فیپا چیست؟ راهنمای جامع آشنایی با فهرسنویسی پیش از انتشار
فیپا مخفف عبارت فهرستنویسی پیش از انتشار است. این فرآیندی است که به موجب آن، اطلاعات مربوط به کتاب، مانند عنوان، نویسنده، ناشر، موضوع، تعداد صفحات و ISBN، قبل از چاپ کتاب، در فرمی خاص به کتابخانه ملی ایران ارسال میشود.
اهداف فیپا:
- ایجاد بانک اطلاعات ملی کتاب: با جمعآوری اطلاعات مربوط به کتابها در کتابخانه ملی، بانک اطلاعات ملی کتاب ایجاد میشود که به عنوان منبعی برای پژوهشگران، کتابخانهها و سایر علاقهمندان به کتاب مورد استفاده قرار میگیرد.
- تسهیل امر کتابخانهها: فیپا به کتابخانهها کمک میکند تا کتابهای جدید را به طور سریع و دقیق فهرستنویسی و به مجموعه خود اضافه کنند.
- حمایت از حقوق مؤلفان: با ثبت اطلاعات کتاب در کتابخانه ملی، حقوق مؤلفان بر اثرشان به رسمیت شناخته میشود و از سوء استفاده و بهرهبرداری غیرقانونی از آن جلوگیری میشود.
- ایجاد زمینه برای تبادل فرهنگی: فیپا به عنوان یک استاندارد ملی، زمینه را برای تبادل اطلاعات کتابخانهای با سایر کشورها فراهم میکند.
مزایای فیپا:
- ایجاد نظم و انسجام در اطلاعات کتابخانهای: با استفاده از فیپا، اطلاعات مربوط به کتابها به طور استاندارد و یکسان ثبت میشوند که این امر به جستجو و بازیابی اطلاعات کتابخانهای به طور آسانتر و سریعتر کمک میکند.
- صرفهجویی در زمان و هزینه کتابخانهها: با استفاده از اطلاعات فیپا، کتابخانهها میتوانند فرآیند فهرستنویسی کتابها را به طور سریعتر و با صرف هزینه کمتری انجام دهند.
- حمایت از مؤلفان و ناشران: فیپا به مؤلفان و ناشران کمک میکند تا اطلاعات مربوط به کتابهای خود را به طور رسمی ثبت و به اطلاع عموم برسانند.
- توسعه فرهنگ کتابخوانی: فیپا با ایجاد بانک اطلاعات ملی کتاب و تسهیل امر دسترسی به اطلاعات کتابخانهای، به توسعه فرهنگ کتابخوانی در جامعه کمک میکند.
نحوه انجام فیپا:
- ثبتنام در سامانه فیپا: برای انجام فیپا، باید ابتدا در سامانه فیپا به نشانی https://opac.nlai.ir/ ثبتنام کنید.
- آمادهسازی اطلاعات کتاب: اطلاعات مربوط به کتاب، مانند عنوان، نویسنده، ناشر، موضوع، تعداد صفحات و ISBN، باید به طور کامل و دقیق آماده شوند.
- ورود اطلاعات در سامانه: اطلاعات آمادهشده باید در سامانه فیپا وارد شوند.
- بررسی و تایید اطلاعات: پس از ورود اطلاعات، کارشناسان کتابخانه ملی ایران، اطلاعات را بررسی و در صورت صحت، آنها را تایید میکنند.
- دریافت کد فیپا: پس از تایید اطلاعات، کد فیپا به ناشر کتاب داده میشود.
- چاپ کد فیپا در کتاب: کد فیپا باید در صفحه شناسنامه کتاب چاپ شود.
نکات مهم:
- فیپا باید قبل از چاپ کتاب انجام شود.
- برای انجام فیپا، نیازی به مراجعه حضوری به کتابخانه ملی ایران نیست و میتوان به طور آنلاین در سامانه فیپا ثبتنام و فرآیند فیپا را انجام داد.
- هزینه فیپا بر اساس تعداد صفحات کتاب محاسبه میشود.
- در صورت تمایل، میتوانید از خدمات ویرایش اطلاعات فیپا توسط کتابخانه ملی ایران استفاده کنید.
منابع مفید:
- قانون تاسیس کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران: https://www.nlai.ir/laws-and-regulations
- آییننامه اجرایی قانون تاسیس کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران: https://www.nlai.ir/laws-and-regulations
- راهنمای فیپا: https://opac.nlai.ir/
فیپا، اقدامی ضروری برای سازماندهی اطلاعات کتابخانهای، حمایت از حقوق مؤلفان و توسعه فرهنگ کتابخوانی در کشور است. با انجام فیپا، به حفظ و اشاعه دانش و فرهنگ در جامعه کمک میکنیم.
پرسش و پاسخ درباره عبارت “فیپا چیست؟”
پرسش 1: فیپا چیست؟
پاسخ:
فیپا (فهرستنویسی پیش از چاپ) به فرایند ثبت اطلاعات کتاب قبل از انتشار در وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی ایران گفته میشود. این فرایند به کتابداران و نویسندگان کمک میکند تا کتابهای خود را بهطور رسمی و قانونی ثبت کنند. شماره فیپا شامل اطلاعاتی مانند نام نویسنده، عنوان کتاب، ناشر، شابک و تاریخ چاپ است که برای شفافیت و نظارت بر انتشار کتابها اهمیت دارد.
پرسش 2: چرا دریافت شماره فیپا برای چاپ کتاب ضروری است؟
پاسخ:
دریافت شماره فیپا برای چاپ کتاب ضروری است زیرا این شماره به عنوان یک کد رسمی برای شناسایی کتاب در نظر گرفته میشود. بدون فیپا، کتاب نمیتواند بهطور قانونی در کتابفروشیها عرضه شود و در فهرستهای رسمی و کتابخانههای عمومی قرار گیرد. شماره فیپا همچنین برای نویسندگان و ناشران بهعنوان یک گواهی برای انتشار اثر عمل میکند.
پرسش 3: چگونه میتوان شماره فیپا برای کتاب خود دریافت کرد؟
پاسخ:
برای دریافت شماره فیپا، نویسندگان یا ناشران باید درخواست خود را به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارسال کنند. این فرایند معمولاً از طریق سامانههای آنلاین صورت میگیرد. در ابتدا باید اطلاعات کتاب شامل عنوان، نام نویسنده، ناشر، تاریخ انتشار و خلاصهای از محتوای کتاب را وارد کرده و پس از تایید اطلاعات، شماره فیپا به کتاب اختصاص داده میشود.
پرسش 4: آیا هر کتابی به شماره فیپا نیاز دارد؟
پاسخ:
بله، تمامی کتابهایی که در ایران منتشر میشوند باید شماره فیپا دریافت کنند. این شماره برای شناسایی کتاب در سطح کشور و همچنین برای فعالیتهای قانونی و حقوقی در زمینه نشر و توزیع ضروری است. تنها کتابهایی که به صورت خصوصی منتشر شده و قصد عرضه عمومی ندارند ممکن است از دریافت شماره فیپا معاف باشند، اما این امر نادر است.
پرسش 5: چه اطلاعاتی در شماره فیپا گنجانده میشود؟
پاسخ:
شماره فیپا شامل اطلاعاتی است که برای شناسایی یک کتاب ضروری است. این اطلاعات معمولاً شامل موارد زیر میشود:
- عنوان کتاب
- نام نویسنده
- نام ناشر
- شابک (شماره استاندارد بینالمللی کتاب)
- تعداد صفحات
- تاریخ چاپ
- خلاصهای از محتوای کتاب
- دستهبندی موضوعی کتاب
این اطلاعات بهطور رسمی در شماره فیپا ثبت شده و برای توزیع و خرید کتاب استفاده میشود.
پرسش 6: چه تفاوتی بین فیپا و شابک وجود دارد؟
پاسخ:
فیپا و شابک هر دو بهعنوان شناسههای کتاب عمل میکنند، اما تفاوتهای مهمی دارند. فیپا برای شناسایی و ثبت کتاب در وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی است و شمارهای داخلی برای کتابها در ایران به شمار میرود. در مقابل، شابک (شابک بینالمللی) یک کد استاندارد بینالمللی است که برای شناسایی کتابها در سطح جهانی استفاده میشود و در همه کشورهای جهان بهطور مشابه به کار میرود.
پرسش 7: آیا فیپا بهطور خودکار به هر کتابی اختصاص داده میشود؟
پاسخ:
خیر، شماره فیپا بهطور خودکار به کتابها اختصاص داده نمیشود. نویسنده یا ناشر باید برای دریافت شماره فیپا درخواست ارسال کرده و اطلاعات کتاب خود را به وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی ارسال کند. پس از بررسی و تایید اطلاعات، شماره فیپا به کتاب اختصاص داده میشود.
پرسش 8: آیا دریافت شماره فیپا رایگان است؟
پاسخ:
دریافت شماره فیپا بهطور معمول رایگان است. این فرایند بخشی از فعالیتهای دولتی برای نظارت بر نشر کتابها است و هزینهای برای نویسندگان یا ناشران ندارد. با این حال، برخی هزینهها ممکن است برای خدمات اضافی مانند بررسی تخصصی کتابها یا خدمات مشابه دریافت شود.
چرا این مقاله را بخوانید؟
این مقاله به شما کمک میکند تا با مفهوم فیپا، نحوه دریافت آن و اهمیت آن در فرایند چاپ و انتشار کتاب آشنا شوید.
