بنابراین لازم است شیر مادران، دوشیده و در بخش نوزادان نگهداري شود که در این مسیر شیر دوشیده شده ممکن است آلوده شود. شرایط نگهداری شیر، علاوه بر تأثیر روی میزان نوع آلودگی میکروبی، بر کیفیت آن نیز مؤثر است. پرزو لوریکو در مقاله خود به مطالعه¬ای از اوگوندل که در سال 2002 انجام شده است، اشاره می¬کنند که”فعالیت باکتری‌های موجود در شیر مادر که در یخچال نگهداری می¬شود، به‌تدریج کاهش می¬یابد. توانایی چسبیدن غشاء گلبول چربی شیر یخ زده به باکتری به سرعت در مقایسه با شیر نگهداری شده در یخچال از دست می¬رود”. نگهداری شیر مادر باعث کاهش مقدار کمی از میزان چربی شیر می¬شود. نگهداری شیر مادر در درجه حرارت 4 درجه سانتی‌گراد به مدت 96 ساعت، باعث افت میزان PH و آلبومین، پروتئین توتال، تری¬گلیسریدها و لاکتوز می¬شود. تغییرات ایجاد شده در PH، در عملکرد آنزیم‌های شیر مادر تغییری ایجاد نمی¬کند و لیپولیز و آزاد شدن اسیدهای چرب ممکن است در مدت زمان نگهداری شیر مادر در درجه حرارت کمتر یا بیشتر از 20 درجه سانتی‌گراد صورت گیرد. این در حالی است که ماشمن و همکارانش (2006, p. 288) عقیده دارند که “فریز کردن شیر مادر در دمای 20 درجه سانتی‌گراد زیر صفر باعث از بین رفتن عفونت‌های ویروسی می¬شود”.
دو عامل اصلی عفونت در نوزادان شامل محیط¬های بیمارستانی و مادران می¬باشند. عفونت‌های بیمارستانی یکی از علل اصلی مرگ‌ومیر نوزادان بستری در بخش‌های ویژه نوزادان می¬باشد. میزان بروز عفونت‌ها در این بخش‌ها از میزان 7% تا 5/25% متفاوت بوده که بستگی به فاکتورهای محیطی و عملکرد بالینی دارد. این میزان در کشور برزیل از 9/18% تا 7/50% متفاوت است. عفونت‌های بيمارستاني با افزايش طول مدت بستري و هزينه¬های درمان از معضلات عمده بيماران بستري در بیمارستان‌ها مي¬باشد. اين عفونت‌ها با افزايش مرگ‌ومیر و عوارض، از عوامل مشکل‌ساز در درمان بيماران به¬ویژه در بخش‌های مراقبت‌های ویژه نوزادان است. میزان شیوع عفونت بیمارستانی و نوع پاتوژنها در میان مراکز و بخش‌های مراقبت ویژه نوزادان مختلف است. در کشورهای توسعه یافته، باکتری‌های گرم مثبت؛ شایع‌ترین عوامل ایجادکننده باکتریمی بیمارستانی هستند. این در حالی است که در معدود مطالعاتی که در کشور ما انجام شده است، باکتری‌های گرم منفی شایع‌ترین عامل عفونت‌های باکتریال بیمارستانی گزارش شده¬اند. با توجه به اینکه شیر مادر استریل نیست، ممکن است به عنوان عاملی در جهت انتقال پاتوژن از مادر یا محیط عمل نماید. شیرهاي دوشیده شده از مادران ممکن است هنگام دوشیدن، در زمان نگهداري و یا در جریان انتقال، دچار آلودگی شوند.
انتقال پاتوژنهایی مثل استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی¬سیلین ، استرپتوکوک گروه B، اشرشیا کولی ، لیستریا و سالمونلا از طریق شیر مادر به نوزاد گزارش شده ¬است.
در زمینه نگهداری شیر در بخش، استانداردهای متفاوتی وجود دارد. شستشوی دست‌ها و ظروف جمع¬آوری شیر با آب و صابون و جوشاندن ظروف به مدت 25-20 دقیقه ضروری است. در تعاليم طب سنتي رعايت بهداشت فردي توسط مادر از اهميت ويژه¬اي برخوردار است. در اين زمينه سید اسماعیل جرجاني بيان مي¬كند كه:”دايه هر بامداد به آب گرم و خوش غسل كند و چون از گرمابه برآيد دست و پاي او را بمالند، ماليدني معتدل و خوردن او طعامي بايد كه از وي خون نيك خيزد”. برای ذخیره طولانی¬مدت شیر مادر، باید از ظروف با جدار ضخیم مانند ظروف پلاستیكی یا شیشه‌ای استفاده نمود ولی استفاده از ظروف شیشه¬ای برای جمع¬آوری و ذخیره شیر ارجح است. چسبیدن و از بین رفتن لکوسیتها به ظروف استیل بیشتر از ظروف شیشه¬ای است. ظروف شیشه¬ای به‌آسانی قابل شستشو بوده و به دلیل عدم خراش در دیواره آن با کاهش خطر آلودگی میکروبی همراه است. از سوی دیگر نگهداری شیر در ظروف استیل و پلاستیکی سبب کاهش ایمنوگلوبولین¬های شیر مادر می-شود. این ظروف باید یك سرپوش محكم داشته باشند تا هوا در آن نفوذ نكند. ظروف و قطعات شیردوش باید در آب داغ و صابون شسته و سپس آب¬کشی شوند. در صورت امكان بهتر است از ماشین ظرف‌شویی استفاده شود. حرارت بالای آب در ماشین ظرف‌شویی ظروف را بهتر تمیز می-کند. در صورت در دسترس نبودن ماشین ظرف‌شویی، وسایل بایستی در آب جوشانده شود. جوشاندن به¬ویژه در مواردی كه آب تمیز در دسترس نیست، اهمیت بیشتری داشته و به¬شدت توصیه می¬شود. تاریخ دوشیدن شیر بایستی بر روی بطری نوشته شود و در صورت امکان از جوهر و برچسب ضد آب برای آن استفاده شود. شیری که برای شیرخواران نارس و بیمار استفاده می¬شود، به دلیل نیاز بیشتر به مواد حفاظتی موجود در آن، بایستی در زمان کوتاه‌تری از زمان‌های ذکرشده در اتاق، یخچال و یا حتی فریزر، نگهداری شود. شیر مادر در دمای اتاق (25 درجه سانتی‌گراد) برای مدت 8-6 ساعت، در یخچال (4 درجه سانتی‌گراد) برای 5 روز، در جایخی یخچال (15- درجه سانتی‌گراد) برای 2 هفته و در یخچال فریزر با درب جداگانه (18- درجه سانتی‌گراد) برای حداکثر 6-3 ماه می-توان نگهداری کرد.
آنچه به نظر پژوهشگر ضروری به نظر می¬رسد، بررسی شیرهای نگهداری شده در یخچال بخش مراقبت ویژه نوزادان بیمارستان شهید بهشتی اصفهان از نظر میزان آلودگی موجود در آن، می¬باشد. این تحقیق، سؤالات متعددی که در ذهن پژوهشگر ایجاد کرده، همانند استانداردهای بخش ویژه نوزادان در زمینه نگهداری شیر مادر در یخچال، رشد یا عدم رشد میکروارگانیسم¬ها در شیر مادر نگهداری شده در یخچال و در نهایت انگیزه تهیه یک برنامه منطقی با توجه به استانداردها جهت نگهداری شیر مادر را بی¬پاسخ نخواهد گذاشت.
پژوهشگر طی روزهای کارآموزی و حضور خود در بیمارستان شهید بهشتی، تعداد پذیرش نوزادان بستری در بخش مراقبت ویژه نوزادان را حدوداً زیاد و قابل توجه برآورد کرد که بعضی از آن‌ها قادر به تغذیه سینه‌ای با شیر مادر نبودند و لذا از شیر دوشیده شده از سینه مادر و نگهداری شده در یخچال بیمارستان جهت تغذیه آن‌ها استفاده می¬گردید. مشاهدات پژوهشگر نشان می¬دهد که نگهداری شیر مادر در یخچال طبق شرایط استاندارد نمی-باشد. بطری¬های شیر دارای برچسب نام نوزاد و تاریخ نبوده و بطری¬ها در یخچال با درب بسته نگهداری نشده و همان‌گونه که در مطالعات بر آن تکیه شده، بطری¬ها در انتهای یخچال ذخیره نمی¬شوند.
همان‌گونه که گفته شد، عفونت‌های بیمارستانی از علل عمده مرگ‌ومیر و افزایش عوارض در بیماران بستری در بیمارستان به شمار می¬رود. این عفونت‌ها از جهت افزایش میزان مرگ‌ومیر، افزایش طول مدت بستری، افزایش هزینه¬ها حائز اهمیت هستند.
عفونت بیمارستانی، بدون تردید یکی از مهم¬ترین معضلات مراکز بهداشتی درمانی جهان تلقی می¬گردد و عدم آشنایی پرسنل بهداشتی درمانی با شیوه¬های کنترل عفونت و روش‌های انتقال عوامل عفونت¬زا نقش تعیین-کننده¬ای در افزایش عفونت‌های بیمارستانی دارد. یکی از روش‌های مؤثر در کنترل و پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی و کاهش عوارض متعاقب آن افزایش آگاهی و نگرش پرسنل پرستاری است. وجود دانش و آگاهی کافی در مورد شیوه¬های انتقال مستقیم و غیرمستقیم عوامل عفونت‌زا یکی از عوامل ضروری در ارائه مراقبت روزانه از بیمار محسوب می¬گردد. وجود دانش و آگاهی پرستاران را قادر می¬سازد، نقش مهمی در پیشگیری، تجسس و درمان بیماری¬های عفونی و محدودسازی انتشار بیماری عفونی داشته باشند. این تصمیم‌گیری صحیح بخشی اساسی از اعمال حرفه‌ای پرستاری بوده و باعث شناسایی هویت حرفه می‌شود كه بیش از هر چیز با دانش و مهارت و تجربیات کاری پرستاران مرتبط می¬باشد. پرستاران از طریق عملکرد صحیح تأثیر بسزایی¬ در کاهش عفونت‌های بیمارستانی دارند. در ارزیابی و کنترل عفونت، پرستار یکی از افرادی از کمیته¬ي کنترل عفونت بیمارستانی است که در این زمینه با توجه به مراقبت‌های پرستاری می¬تواند نقش پررنگی را ایفا کند.