کتاب سایبر ‏تروریسم ‏در ‏حقوق ‏ایران ‏و ‏بین‌الملل

فهرست
عنوان صفحه
پیشگفتار 9
مقدمه 11
فصـل اول: مفاهیم نظری و ادبیات موضوع 29
مقدمه 29
تعاریف و مفاهیم اولیه 30
اسناد بین‌المللی 30
فضای سایبری 30
تهدیدات سایبری 31
جرایم سایبری 32
تروریسم 33
تروریسم سایبری 33
نگرش‌های متفاوت نسبت به سایبر تروریسم 35
حقوق کیفری 37
ویژگی‌های سایبر تروریسم در اسناد بین‌المللی و حقوق ایران 37
تعدد بازیگران در فضاي سایبري 38
هزینه‌ی کم ورود، صرف زمان کم و سرعت بالاي اقدام 38
ناشناس ماندن بازیگران و عدم قابلیت ردیابی 38
تأثیرگذاري شگرف 39
پیشینه‌ی تروریسم سایبری در ایران 39
مفهوم موسع تروریسم سایبر 42
تروریسم علیه فضای سایبر 43
فضای سایبر و فراهم کردن امکانات برای تروریسم 46
مفاهیم رسانه و شبکه‌های اجتماعی 47
ارتباط تروریسم و رسانه 49
تقسیم‌بندی تروریسم 50
ناركو تروریسم 50
تروریسم ملی‌گرا 50
تروریسم سیاسی 51
تروریسم مذهبی 51
مقایسه‌ی تروریسم سنتی و سایبر 52
تروریسم سنتی 52
تروریسم مدرن 54
گونه‌های تروریسم 56
تروریسم فردی و خودانگیخته 56
تروریسم گروهی یا سازمان‌یافته 56
تروریسم دولتی 57
تروریسم سیاسی و غیرسیاسی 60
تروریسم نژادی 63
تروریسم مدرن در عصر جدید 64
دولتی و غیرقابل کنترل شدن تروریسم 65
تروریسم دولتی داخلی 67
تروریسم داخلی بین‌المللی 68
سایبری شدن تروریسم 69
سازمان‌یافته شدن تروریسم 71
جهانی شدن تروریسم 72
رابطه‌ی تروریسم سایبری و نقض حقوق بشر 72
تأثیر فضای مجازی بر گسترش و پیچیدگی جرایم تروریستی 77
جمع‌بندی فصل اول 81
فصـل دوم: مواجهه با تروریسم سایبری در اسناد بین‌المللی و حقوق کیفری ایران 83
حقوق و تکالیف دولت‌ها در مقابله با تروریسم سایبری 83
مواجهه با تروریسم سایبری در اسناد بین‌المللی 85
کنوانسیون مونترال 86
کنوانسیون جامع مقابله با تروریسم بین‌المللی 90
کنوانسیون بین‌المللی منع بمب‌گذاری‌های تروریستی 92
کنوانسیون جرایم سایبری شورای اروپا 94
کنوانسیون جرم سایبری و تروریسم استانفورد 96
اساسنامه‌ی دیوان کیفری بین‌المللی 97
قطعنامه‌ی 1373 شورای امنیت 98
اقدامات سایبری و نقض قاعده‌ی منع توسل به زور و اعمال حق ذاتی دفاع مشروع 99
اقدامات سایبری و نقض قاعده‌ی منع توسل به زور و اعمال حق ذاتی دفاع مشروع در اسناد بین‌المللی 101
اقدامات سایبری و نقض قاعده‌ی منع توسل به زور و اعمال حق ذاتی دفاع مشروع در حقوق کیفری ایران 104
راهکارهای حقوقی مقابله با تروریسم سایبری در ایران 105
قانون‌گذاری کیفری پیرامون تروریسم سایبری 106
حقوق جزای ماهوی 106
حقوق جزای شکلی تروریسم سایبری 107
پیشگیری از تروریسم سایبری 109
پیشگیری کیفری یا واکنشی 110
اقدامات پیشگیرانه‌ی غیر کیفری 119
پیشگیری وضعی 119
پیشگیری اجتماعی 120
جمع‌بندی فصل دوم 122
فصـل سوم: تاریخچه‌ی تروریسم 125
تاریخچه‌ی ترور و تروریسم 125
جایگاه اعمال تروریستی در حقوق بین‌الملل 133
پیشینه 134
تروریسم؛ ناقض صلح و امنیت بین‌المللی 136
حق صلح در پرتو حقوق بین‌الملل 136
امنیت دسته‌جمعی 137
مسأله‌ی خلع سلاح 137
جنایات ضد بشری 138
حق صلح در منشور 138
جرم‌انگاری: اقدامات جامعه‌ی بین‌المللی در مواجهه با تروریسم 139
سازمان ملل متحد 139
معاهدات و کنوانسیون‌های بین‌المللی 141
سازوکار متناسب در قبال ارتکاب اعمال تروریستی 143
تکالیف دولت‌ها 143
توسعه‌ی جرم‌انگاری: اقدامات حقوقی جامع 144
مقابله با تروریسم در حقوق بین‌الملل 145
مقابله با تروریسم بین‌الملل 146
تروریسم بین‌الملل و جنایت فراملی 149
موازین جرم تروریسم در اسناد حقوق بین‌الملل 149
فصـل چهارم: اهداف جرایم تروریسمی و عوامل شکل‌گیری آن 155
اهداف جرایم تروریسمی 155
تروريسم، جرمي در حق بشريت 159
نگاهي به بسترهاي شكل‌گيري تروريسم 166
فصـل پنجم: راه‌های مقابله با جرایم تروریسمی 171
راه‌های مبارزه با تروريسم 171
پارادايم سياسي 171
پارادايم اجراي قانون 174
تقابل آثار مبارزه با جرایم تروریستی با حقوق شهروندی در مرحله‌ی محاکمه 178
محاکم ویژه در جرایم تروریستی 181
محاکم اختصاصی ایران 182
محاکم اختصاصی انگلستان 182
تقدم اماره‌ی مجرمیت بر برائت 184
حقوق ضد تروریسم 186
ضد تروریسم؛ گونه‌ها و رویکردها 188
ضد تروریسم نوین 192
نفوذ و جریان‌سازی 195
راهبردهای فرهنگی ضد تروریسم در جمهوری اسلامی ایران 196
راهبردهای ضد تروریستی در سطوح مختلف جغرافیایی 197
راهبردهای ضد تروریسم در قبال حوادث تروریستی در بازه‌های زمانی مختلف 197
سیاست‌های ضد تروریسم بر اساس ماهیت 198
راهبردهای متمرکز بر گروه‌های تروریستی 199
سیاست‌های کلان معطوف تحدید فعالیت‌های گروه‌های تروریستی 220
سیاست‌های تحدید و دفع تروریسم در مبدأ (و اجازه ندادن به ارتقا و گسترش افقی یا عمودی آن) 221
مقابله با تمام انواع تروریسم موجود یا پیش روی کشور 221
تقسیم وظایف نهادهای جمهوری اسلامی ایران در تحقق راهبردهای فرهنگی ضد تروریسم 222
تقسیم وظایف ملی در تحقق راهبردهای فرهنگی ضد تروریسم 222
تقسیم وظایف نهادهای حاکمیتی (عمومی) در تحقق راهبردهای فرهنگی ضد تروریسم 225
فصـل ششم: جرایم تروریسم سایبری و راه‌های مقابله با آن 231
حملات سایبری و سایبر تروریسم 231
زیرساخت‌ها 232
انواع قابلیت ترور سایبری 233
انگیزه‌ی حملات سایبری 234
ارتش ایالات متحده/محافظت در برابر سایبر تروریسم 234
استونی و ناتو 235
جمهوری کره 236
چین 236
پاکستان 237
اوکراین 237
دلایل سایبر تروریسم 237
اهداف و ابزار كار سايبر تروريسم 238
تروريسم سايبري در ايران و جهان 239
راهكارهاي مقابله و مبارزه با جرایم تروریسم سایبری 240
فصـل هفتم: خلأهای قانونی و اجرایی تروریسم در ایران 241
مقدمه 241
قوانین ایران در مقابله با تروریسم 243
قوانین شکلی مقابله با تروریسم و خلأهای آن در ایران 243
قوانین ماهوی مقابله با تروریسم و خلأهای آن در ایران 245
چالش‌های تقنینی نظام کیفری داخلی در برابر تروریسم 247
چالش‌های تقنینی جمهوری اسلامی ایران در قطعنامه‌ی ۱۳۷۳ 248
خلأها و چالش‌های تقنینی جمهوری اسلامی ایران در قطعنامه‌ی ۱۶۲۴ شورای امنیت (۲۰۰۵) 252
نتيجه‌گیری 253
پیشنهادها 259
منـابع و مآخـذ 261
منابع فارسی 261
منابع اینترنتی 283
منابع لاتین 284

فضای سایبر و فراهم کردن امکانات برای تروریسم

پل مانگرو و برایان کلاو، نویسندگان کتاب «نزدیک شدن به صفر: دنیاي خارق العاده هکرها، فریکرها، ویروس نویس ها و مجرمان صفحه کلید» می گویند که ویروس ها هرگز به اندازه اي که رسانه ها به ما القاء می‌کنند، عادي نیستند. بعضی از آن ها اعصاب کاربر را به بازي می گیرند. نمونه اي از این ویروس‌ها به  هیولاي کلوچه دهه 1970  شایع شد. هیولاي کلوچه یکی از شخصیت هاي یک برنامه تلویزیونی محبوب کودکان به نام خیابان سمی بود که ناگهان ظاهر می شد و کلوچه می خواست. وقتی کاربر، کلمه کلوچه را تایپ می کرد، هیولا ناپدید می شد اما اگر کاربر این کار را نمی کرد، هیولا سماجت بیشتري می کرد و اجازه نمی داد هیچ کار دیگري انجام شود؛ اما این نویسندگان معتقدند هیولاي کلوچه دقیقاً یک ویروس نیست و نمی تواند مانند یک ویروس خود را تکثیر کند. ویروس هاي رایانه اي و بحران سازهاي رایانه اي دیگر، مشخصاً یک تهدید دائمی هستند. هر بخش از یک برنامه که بتواند  در دنیایی که بسیاري از خدمات ضروري به وسیله رایانه ها انجام می شود  رایانه‌ها را از کار بیندازد، یک خطر جدي محسوب می شود. قابلیت هاي فناوري به همراه ناپایداري سیاسی می تواند باعث بوجود آمدن بحران شود. بسیاري از ویروس هاي رایانه اي از کشورهاي اروپاي شرقی و روسیه می آیند. احتمال می رود در هر لحظه هزاران ویروس در سطح جهان در حال انتشار باشند. بلغارستان به ویژه در اواخر دهه 1980 تبدیل به «کارخانه ویروس» شده بود. بعضی از هوشمندترین و خطرناکترین ویروس ها در جهان به وسیله یک جوان بلغارستانی به نام «انتقام جوي سیاه» نوشته شد. از آنجا که نوشتن ویروس در بلغارستان جرم محسوب نمی شود، حتی اگر امکان ردیابی ویروس نویسان وجود داشته باشد، آن ها با هیچ مجازات قانونی مواجه نخواهند بود. وی معتقد است که در اواخر دهه 1980 کمونیسم باعث شد  روزنامه نگاري به نام کریستین کاریل اتحاد جماهیر شوروي سابق و بلغارستان، ریاضیدانان و متخصصان رایانه بسیار متبحري پدید آیند. همچنین برنامه نویسان جوان بسیاري پدید آورد که در یافتن راه هایی براي گذر از موانع فناوري، بسیار مستعد هستند. ناپایداري سیاسی و اقتصادي در این کشورها به معناي آن است که متخصصان مستعد رایانه وسوسه می شوند که مهارت‌هاي خود را به خریداري بفروشند که بیشترین قیمت را پیشنهاد می کند  حتی اگر این خریدار، یک گروه تروریستی بین المللی باشد. محتمل بودن جرایم رایانه اي سیاسی با افزایش مهارت تعداد بیشتري از افراد در برنامه نویسی و نفوذ به سیستم هاي رایانه افزایش می یابد؛ اما تروریسم و جاسوسی رایانه اي تنها تهدیدهایی براي شبکه هاي رایانه اي نیستند. جرایم رایانه اي می تواند امنیت و خلوت افراد را نیز همانند امنیت جامعه به خطر بیندازد.

مفاهیم رسانه و شبکه‌های اجتماعی

رسانه‌های اجتماعی رسانه‌هایی برای تعامل اجتماعی هستند که از تکنیک‌های ارتباطی بسیار در دسترس و گسترش‌پذیر (scalable) استفاده می‌کنند

آندره کاپلن و مایکل هانلین رسانه‌های اجتماعی را این گونه تعریف می‌کنند:

«گروهی از برنامه‌های کاربردی (applications) مبتنی بر اینترنت هستند که با اتکا به بنیان‌های تکنولوژیک وب 2، امکان ایجاد و تبادل محتوای تولید‌شده بوسیله کاربران را می‌دهند».

رسانه‌های اجتماعی در تجارت ممکن است  به عنوان «رسانه‌های تولیدشده بوسیله مصرف‌کننده» (CGM) توصیف کنند.

یک رشته مشترک که همه این تعریف‌ها را به هم می‌پیوندد، آمیزه تکنولوژی و تعامل اجتماعی برای خلق جمعی ارزش است.

افراد اطلاعات، آموزش، اخبار و مانند این‌ها را به وسیله رسانه‌های الکترونیک و رسانه‌های چاپی دریافت می‌کنند. رسانه‌های اجتماعی از رسانه‌های سنتی یا صنعتی مانند روزنامه‌ها، تلویزیون و فیلم متمایز هستند.

آنها نسبتا ارزان قیمت و در دسترس هستند که به هر کسی (از جمله افراد حقیقی) امکان می‌دهند تا به اطلاعات دسترسی یابند یا آن را منتشر کنند، در حالی‌که رسانه‌های صنعتی، عموما به منابع قابل‌توجه برای انتشار اطلاعات نیاز دارند.

یک مشخصه مشترک رسانه‌های اجتماعی و رسانه‌های صنعتی توانایی آن‌ها برای رسیدن به مخاطبان کم تعداد یا پرشمار است؛ برای مثال چه پست یک وبلاگ و چه یک برنامه تلویزیونی ممکن است بوسیله هیچکس دیده نشود یا میلیون‌ها نفر آن را ببینند.

برخی از مشخصاتی که به توصیف تفاوت‌های رسانه‌های اجتماعی و رسانه‌های صنعتی کمک می‌کنند به این قرارند:

دامنه دسترسی (Reach):

تکنولوژی‌ رسانه‌های اجتماعی و رسانه‌های صنعتی هر دو امکان گسترش دسترسی را فراهم می‌کنند و می‌توانند به مخاطبانی جهانی دست یابند؛ اما رسانه‌های صنعتی به طور شاخص از یک شبکه سازمانی متمرکز برای سازماندهی، تولید و انتشار استفاده می‌کنند در حالی‌که رسانه‌های اجتماعی ذاتا تمرکززدایی ‌شده‌تر و کمتر سلسله مراتبی هستند و با نقاط متعدد تولید و مصرف مشخص می‌شوند.

قابلیت دسترسی (Accesibility):

وسائل تولید برای رسانه‌های صنعتی به طور معمول در اختیار دولت و/یا شرکت‌های خصوصی هستند؛ رسانه‌های اجتماعی به طور رایگان یا با هزینه ناچیز در دسترس عموم مردم هستند.

سهولت استفاده (Usability):

تولید رسانه‌های صنعتی به طور معمول نیاز به مهارت‌ها و آموزش اختصاصی دارد. در مقابل، اغلب تولیدات رسانه‌های اجتماعی به مهارت‌ها و آموزش اختصاصی نیاز ندارد یا تنها به تجدید برداشتی از مهارت‌های موجود نیاز دارند؛ از لحاظ نظری هر کسی با دسترسی به اینترنت می‌تواند وسائل تولید رسانه‌های اجتماعی را به کار بیندازد.

ارتباط فوری (Immediacy):

زمان تاخیری میان مواد ارتباطی تولید شده در رسانه‌های اجتماعی ممکن است طولانی باشد (روزها، هفته‌ها یا حتی ماه‌ها) در حالی‌که در رسانه‌های اجتماعی امکان پاسخ‌های تقریبا فوری وجود دارد؛ تنها مشارکت‌کنندگان تعیین کننده هر تاخیری در پاسخ هستند.

با این حال رسانه‌های صنعتی شروع به اقتباس جنبه‌هایی از تولید کرده‌اند که به طور معمول با ابزارهای رسانه‌های اجتماعی انجام می‌شود،  بنابراین این ویژگی ممکن است در طول زمان جنبه متمایزکننده‌اش میان این دو نوع رسانه را از دست بدهد.

استمرار (Permanence):

تولیدات رسانه‌های صنعتی، هنگامی که ایجاد می‌‌شوند، دیگر قابل تغییر دادن نیست (زمانی که مقاله یک مجله چاپ و توزیع شد، دیگر نمی‌توان درآن تغییری ایجاد کرد)، در حالی‌که تولیدات رسانه‌های اجتماعی را می‌توان تقریبا به طور فوری با گذاشتن اظهار نظر یا ویراستاری تغییر داد.

ارتباط تروریسم و رسانه

زماني که سخن از تروريسم به ميان مي آيد، قهرا پاي رسانه ها نيز به ميان کشيده مي شود زيرا تروريسم به علت طبيعت خود سلاح رواني است که براي منتقل کردن يک تهديد به جمع وسيع تري نياز دارد. شايد به همين علت مي توان گفت که تروريسم و رسانه‌ها داراي ارتباطي نمادين هستند. امروزه گروه‌هاي مختلف تروريستي با استفاده از فناوري‌هاي نوين ارتباطي مي توانند به ابعاد عملکرد هراس انگيز خود وسعت بيشتري ببخشند. گروه‌هاي تروريستي با استفاده از رسانه‌هاي مختلف بويژه اينترنت پيام‌هاي نفرت انگيز و خشونت آميز خود را منتشر کرده است و با استفاده از يکسري تکنيک‌هاي جنگ رواني درصدد تاثيرگذاري بيشتر روي افکار عمومي هستند. از طرفي همين گروه‌هاي تروريستي حمله به سايت‌هاي مختلف را نيز در دستور کار خود قرار داده و شروع به هک کردن سايت‌هايي که مطلوب و مورد پسندشان نيستند، مي‌کنند تا به اين وسيله بتوانند توجه بيشتري را به خود جلب کنند.

ظهور تروريسم رسانه‌اي از طرفي چالش سختي را پيش روي جوامع قرار داده است که معتقد به يکسري ارزش‌هاي آزادمنشانه هستند. اين تهديد نه تنها موجب بازيچه قرار دادن رسانه ها و استفاده از آ‌ن‌ها براي جنگ رواني مي شود بلکه خطر تحميل محدوديت‌هايي را بر آزادي مطبوعات و ابراز عقيده تحميل مي کند.

تقسیم‌بندی تروریسم

ناركو تروریسم

ناركوتروریسم بر خشونتی دلالت دارد كه از سوی سوداگران موادمخدر به كار گرفته می شود. رییس جمهور اسبق پرو اولین كسی بود كه این نوع تروریسم را در سال 1983 میلادی برای توصیف حملات تروریست‌گونه علیه پلیس مبارزه با موادمخدر این كشور به كار برد. منظور از ناركو تروریسم حملات سوداگران مواد مخدر با هدف تأثیرگذاری بر سیاست‌های دولت و قانون گریزی به واسطه تهدیدات منظم و استفاده از خشونت است. پابلو اسكوبار قاچاقچی كلمبیایی یكی از نمونه‌های معروف ناركوتروریسم معرفی می شود^[1].

تروریسم ملی‌گرا

نوعی از خشونت كه طی آن ستیزه جویان و افراد مسلح به واسطه آن به دنبال یك حكومت مستقل و پایان دادن به اشغال كشور و یا حركت ضد استعماری برای پایان دادن به استعمار كشور و كسب استقلال آن می‌باشند. این واژه همچنین برای توصیف گروه‌هایی كه به دنبال ایجاد یك حكومت مستقل در یك منطقه قومی و مذهبی می‌باشند نیز به كار رفته است (همان). البته باید توجه داشت كه اختلاف نظرهای مهمی درخصوص تروریسم ملی گرا وجود دارد. دیدگاهی وجود دارد كه خشونت‌های صورت گرفته در راستای مقابله با اشغالگری و با هدف آزاد سازی خاك یك كشور را تروریسم تلقی نمی‌كند.

تروریسم سیاسی

وقتی برای تاثیر گذاری بر تحولات اجتماعی سیاسی به شكل مسالمت‌آمیز امیدی نباشد و فعالیت‌های سیاسی به صورت خشونت خود را نشان دهد، این نوع خشونت تروریسم سیاسی نامیده می شود. تروریسم سیاسی عمدتا از سوی گروه‌های كوچكی بكار می رود كه فاقد قدرت هستند. در جوامعی كه نظام‌های سیاسی استبدادی هستند استفاده از این نوع تروریسم بیشترین كاربرد و تاثیرگذاری را دارد.

تروریسم مذهبی

برخی فرقه‌های مذهبی بر این باورند كه تلقی آن‌ها از هستی وتحولات جاری زندگی افراد ناب‌ترین دیدگاه بوده و دیگرانی كه در خارج از دایره جهانی بینی آن‌ها قرار می‌گیرند كاملا باطل بوده و لذا یا باید به راه راست كه كیش و آیین آن‌هاست درآیند یا از بین بروند. لذا پیروان این چنین فرقه‌هایی در صورت صلاحدید رهبران‌شان باید با توسل به خشونت تفكرات و برداشت‌های خاص‌شان را عملی سازند. خشونت برخواسته از این دست اقدامات در چارچوب تروریسم مذهبی گنجانده می شود. این نوع از تروریسم تنها رهبری مذهب خود را پذیرفته و سایر مذاهب را سركوب می‌كند.

خشونت تروریسم مذهبی در عصر كنونی هم از نظر حوزه گسترده فعالیت و هم از نظر ویژگی‌های متمایز و مرگ آور آن بی‌سابقه است. در این نوع ازتروریسم، تمام كسانی كه به تروریسم روی می آورند بر این باورندكه فعالیت‌های آن‌ها از طرف خداوند امری مقدس محسوب می‌شود. به عبارتی تروریست‌های مذهبی به این دلیل دست به خشونت مقدس می‌زنند كه با كمك آن از جامعه‌شان دفاع كنند یا این‌كه بر این باورند بهشت به آن‌ها وعده داده شده است.

حدود بیست درصد گروه های تروریستی دارای علایق مذهبی هستند؛ اما واقعیت این است كه انگیزه این گروه‌ها سیاسی است و مذهب صرفاً به عنوان ابزارمشروعیت بخش اخلاقی برای عضوگیری و بهره گرفتن از اعضا استفاده می‌شود. در حقیقت برای این‌كه مردم حاضر شوند به اقدامات خشونت آمیز دست بزنند به مكانیزم‌های مشروعیت بخش نیازمندند و مذهب به خوبی می تواند این كاركرد را داشته باشد. این امر سبب شده تا تمایز میان تروریسم مذهبی و سیاسی و حوزه مذهب و سیاست در گروه‌های تروریستی مذهبی دشوار باشد.

مقایسه‌ی تروریسم سنتی و سایبر

تقسیم بندی تروریسم بر پایه تاریخی را مبنا قرارداده و به دو نوع تروریسم در سطح كلان تاریخی می‌پردازد.

• تروریسم سنتی
• تروریسم مدرن

تروریسم مدرن به دو نوع تروریسم متعارف و تروریسم غیر متعارف تقسیم می‌شود. در بحث راجع به انواع تروریسم غیر متعارف است كه به تروریسم شیمیایی می‌رسیم. در ادامه بحث اشكال مذکور از تروریسم مورد بحث قرار می‌گیرد.

تروریسم سنتی

در دنیای قدیم به تناسب نوع نظام‌های سیاسی حاكم بر جوامع تروریسم ابعاد چندان گسترده‌ای نداشت و استفاده از آن محدود به دایره قدرت سیاسی بود كه خود از جامعه منفك بود و بیشتر از طریق صاحبان قدرت سیاسی علیه یكدیگر به كار گرفته می شد. این نوع از تروریسم به مانند تروریسم فردی بیشتر در ساختار قدرت و بطن سیاسی جوامع روی می‌داد. در چنین شرایطی مردم عادی عنصر بی طرف بوده و پای آن‌ها به این گونه از تروریسم كشیده نمی شد.

در واقع تروریست ها در عصر سنتی حیات بشر، نابود كردن فیزیكی مجموعه‌ای از اهداف كه برای بازتاب اعتراض و نشان دادن این‌كه نیروی مقاومتی وجوددارد، انجام می‌دادند. به این معنی كه هدف تروریست ها عمدتا حذف فیزیكی صاحبان قدرت است كه به نظر عامل ترور، وارث نامشروع قدرت شده است.

در تروریسم سنتی، طراحی استراتژی و راهبردها، جهت پیروزی درترور طرف مقابل به صورت حذف فیزیكی آن طرف و با هدف كسب قدرت، توده های مردم به طور دسته جمعی یا گروهی بكار گرفته نمی شدند. بدین ترتیب در دوران قدیم، تروریسم در واقع نوعی سازوكار و جایگزینی برای مبارزه در سطح قدرت سیاسی بوده است^[2].

در حقیقت باید گفت كه تروریسم سنتی به منظور از سر برداشتن موانع فیزیكی بر سر راه رسیدن به قدرت سیاسی است؛ یعنی در تروریسم سنتی، هدف حذف فیزیكی صاحبان قدرت است. مشخصه مهم تروریسم سنتی این است كه حملات تروریستی دامنه چندان گسترده‌ای نداشت و بر عكس آن‌چه در تروریسم مدرن شاهد هستیم اساسا در سطح جامعه و در میان عموم مردم محسوس نبوده و بیشتر در حوزه قدرت سیاسی كاربرد داشت. ترور سیاسی به عنوان مشخصه بارز تروریسم سنتی در قرون گذشته و در میان حكومت‌های استبدادی هم پدیده نسبتا غیر معمولی بوده است.  با این حال در عصر مدرن، تروریسم شدیدا گسترش یافته است. این نوع از تروریسم برای دست یابی به هدف و مقصود خاص و محدود صورت می‌گرفته است؛ اما از قرن شانزدهم به این سو با به وجود آمدن واحدهای سیاسی به نام دولت ملت در عصر رنسانس اروپا، ترور به واژه‌های سیاسی اضافه شد و از وضعیت تفكر فردی خارج و به شكل گروهی درآمد^[3]. در واقع این گونه شد كه ترور به عنوان یك تفكر و نگرش مطرح و لذا عده بسیاری و حتی برخی از دولت ها برای تحقق اهداف سیاسی شان به این پدیده روی آوردند.

گذار از تروریسم فردی به تروریسم گروهی در اواخر قرن هیجدهم نمودهای عینی‌تری به خود گرفت. از سال 1900 به بعد انگیزه ها، استراتژی‌ها و سلاح‌های در دسترس تروریست‌ها تحول یافته‌اند. قبلا این آنارشیست‌ها و گروه‌های چپ‌گرا بودند كه بیشتر دست به فعالیت‌های تروریستی می‌زدند اما اكنون وضعیت فرق كرده است و این گروه‌های راست‌گرا هستند كه در تروریسم و افراط گرایی پیشتازند. البته هستندگروه‌های تروریستی كه نه چپ‌گرا و نه راست‌گرا هستند، بلكه در اصل گرایش‌های قومی جدایی طلبانه دارند. همین خصیصه به آ‌ن‌ها این امكان را می‌دهد تا حمایت عمومی بیشتری را جلب كنند.

می‌توان گفت تغییر استراتژی مبارزات گروه‌های تروریستی بزرگترین تحول دهه‌های اخیر تروریسم محسوب می‌شود. در این دگرگونی استراتژی مبارزاتی بسیاری از گروه‌های تروریست همانند ارتش جمهوری خواه ایرلند، حزب كارگران كردستان عراق (پ.ك.ك) و سازمان آزادی بخش باسك كه در قرن بیستم به وجود آمدند، در كنارتشكیلات عملیاتی دست به تاسیس جناح‌های سیاسی زدند. جناح‎های سیاسی بازوی سیاسی این گروه‌ها به حساب آمده و شرایط سیاسی ـ اجتماعی لازم را برای تحقق خواسته‌های آنان فراهم می‌كند در حالی‌كه جناح نظامی به قتل و كشتار می پردازد. مزیت مهم این تقسیم كار این است كه در شرایط اقدام جناح نظامی، رهبری سیاسی آشكارا می تواند خودرا از آن‌ها دور نگه دارد.

علاوه بر این تاكتیك‌های عملیات‌های تروریستی نیز تغییر كرده است. دیگر رهبران و شخصیت‌های سیاسی هدف اصلی حمله‌های تروریستی نیستند. تروریسم امروزه می‌تواند به شكل هواپیماربایی رخ دهد. غیر نظامیان و شهروندان بی‌گناه دربسیاری موارد هدف حملات تروریستی قرار می‌گیرند. در این میان عملیات انتحاری به عنوان شكل جدیدی از عملیات تروریستی بسیار خطرناك است زیرا عملا مقابله با آن بسیاردشوار و عموما غیرممكن است.