کتاب مفاهیم ‏نوین ‏در ‏تجارت ‏و ‏بازرگانی

فهرست
عنوان صفحه
فصـل اول 15
مفاهیم 15
مفهوم تجارت 16
انواع تجارت 19
ویژگی‌های اصلیِ تغییرات در تجارت 20
تجارت بین المللی 22
تاریخچه تجارت بین المللی 22
سیر تکاملی تجارت بین الملل در جهان 22
توافق نامه عمومی تعرفه ها و تجارت 23
تجارت الكترونيك 24
۲- تجارت الکترونیک 25
طبقه بندی تجارت الکترونیکی از روی ماهیت معاملات یا ارتباطات 26
مزیت های تجارت الکترونیک 29
بلوغ الکترونیکی 31
مدل های تجارت الکترونیک 33
زیرساخت های مورد نیاز جهت گسترش تجارت الکترونیک 36
رتبه بندی کشورها از لحاظ آمادگی الکترونیک و جایگاه ایران 38
تجارت الکترونیک در ایران 39
مراحل تجارت الکترونیک 43
مدل های تجارت الکترونیک 45
اهمیت وب سایت در تجارت الکترونیکی 47
M-Business 48
نمونه‌هایی از تجارت الکترونیک 48
انواع تجارت الکترونیک و فروشگاه های اینترنتی 49
انواع تجارت الکترونیک – B2C 51
مبادله الكترونيكي داده ها 53
تفاوت با انتقال الكترونيك وجوه و پست الكترونيك 58
انواع مبادله الكترونيك داده ها 59
محور مبادله الكترونيكي داده ها 65
فواید کسب و کار الکترونیک 66
مراحل توسعه استراتژیک کسب و کار الکترونیکی 67
مراحل طراحی و راه اندازی یک مدل توسعه کسب و کار الکترونیکی 69
مدلهای وظیفه ای پاول تایمرز 70
بازاریابی الکترونیکی 74
مطالعات موردی 77
کاربردهای تجارت سیار 79
دولت الکترونیکی 81
اينترنت 99
تجارت الكترونيك از طريق اينترنت 99
تاثير تجارت الكترونيك بر فرايند توليد و مديريت توليد 114
فصـل دوم 121
امنیت و پرداخت 121
1 – پول چیست ؟ 122
2- پول الکترونيکي چيست؟ 122
3- كارت هوشمند چيست؟ 124
كاربرد‌هاي كارت هوشمند 127
اثرات پول الکترونیکی بر بانک‌ها و اقتصاد 135
کارت اعتباری 144
چک الکترونیکی 145
اعتبار بیان اراده از طریق داده پیام 165
بررسی امکان تأمین تشریفات در قرارداد های الکترونیکی 169
الف ـ ایجاب 171
ب ـ قبول 176
امنيت شبكه 177
معاملات امن اينترنتي 178
واژگان رمزنگاری 180
نحوه پیدایش کیف پول‌ها 188
امضا الکترونیکی 193
خريد زيركانه با كارت اعتباري 195
روشهاي ديگر پرداخت 196
نمابر 196
سفارش تلفني 196
چك الكترونيكي 197
معاملات امن اينترنتي 197
ويژگيها و خواص معاملات امن اينترنتي 197
چگونگي انجام خريد وفروش در تجارت الكترونيك 197
گامهاي اصلي براي تبديل شدن به فروشندگان اينترنتي 198
پول نقد الكترونيكي 198
چالشهاي پول نقد الكترونيكي 199
امضاي ديجيتال 200
نتيجه گيري 201
فصـل سوم 203
قوانین و مقررات در تجارت الکترونیک 203
قانوني بودن تجارت الكترونيك 204
توافقات 204
حقوق بين المللي 205
سند 205
خصوصیات و نحوهء‌ ایجاد اسناد تجاری 208
فراگرد‌ ایجاد و کاربرد اسناد اصیل الکترونیکی 213
کاربردهای‌ اسناد‌ تجاری‌ الکترونیکی‌ 214
دسته‌چک الکترونیکی‌ 214
ساختار‌ زبان‌ در‌ اسناد تجاری الکترونیکی 215
سیستم‌های‌ درون‌ بانکی 224
ایرادهای راجع به اسناد تجاری الکترونیکی 225
بانکداری الکترونیک 230
انواع شاخه های بانکداری الکترونیکی 241
بانکداری باز 245
چهار شاخصه بانکداری باز 249
بانک‌های متمرکز 252
فرصت‌ها و تهدید‌های بانکداری باز 253
نئو بانک 261
قوانين 266
نتيجه گيري 286
فصـل چهارم 287
انواع تکنولوژی تجارت الکترونیکی 289
چگونگي عرضه اطلاعات 293
سطوح تماس با اينترنت 293
آدرس هاي اينترنتي 294
ابزارهاي اجرايي و عملياتي 302
مبادله الكترونيك داده ها 302
كاهش مبادلات كاغذي 302
پست الكترونيك 304
ابزارهاي اينترنتي 310
نمابر پيشرفته 310
ابزارهاي صوتي 310
بازاريابي 317
چرخه بازاریابی الکترونیک 321
عوامل موفقیت در بازاریابی الکترونیک 322
تفاوت بازار فيزيكي و بازار الكترونيكي 325
چرخه ژنريك تجارت 326
موتورهاي جستجو 327
نتيجه گيري 328
منـابع و مآخـذ 329
منابع فارسی 329
منابع غیر فارسی 330

در پایین‌ترین سطح یا به عبارت بهتر در خردترین سطح اقتصاد، تجارت یا دادوستد قرار دارد. در تجارت تمرکز تنها بر معامله است و طرفین تعهدی در خصوص زمینه‌های لازم برای شکل‌گیری یک معامله مطمئن و سودآور ندارند.
در واقع در تجارت یا دادوستد، صرفاً خریدوفروش یک محصول مورد توجه است و به محض وقوع معامله، تجارت پایان می‌یابد. درگذشته وقتی تاجری به دیگر کشورها می‌رفت، همچون یک تاجر داخلی باید به تجار موردنظر مراجعه می‌نمود و در ازای پرداخت هزینه‌ای، اقدام به خرید کالایی می‌نمود. پس از خرید نیز خود باید وسیله‌ای برای انتقال محصول تهیه و کالا را به محل فروش می‌رساند. در این فرآیند چیزی تحت عنوان بیمه، روش‌های پرداخت، شرکت‌های حمل‌ونقل و حتی قوانین دولتی و گمرکی چندان مطرح نبود. اما گسترش تجارت موجب شد تا به مرور تجار به فکر گسترش فعالیت‌ها و تسهیل کار نمایند. این موضوع منجر به شکل‌گیری بازرگانی شد. بازرگانی گستره‌ای فراتر از تجارت را پوشش می‌دهد.
برای واژه تجارت در اکثر واژه نامه ها تعاریف ذیل ارائه شده است:
– مبادلات اجتماعی: عبارت است از تبادل ایده ها و عقاید و تمایلات.
– مبادله یا خرید و فروش کالا در مقیاس بالا که شامل ترابری از یک نقطه به نقطه دیگر است.
تجارت در ساده ترین نگاه مبادله کالا و خدمات به منظور کسب درآمد است. زندگی انسان مملو از فرآیند های تجاری بوده و تجارت به صورت های مختلف در آن نمود پیدا کرده است. زمانیکه کالای مورد نظر خود را از یک فروشگاه خریداری می کنیم در تجارت شریک و فرآیند های آن درگیر شده‌ایم. در صورتی که در شرکت و موسسه یا کارخانه‌ای مشغول به کار هستیم که کالایی را تولید می نماید درگیر یکی دیگر از زنجیره های تجارت شده ایم. صورت های مختلف تجارت فارغ از رویکرد و سیاستی که در پس آنها نهفته است در ویژگی های زیل مشترکند:
– خریداران: افرادی که با استفاده از پول خود قصد خرید کالا و یا استفاده از خدمات را دارند.
– فروشندگان: افرادی که کالا و خدمات مورد نیاز خریداران را ارائه می نمایند. فروشندگان را می توان در دو گروه عمده طبقه‌بندی نمود:
– خرده فروشان: کالا و خدمات را مستقیما در اختیار متقاضیان قرار می دهند.
– عمده فروشان: کالا و خدمات خود را در اختیار خرده فروشان و سایر موسسات تجاری قرار می‎‌دهند.
– تولیدکنندگان: افرادی که کالا و یا خدماتی را تولید می نمایند تا فروشندگان آنها را در اختیار خریداران قرار دهند. یک تولید کننده با توجه به ماهیت خود همواره یک فروشنده نیز خواهد بود. تولیدکنندگان کالای تولیدی خود را به عمده فروشان و خرده فروشان و یا مستقیما به مصرف کنندگان می فروشند.
همان گونه که مشاهده می گردد تجارت از این دید دارای مفاهیم ساده ای است. تجارت از خرید یک محصول ساده نظیر بستنی تا موارد پیچیده ای نظیر اجاره ماهواره را شامل میگردد. تمام جلوه های تجارت از ساده ترین سطح تا پیچیده ترین حالت آن بر مقولاتی همچون خریداران و فروشندگان و تولیدکنندگان متمرکز خواهد بود. موارد زیر تمام عناصر مربوط به یک فعالیت تجاری معمولی را تشریح مینماید. در این حالت فعالیت شامل فروش برخی محصولات توسط یک خرده فروش به مصرف کننده است:
– لازمه فروش در اختیار داشتن کالا و یا ارائه خدمات خاصی است. کالا می تواند هر چیزی را شامل گردد. فروشنده ممکن است کالای خود را مستقیما از تولید کننده و یا از طریق یک عامل فروش (واسطه و نمایندگی) تهیه کرده باشد. در برخی حالات نیز ممکن است فروشنده خود کالایی را تولید و به فروش برساند.
– فروشنده برای فروش کالا و یا خدمات می بایست محل مناسبی در اختیار داشته باشد. مکان مورد نظر می تواند در برخی حالات موقتی باشد. مثلا یک شماره تلفن خود به منزله یک محل است. در چنین مواردی متقاضی کالا و یا خدمات با تماس تلفنی با فروشنده قادر به ثبت سفارش و دریافت کالای مورد نظر خود خواهد بود. برای اکثر کالاهای فیزیکی محل ارائه کالا باید یک مغازه و یا فروشگاه باشد.
– برای فروش کالا و یا خدمات فروشندگان می بایست از راهکارهایی برای جذب افراد استفاده نمایند که این فرایند را بازاریابی میخوانند. در صورتی که افراد از محل فروش یا ارائه کالا و خدمات آگاهی نداشته باشند امکان فروش هیچ کالایی وجود نخواهد داشت. انتخاب یک مرکز تجاری پر رفت و آمد برای فعالیت و استفاده از شیوه های مختلف تبلیغات از راه کارهای معرفی و جذب هرچه بیشتر افراد است.
– فروشنده نیازمند راهکاری برای دریافت سفارشات مشتری است. حضور فیزیکی در محل فروش کالا و خدمات از جمله روش های سنتی برای ثبت سفارش کالا است. دریافت سفارش از طریق تلفن یا نامه نیز امکان پذیر است. پس از ثبت سفارش فعالیت‌های لازم توسط پرسنل شاغل در شرکت و یا موسسه ارائه دهنده کالا و خدمات انجام خواهد گرفت.
– فروشنده نیازمند راهکاری برای دریافت پول است. استفاده از چک یا کارت اعتباری و یا پول نقد روش های موجود در این زمینه می باشد. در برخی از فعالیت های تجاری از فروشنده تا زمان تحویل کالا پولی دریافت نمی گردد.
– فروشنده نیازمند راهکاری برای توزیع کالا و یا خدمات می باشد. در برخی از سیستم ها به محض انتخاب کالا توسط مشتری و پرداخت وجه آن عملیات توزیع کالا به صورت اتوماتیک انجام خواهد شد. در سیستم های ثبت سفارش مبتنی بر تلفن یا نامه کالای خریداری شده پس از بسته بندی به مقصد مشتری ارسال خواهد شد. در مواردی که حجم کالا زیاد نباشد می توان از مبادلات پستی نیز بدین منظور استفاده نمود. برای توزیع کالا های حجیم عموما از وسایل نقلیه سنگین ویژه حمل بار مانند کامیون و یا قطار و کشتی استفاده می شود.
– در برخی موارد خریداران یک کالا تمایل و علاقه ای نسبت به آن چیزی که خریداری نموده اند نداشته و قصد مرجوع نمودن آن را دارند. فروشندگان کالا و یا خدمات می بایست از راهکارهایی برای قبول موارد مرجوعی استفاده نمایند.
– در برخی موارد ممکن است کالایی در زمان توزیع آسیب دیده باشد. فروشندگان می بایست از راهکارهایی برای تنظیم و گارانتی استفاده نمایند.
– برخی از کالاهای ارائه شده به مشتریان دارای پیچید گی های خاص خود بوده و نیازمند استفاده از خدمات پس از فروش و یا حمایت فنی می باشند. در چنین مواردی وجود واحد های خاص ارائه این نوع سرویس ها در شرکت و یا موسسه ارائه‌دهنده کالا و یا خدمات الزامی خواهد بود. کامپیوتر یکی از نمونه کالاهایی است که نیازمند خدمات پس از فروش و پشتیبانی فنی می‌باشد.
انواع تجارت
1- تجارت بین المللی
صادرات و واردات انواع کالا در کشورهای مختلف در حال ورود و خروج است این امر به دولت ها در به دست آوردن درآمد مالی و پول کمک می کند.
2- تجارت داخلی
انتقال کالا بین افراد در بازار داخلی دولت است.
3- تجارت الکترونیک
این راه متقابل بازاریابی است مانند استفاده از شبکه های جهانی وب و تلویزیون

روش های انتقال کالا و خدمات
1- از طریق جاده ای: انتقال محصولات از طریق جاده صورت می گیرد. این امر به دلیل نزدیکی کشورها به یکدیگر بوده و با هزینه کمتری نیز انجام می شود. مانند ارسال محصول به کشورهایی مانند سوریه، عراق، کشورهای خلیج.
2- از طریق آب: در این راه محصولات زیادی را به وسیله کشتی ها به کشورهای غرب، شرق آسیا و کشورهای خلیج ارسال می کنند.
3- از طریق هوایی: از وسایل نقلیه مانند هواپیما برای انتقال محصول استفاده می شود و انتقال تجهیزات از کشورهای غربی به شرق صورت می گیرد. همینطور امن ترین راه به حساب می آید.
ویژگی‌های اصلیِ تغییرات در تجارت
بسیاری از اقتصاددانان و متخصصان بر این عقیده اند که در سال‎‌های اخیر انقلابی مشابه انقلاب صنعتی در جهان به وقوع پیوسته است. بر همین اساس افراد مختلف در تمامی جوامع، ناخواسته وارد عصر اطلاعات شده و جنبه های مختلف حیات بشر از جمله شرایط اقتصادی اجتماعی و فرهنگی مردم را دستخوش تحولی عمیق نموده است. یکی از ابعاد این تحول تغییرات بنیادینی است که در روابط اقتصادی بین دولت ها و جوامع مختلف به وجود آمده است. مبادلات تجاری بین افراد و شرکت ها و موسسات و دولت ها با یکدیگر به سرعت از حالت سنتی خود که عمدتا مبتنی بر اسناد و مدارک کاغذی خارج شده و به سوی انجام مبادلات از طریق بهره گیری از سیستم های مبتنی بر اطلاعات الکترونیکی در حرکت است. تجارت الکترونیکی در زمینه های مختلف فعالیت های بازرگانی نفوذ کرده و از معاملات الکترونیکی میان خریداران خرد و بازرگانان و مراکز اطلاع رسانی و انجمن های مجازی گرفته تا مبادلات میان دولت ها و ملت ها گسترش یافته است. همه این موارد باعث شده تا امروزه سایر مباحث از قبیل تجارت الکترونیک، ضمانت ابزارهای پرداخت و همچنین راهکارهای تضمین منافع خریدار و فروشنده به عنوان مسایل قابل تامل و غیر قابل چشم پوشی در انواع تجارت مطرح شود.
به طور کلی ویژگی اصلی تمامی تغییرات در تجارت، تسهیل فرآیند های تجاری و حذف فرآیند های غیر ضروری در انجام امور بازرگانی و کاهش هزینه های مترتب و همچین بهبود دسترسی به بازار و افزایش تنوع برای مشتریان و فروشندگان به معنای عام است. برآیند نهایی تمامی تغییرات ذکر شده عبارتند از: رقابت پذیری شدید، تنوع خریداران و عرضه کنندگان، ضرورت خلاقیت و نوآوری در عرضه کالاها و یا خدمات تجاری، کاهش چشمگیر زمان تجارت، سهولت در نحوه انجام معاملات و افزایش ضریب اطمینان از ایفای تعهدات طرفین تجارت خواهد بود. بر همین اساس و با توجه به رشد روزافزون تکنولوژی و همچنین گسترش استفاده از ابزارهای الکترونیک برای تجارت، انجام معاملات به صورت تجارت آنلاین در حال افزایش می باشد. تجارت الکترونیک انقلاب صنعتی سده بیست و یکم نامیده می شود که با پیدایش اینترنت در سده بیستم به سرعت رو به سرعت رو به پیشرفت و گسترش نهاده است. در تجارت الکترونیکی اطلاعات و فرآورده ها و خدمات به کمک شبکه های کامپیوتری خرید و فروش می شوند و این خرید و فروش میتواند عمده یا خرده شامل کالا های فیزیکی مانند خودرو، مواد غذایی و غیر فیزیکی مانند نرم افزار و ارائه خدمات مشاوره ای و دیگر موارد بازرگانی مانند مناقصه ها و مزایده ها و یا خرید و فروش اطلاعات باشد. در تجارت الکترونیک مهم‌ترین و چالش برانگیزترین مساله‌ای که باید به ان توجه شود موضوع امنیت است که در این نوع از تجارت بسیار مهم و کلیدی به شمار می آید.

تجارت بین المللی
تجارت بین المللی: در فرایند تجارت بین المللی مهم است که طرف های معامله تجاری بین المللی، از برخی مفاهیم پایه ای سیاسی، قانونی و اقتصادی که بازرگانی بین المللی در چهار چوب آن ها شکل می گیرد درک عمومی و کلی داشته باشند.
تاریخچه تجارت بین المللی
تجارت بین الملل دارای تاریخچه ای غنی است كه با مبادله کالا به کالا شروع شد.
تجارت جهانی: این تجارت در قرن های 16 و 17 میلادی جای خود را به مرکانتیلیسم داد و در قرن 18 میلادی به سمت لیبرالیسم حرکت کرد.
در این دوره بود که آدام اسمیت، پدر اقتصاد، کتاب معروف “ثروت ملل” را در سال 1776 نوشت و در آن اهمیت تخصص در تولید را تعریف کرد و از تجارت بین المللی نیز در همین زمینه سخنی به میان آورد. در همین زمنیه نیز دیوید ریکاردو به قانون مزیت نسبی پرداخت که حتی امروز نیز این اصل صادق است.
همه این ایده ها و اصول اقتصادی بر سیاست های تجارت بین الملل در تمام کشورها تأثیر گذاشته است. بنابراین در چند قرن اخیر، کشورها وارد معاهده های مختلفی شده اند تا به سمت تجارت آزاد حرکت کنند. از این طریق برای کشورها تعرفه های مربوط به واردات اعمال نشده تا اجازه داشته باشند تجارت کالاها و مبادلات آزادانه خود را به آسانی پیش ببرند.
از این طریق برای کشورها تعرفه های مربوط به واردات اعمال نشده تا اجازه داشته باشند تجارت کالاها و مبادلات آزادانه خود را به آسانی پیش ببرند.
سیر تکاملی تجارت بین الملل در جهان
در آغاز قرن نوزدهم، حرکت به سمت حرفه ای گرایی شکل گرفت و تا اواخر قرن از بین رفت. در حوالی سال 1913، کشورهای غربی حرکت گسترده ای را به سمت آزادی اقتصادی که در آن محدودیت های کمی انجام شده است و گمرکات در سراسر کشور کاهش می یافت انجام دادند.
همه ارزها آزادانه به طلا تبدیل می شدند که در واقع ارز بین المللی و پول رایج برای مبادلات بود. گفتنی است که در این دوره ایجاد مشاغل در هر نقطه و یافتن شغل بسیار آسان بود و تجارت در بین کشورها به معنای واقعی آزاد بود.
تحول در تجارت با جنگ جهانی اول
اما جنگ جهانی اول کلاً مسیر تجارت جهانی و کشورهایی را که به دلیل جنگ دور خود حصار کشیده بودند؛ تغییر داد. تاریخچه تجارت بین الملل پس از جنگ جهانی، تقریباً پنج سال به خنثی سازی اقدامات زمان جنگ و بازگشت تجارت به حالت عادی پرداختند.
اما پس از آن رکود اقتصادی در سال 1920 دوباره تعادل تجارت جهانی را بر هم زده و بسیاری از کشورها به دلیل نوسان ارز، کاهش بهای ارز های خود و ایجاد فشارهای اقتصادی بر دولت های مختلف، به دنبال اتخاذ ساز و کارهای حفاظتی و افزایش عوارض و تعرفه های گمرکی بودند؛ بنابراین در این دوره تغییرات مالی بسیاری را پشت سر گذاشتند.
توافق نامه عمومی تعرفه ها و تجارت
لزوم کاهش فشارهای اقتصادی و سهولت تجارت بین المللی بین کشورها، باعث شد تا کنفرانس جهانی اقتصادی در ماه مه سال 1927 توسط سازمان ملل برگزار شود و در این کنفرانس مهمترین کشورهای صنعتی شرکت کرده و در نتیجه منجر به تدوین توافق نامه تجارت چند جانبه شد.
این تفاهم نامه بعداً با عنوان توافق نامه عمومی تعرفه ها و تجارت (GATT) در سال 1947 دنبال شد.
با این حال، یک بار دیگر رکود اقتصادی که در دهه 1930 رخ داد، باعث اختلال اقتصاد در همه کشورها شد و همین امر منجر به افزایش عوارض گمرکی شد.
این افزایش برای ایجاد تراز بین سهمیه واردات یا برخی تحریمات که شامل تحریم واردات و مجوزهایش در این زمینه می شود، به وجود آمد.
به آرامی کشورها با این واقعیت آشنا شدند که مکتب قدیمی اندیشه ها دیگر عملی نیستند و آن ها مجبور بودند به طور مداوم به بررسی سیاست های تجارت بین المللی خود بپردازند و این امر باعث می شود تا همه کشورها توسط سازمان های بین المللی و توافق نامه های تجاری ایجاد شده در زمینه تجارت بین المللی هدایت و راهنمایی شوند.
تجارت الكترونيك
بی شک، بهره گیری از فناوری اطلاعات یکی از حلقه های لازم برای افزایش کارایی تجاری در اقتصاد ملی است. امروزه استفـاده از اینترنت و کسب و کـارهـای حاصل از این فنـاوری توسط شرکت ها، به وسیله ای برای کسب مزیت رقابتی در کسب و کارها تبدیل شده است. تحولات جدید قرن بیست و یکم و جهانی شدن بازار و به دنبال آن، بروز شیوه های جدید تجارت و بازاریابی که تحت تاثیر پیشرفت سریع و همه جانبه علم و فناوری به وجود آمده و بسیاری از اقتصاددانان، متخصصان و آینده نگران را بر این باور داشته که در سال های اخیر انقلابی شبیه انقلاب صنعتی به وقوع پیوسته است. این انقلاب، جهان را وارد عصر اطلاعات کرده و بسیاری از جنبه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حیات بشری را دستخوش تحولی عمیق ساخته و با بهره-گیری از فناوری هـای نوین، به سطـحی جدید و غیرقـابل تصـور از پویایی و تغییرپذیری دست یافته است. امروزه حضور در بازارهای جهانی به کمک شیوه های موفق و کارآمد که خود، نمایی از توانمندی اقتصادی کشورها را به تصویر می کشد، از جمله ضرورت های تطبیق با نظام بین المللی کنونی به لحاظ پیشرفت هـای حاصـله در عرصه های اقتصادی و صنعتی آن است. یکی از ابعاد عصر اطلاعات، تغییرات عمیقی است که در روابط اقتصادی بین افراد، شرکت ها و دولت ها به وجود آمده، به طوری که پدیده ی جدیدی به نام کسب و کار الکترونیک و تجارت الکترونیک را مطرح ساخته و بسیاری از مفاهیم، اصول و تئوری-های اقتصادی را دگرگون کرده است؛ تاجایی که واژه ی «اقتصاد مبتنی بر اینترنت» کم کم جایگزین واژه ی «اقتصاد سنتی» شده است. اینترنت عرصه ی نوینی را برای نشر، تبادل و ارائه اطلاعات، فراروی بشر قرار داده است که از بسیاری جهات یک انقلاب عمیق محسوب می شود. انقلاب بدان مفهوم که به تدریج بنیادهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و تکنولوژیکی جوامع را دگرگون می کند. یکی از ویژگی های مهم استفاده از این فناوری، روان سازی روش های فعالیت و در نتیجه کاهش هزینه ها است. بدون تردید، بهره گیری خردمندانه از فناوری تجارت الکترونیک می تواند ما را در بهبود کارایی تجاری و حضور فعال تر در عرصه تجارت جهانی یاری داده و به تقویت جایگاه کشور در بازارهای منطقه ای و جهانی کمک کند.

۲- تجارت الکترونیک
طی دهه های اخیر تجارت، پیشرفت های بسیاری کرده است؛ به طوری که حجم وسیعی از مبادلات دیگر چهره به چهره نیستند و بیشتر از طریق تلفن و پست و با استفاده از کارت های اعتباری انجام می شوند. شکل های جدید از پول و روش های پرداخت که امروزه وجود دارند، نظیر چک الکترونیکی، کارت های اعتباری هوشمند نه تنها به تحولات عمده در فرآیند خرید منجر شده اند، بلکه امکان ورود شرکت ها در عرصه تولید پول را که تا به امروز تنها در اختیار دولت ها بود، میسر ساخته است(خانی، ۱۳۸۶). تجارت الکترونیک یکی از ابعاد کسب و کار الکترونیک است(جعفرنژاد و دیگران، ۱۳۸۸). امروزه برای اغلب شرکت ها، تجارت الکترونیک چیزی بیش از خرید و فروش آن لاین محصولات است. تجارت الکترونیک در حال تغییر دادن شکل رقابت، سرعت اقدامات، جریان تعاملات، محصولات و پرداخت توسط مشتریان به شرکت ها و از شرکت ها به تامین کنندگان می-باشد(اُبرایان، ۱۳۸۷). تجارت الکترونیک در صف مقدم تحولاتی قرار گرفته که شیوه انجام فعالیت های بازرگانی را تغییر می-دهد و انقلاب صنعتی قرن بیست و یکم نامیده می شود که با پیدایش اینترنت به سرعت رو به پیشرفت و گسترش نهاده است. در تجارت الکترونیک، اطلاعات و خدمات به کمک شبکه های کامپیوتری خرید و فروش و یا تبادل می‌شود. خریـد و فروش می تواند عمده یا خرد، کالای فیزیکی یا غیرفیزیکی مانند کتاب یا نرم افزار ارائه سرویس های گوناگون به خریداران مانند مشاوره پزشکی یا حقوقی و دیگر مواد بازرگانی مانند مناقصه ها و مزایده ها و یا خرید و فروش اطلاعات بین سازمان ها، سازمان ها با افراد یا بین افراد باشد. برای تجارت الکترونیک تعاریف گوناگونی ارائه شده است که اغلب آنها مبتنی بر تجربه های گذشته در استفاده از تجارت الکترونیک بوده است.
کمسیون اروپا تجارت الکترونیک را مبتنی بر پردازش و انتقال الکترونیکی داده ها، شامل متن، صدا و تصویر، تعریف می کند. تجارت الکترونیک فعالیت های گوناگونی از قبیل مبادله ی الکترونیکی کالاها و خدمات، تحویل فوری مطالب دیجیتال، انتقال الکترونیکی وجوه، مبادله الکترونیکی سهام، بارنامه الکترونیکی، طرح های تجاری، طراحی و مهندسی مشترک، منبع یابی، خریدهای دولتی، بازاریابی مستقیم و خدمات بعد از فروش را در بر می گیرد.

طبقه بندی تجارت الکترونیکی از روی ماهیت معاملات یا ارتباطات
معمولاً طبقه بندی تجارت الکترونیکی از روی ماهیت معاملات یا ارتباطات اعضای تجاری صو می گیرد. انواع مختلف تجارت الکترونیکی به راحتی قابل تمایز بوده و عبارتند از:
– B2B: تمام اعضای این دسته تاجر یا سازمانهای تجاری هستند. برای مثال برخی از برنامه ه کاربردی وب سایت Deli و Marks and Spencer از روشی B2B برای برقراری ارتباط با تولید کنندگ قطعات مورد نیاز خود استفاده می کنند. امروزه بیش از ۸۵ درصد از تجارت الکترونیکی به شکل B صورت می گیرد.
– B2۷: این مدل شامل معاملات خرده فروشی محصولات یا خدمات از طریق تجار به تکت خریداران است. منظور از خریدار همان مشتری یا مصرف کننده است. این روش با نام e-tailing شناخته می شود. به عنوان مثال می توان به تجارت Amazon. com اشاره کرد.
– B2B2C: در این روش طرف معامله محصول یا خدمات را برای کارگزار یا کارآور تهیه می کند. کارآور به نوبه خود دارای مشتریانی است (که حتی ممکن است کارمندان خود وی باشند که محصول یا خدمات را بدون افزایش قیمت در اختیار آنان قرار می دهد). به عنوان مثال شرکتی را نظر بگیرید که با پرداخت به شرکت AOL به کارمندان خود امکان دسترسی به اینترنت را مید بدون این که آنها مجبور باشند به صورت جداگانه مبلغ مربوطه را به AOL بپردازند. نمونه دا روش مذکور، ارتباط خطوط هواپیمایی و آژانس های مسافرتی با مشتریان خود می باشد که خده مسافرتی مانند بلیط پرواز و اتاق های هتلی را در اختیار شرکای خود مانند اژانس های مسافرتی داده و سپس آنان این خدمات را به مشتریان خود عرضه می‌کنند. نمونه آخر وب سایت diva می باشد که شکلات را مستقیماً به مصرف کنندگان تجاری می فروشد. حال آنها می توانند شکلا را به عنوان هدیه به کارمندان یا سایر شرکای خود اعطا کنند. معمولاً اصطلاح B2B خود دربرگی B2B2C نیز هست.